گزارشی از ماه رمضان و روزه‌داری در نقاط مختلف جهان
به گزارش خبرگزاری رسا، مسلمانان در اقصی نقاط جهان با توجه به شیوه زندگی، آداب و رسوم و منطقه جغرافیایی، به شیوه های گوناگون ماه مبارک رمضان را پاس داشته و به روزه‌داری می‌پردازند.
روزه‌داری در قطب
جالب است بدانید که در مناطق نزدیک به قطب شمال و جنوب، مثلا در شمال سوئد و فنلاند، یا در جنوب آرژانتین، بین اذان صبح تا اذان مغرب بیش از 20 ساعت فاصله است. البته در مناطق بسیار نزدیک به قطب که عمدتاً خالی از سکنه هستند،در برخی ماه‌های سال همواره روز یا همواره شب است، که اگر کسی در این نواحی حضور داشته باشد، روزه گرفتنش تابع شرایط خاصی است.
براساس فتوای برخی از مراجع تقلید شیعیان همچون آیت‌الله ناصر مکارم شیرازی درباره حکم نماز و روزه در این مناطق كه خورشيد غروب نمى كند، يا طول روز بسيار زياد و خارج از متعارف مناطق مختلف دنياست، بايد بر طبق مناطق معتدله در آن فصل از سال عمل كنند؛ يعنى اگر در مناطق معتدله (روى همان خطّ نصف النهار) روزها در آن موقع 14 ساعت است و شبها 10 ساعت، به همان صورت نماز و روزه خود را تنظيم كنند.
در شمال فنلاند در برخی اوقات سال خورشید فقط به مدت 55 دقیقه غروب می‌کند. این یعنی، مسلمانان این منطقه به مدت 23 ساعت و 5 دقیقه روزه هستند. البته برخی از مردم فنلاند که در منطقه‌ای به اسم لاپلاند ساکن هستند، با توجه به جدول زمانی ترکیه که نزدیکترین کشور اسلامی در خاورمیانه به آنها است، روزه می‌گیرند. در انگلستان مدت زمان روزه در ماه رمضان بسته به محل زندگی افراد، می تواند بین 16 تا 19 ساعت در روز باشد.
ماه رمضان برای مسلمانانی که در کشورهای اروپایی و نزدیک به دایره قطب شمال زندگی می‌کنند، هر سال چالش برانگیزتر می‌شود. در کشورهایی مانند فنلاند و نروژ، در طول شبانه روز خورشید فقط به مدت سه ساعت غروب می‌کند. یعنی مسلمانانی که در این مناطق زندگی می‌کنند، هر روز بیست ساعت روزه هستند و پس از آن فقط چند ساعت وقت دارند تا برای غذا خوردن، نوشیدن و آماده شدن برای روزه طولانی دیگر آماده شوند. مسلمانان این منطقه از اینکه در مبارزه نفس پیروز می‌شوند احساس افتخار و غرور می‌کنند و خیلی‌ها باور دارند غلبه بر این چالش به آنها امید به رستگار شدن می‌دهد.
روزه‌داری ورزشکاران
زید شاکر، عالم آمریکایی مسلمان نیز در خصوص حکم روزه در این مناطق گفته است: تا زمانی که طلوع و غروب آفتاب به وضوح قابل رویت است، مسلمانان باید با توجه به زمان کشوری که در آن زندگی می‌کنند، روزه بگیرند. درست است که در ماه‌های تابستان روزها بلند و طولانی است، اما با روزه‌های کوتاهی که در روزهای کوتاه زمستان می‌گیرند، این مسأله جبران می‌شود. ماه رمضان 29 یا 30 روز است، پس می‌توانند این سختی را تحمل کنند. به ویژه که این مناطق در ماه‌های تابستان به طور کلی سرد هستند.
روزه‌های طولانی مدت به ویژه برای ورزشکاران مسلمان دشوار است؛ زیرا آنها باید ساعت‌ها تمرین کنند و مراقب رژیم غذایی خود باشند. در اکثر بازی‌های المپیکی که همزمان با ماه رمضان برگزار می‌شود، در میان عالمان اسلامی در مورد اینکه آیا ورزشکاران مسلمان می‌توانند روزه بگیرند یا خیر تا کنون بحث‌های بسیاری درگرفته است.
دکتر عبدالحکیم مراد، مدرس مسلمان علوم اسلامی در دانشگاه کمبریج، معتقد است ورزشکاران مسلمان تا زمانی که فدیه پرداخت می‌کنند، می‌توانند روزه نگیرند. هرچند سایرین با او مخالف هستند. مثلاً زید شاکر گفته است ورزشکاران باید از خود بپرسند: چه کسی را می‌خواهم راضی نگه دارم؟ نفسم، کشورم یا خدا را؟
روزه‌داری در شبه‌قاره
مردم هند نیز برای استقبال از رمضان در اواخر ماه شعبان مساجد و اماکن مذهبی را غبارروبی، رنگ آمیزی و با گل و پارچه‌های رنگی تزئین می‌کنند.
هندی‌ها با نمک، آب، خرما، میوه‌های تازه و شربت و چای روزه‌شان را باز می‌کنند و سپس با غذاهایی از جمله غنجی افطار می‌کنند. غنجی غذایی است که با برنج و ادویه و گوجه و برخی جاها با عدس و گوشت طبخ می‌شود. هنگام افطار غذاهای خیابانی از جمله و سمبوسه طرفداران زیادی در این کشور دارند. پاکوره یکی از غذاهای محبوب مسلمانان هند در این ایام است که متشکل از خمیر و سبزیجات و ادویه سرخ شده است.
شب قبل از اولین روز ماه رمضان مردم هند لباس نو و اغذیه مخصوص برای افطار و سحر می‌خرند. همچنین، مردم مسلمان این کشور در شب قدر به زیارت اهل قبور می‌روند و برای رفتگان خود قرآن می‌خوانند. مردم در آخرین جمعه ماه رمضان بعد از شرکت در مراسم روز جهانی قدس در مراسم جمعه وداع حاضر می‌شوند. شیعیان نیز در صبح روز شهادت امام علی (ع) در مراسم ویژه تشییع نمادین پیکر حضرت علی شرکت می‌کنند.
روزه‌داری در ایالات متحده
در ماه رمضان بسیاری از موسسات و سازمان های اسلامی مستقر در امریکا ساعات کاری خود را متناسب با ساعات شرعی این ماه تغییر می‌دهند. همچنین در زمان نماز و یا موقع افطار، مردم در مساجد جمع می‌شوند. طبق نظرسنجی که سال 96 (2017) از سوی مرکز تحقیقاتی Pew منتشر شده، اکثر قریب به اتفاق مسلمانان آمریکایی در این ماه مقدس روزه می‌گیرند.
حتی خیلی از کسانی که در سایر ماه‌های سال به مساجد نمی‌روند، در این ماه برای نماز خواندن، افطار و تلاوت قرآن به مساجد می‌آیند. محققان باور دارند، مسلمانان آمریکا با شرکت در مساجد در این ماه خود را متعلق به جامعه‌ای بزرگ‌تر می‌بینند. بسیاری از مسلمانان آمریکا که احساس تنهایی می‌کنند و نیاز به هم‌صحبتی و بودن در کنار اعضای خانواده و دوستان دارند و یا فکر می‌کنند روزانه تعاملات اجتماعی مناسبی را تجربه نمی‌کند، در این ماه علاقه بیشتری به حضور در مساجد و شرکت در مراسم دعا و تلاوت قرآن به صورت دسته جمعی دارند.
روزه‌داری در بوسنی
ماه رمضان در بالکان به خصوص در سارایوو، پایتخت بوسنی هرزگوین بسیار پر اهمیت است. پیش از اذان صبح مساجد این کشور مملو از مردمی می‌شود که برای اقامه نماز و شنیدن قرآن به مساجد می‌روند. سنت گوش دادن به قرآن دم صبح از زمان های قدیم وجود داشته و حتی در زمان جنگ ویرانگر دهه 1990 میلادی در این کشور حفظ شده است.
در بوسنی و هرزگوین، موقع افطار رستوران‌ها پر از جمعیت است و برای خوردن غذا مردم در صف‌های انتظار رستوران‌ها منتظر می‌مانند. مردم معتقدند مراسم مخصوص ماه رمضان آنها را با هم متحد کرده و باعث شده در دین ثابت قدم بمانند. لحظه افطار در بوسنی یک لحظه بسیار ویژه است و خانواده‌ها و دوستان دور هم جمع می‌شوند و باهم افطار می‌کنند. از جمله غذاهایی که به هنگام افطار در بوسنی خورده می‌شود، سوپ، غذای اصلی که با گوشت پخته شده، سپس دسر و قهوه سنتی بوسنیایی است.
هنگام افطار مردم این کشور، اعلب یک جا جمع می‌شوند و پس از شنیدن صدای توپ که در نزدیکی مساجد شلیک می‌شود، و بدون اینکه همدیگر را بشناسند به هم می‌گویند «خدا قبول کند» و سپس افطاری می‌خورند. سپس، بسیاری از مردم در شیرینی فروشی‌ها دسر و قهوه می‌خورند و برای نماز آماده می‌شوند.
به مناسبت این ماه، ساعت کاری در بسیاری از ادارات و سازمان‌های دولتی در کشورهای دنیا تغییر کرده است. همچنین در بسیاری از کشورها، ساعت کار رستوران ها تغییر کرده و یا رستوران‌های جدید باز شده است که غذاهای مقوی مخصوص این ماه را برای پذیرایی از مسلمانان تدارک می‌بینند. حتی بسیاری از کشورهای اروپایی مانند انگلیس با پیشنهاد ایجاد تغییراتی در منوی رستوران‌ها و ساعت کارشان، به فکر رونق بخشیدن به اقتصاد شهرهای مسلمان نشین افتاده‌اند./۸۴۷/ب۱۰۳/ف
مهشید آذرخش