نگاهی به کتاب "داعش؛ از محمد بن عبدالوهاب نجدی تا ابوبکر بغدادی در سودای خلافت اسلامی"
به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا مؤسسه انتشارات زمزم هدایت وابسته به پژوهشگاه علوم اسلامی امام صادق (علیه‌السلام) کتاب "داعش؛ از محمد بن عبدالوهاب نجدی تا ابوبکر بغدادی" نوشته فؤاد ابراهیم را با ترجمه علی رضا فرازی منتشر کرده است.
مؤلف، کتاب را در شش فصل با عنوان‌های: پیمان پرتنش؛ مذهب علیه دولت، نخستین کوشش برای بازیابی رویای بربادرفته، دو.مین پایه‌گذاری وهابیت اصیل، داعش؛ دولت میدان، داعش؛ ریشه‌‌های پیدایش و رؤیایی با همرزمان، و داعش و عربستان؛ کشاکش تاریخ و جغرافیا تدوین کرده است.
به نظر می‌رسد داعش پدیده فکری یا سیاسی اجتماعی ناگهانی و گذرا نیست و اندیشه‌هایش از ناکجاآباد نیامده است. واقعیت تکان‌دهنده آن است که این گروه فرزند مشروع نسل نخست وهابیان است. همین واقعیت، خطری را نشان می‌داد که داعش برای عربستان سعودی و نیز تمام منطقه در پی دارد؛ بنبراین نگارنده در مقدمه درباره چگونگی پدیدآمدن داعش چنین می‌نویسد:
هنگامی که داعش در 29 ژوئن 2014(8تیر 1393) برپایی خلافت اسلامی را اعلام کرد، مشروعیت دینی حکومت عربستان سعودی در معرض خطری جدی قرار گرفت؛ زیرا دیگر این حکومت نماینده انحصاری اندیشه وهابیت نبود. پیام اعلام تشکیل دولت اسلامی از سوی داعش، سلب مشروعیت حکومت سعودی و نفی لزوم استمرار آن بود و بیان می‌کرد که اکنون داعش وارث مشروع وهابیت است. معنای این سخن آن است که در میان کشورهای جهان، عربستان هدف اصلی پروژه دولت خلافت به رهبری ابوبکر بغدادی به شمار می‌رفت که توانسته بود با استناد به باورهای وهابیت درباره ولایت امر، ویژگی «قریشی بودن» را که خاندان حاکم عربستان از آن بی‌بهره است، محقق سازد؛ چرا که از نظرگاه متکمان مسلمانی مانند ابوقراء حنبلی، ابن خلدون، ابن قیم و دیگران، این ویژگی شرطی اساسی برای خلیفه محسوب می‌شود.
در ادامه، نویسنده در فصل اول و صفحه 33 کتاب درباره تلاش گروه‌های مختلف و به‌خصوص اخوان برای بازگرداندن ماهیت وهابیت به حکومت سعودی چنین می‌نویسد:
اما از جمله تلاش‌های گروهی برای بازگرداندن ماهیت وهابی به حکومت سعودی می‌توان به تجربه «اخوان» اشاره کرد. اخوان، ارتش ایدئولوژیک عبدالعزیز بن سعود بود که در آغاز دهه دوم قرن میلادی گذشته پدید آمد و ابن سعود توانست از آن برای برپایی آنچه «پادشاهی آبا و اجدادی» خویش می‌دانست، بهره گیرد. پس از گذشت حدود دو دهه غزوات پیاپی در شبه جزیره عربستان، ابن سعود خود را در رویارویی با «اخوان من اطاع الله» یافت که به اصول نخستین وهابیت پایبند مانده بودند. این اصول بر پایه نگرش جهان شمول سخت‌گیرانه‌ای استوار بود که سه رکن داشت: تکفیر همه جوامع، هجرت از آنها و اعلام جهاد بر ضد آنان. عبدالعزیز کوچک‌ترین تغییری در اندیشه جنگجویانی که سرزمین‌ها را برای او فتح کرده بودند، پدید نیاورد بلکه ناچار شد پیامدهای آن را متوقف کند.
همچنین نویسنده در فصل چهارم با عنوان داعش؛ دولت میدان،به موضوعات زیر پرداخت است:
پیشینه تاریخی، فرایند پیدایش داعش، ریشه های گفتمان داعش در وهابیت، تکفیر؛ تعصب و هویت و راهبرد تغییر؛ تضعیف دشمن، توحش و حاکمیت یافتن.
وی در ادامه در توضیح فرایند پیدایش داعش، در صفحه 104 کتاب چنین می‌آورد:
«داعش» یا «دولت اسلامی عراق و شام» سازمانی سلفی است که هدفش اجرای شریعت و احیای خلافت اسلامی از طریق خشونت ورزی‌هایی است که با نام «جهاد» مرتکب می‌شود. ریشه شکل‌گیری این سازمان به اکتبر 2006 بازمی‌گردد؛ جایی که شماری از گروه‌های مسلح در چهارچوب آنچه «پیمان مطیبین» نامیده شد، نشستی با یکدیگر برگزار کردند. این پیمان بین «مجلس شورای مجاهدین عراق»،«جیش الفاتحین»،«جندالصحابه» و «کتائب انصار التوحید و السنه» منعقد شد. شکل‌گیری این پیمان واکنشی به «سازمان القاعده عراق» بود که از انتخاب ابوایوب مصری به جانشینی ابومصعب زرقاوی ناخرسند بود. ابوایوب مصری (1968-2010) که با لقب «ابوحمزه مهاجر» شناخته می‌شد و نام اصلی‌اش عبدالمنعم عزالدین علی بدوی بود، تبعه‌ای مصری بود که پس از کشته شدن زرقاوی اردنی، در جولای 2006 به جانشینی او انتخاب شد.
از زمان نزدیک شدن داعش به مرزهای عربستان، کاربران توییتر چندین هشتگ در این باره ایجاد کرده‌اند. اگر چه نام‌های استفاده شده عموماً ساختگی است، اما هشتگ‌ها-با توجه به میزان تعامل و نوع موضع‌گیری کاربران در برابر آن-تا حدودی سمت و سوی کلی افکار عمومی را نشان می‌دهد. به همین دلیل نویسنده در فصل ششم در دیدگاه مردم مهم‌ترین پیام‌هایی را که با این هشتگ‌ها منتشر شده‌اند چنین برمی‌شمارد:
کاربران سعودی با هشتگ «اگر داعش وارد عربستان شود چه می‌کنی؟» توییت‌هایی منتشر کرده‌اند که بعضی این‌گونه است:
- بندر قحطانی: «بغدادی و بن سعود...بیعت برای کسی است که غالب شود، همان‌گونه که فقها و عالمان راستین گفته‌اند».
-مارد: «به خدا نگرانم که داعش های پنهان، میان ما باشند.» او در توییتی دیگر نوشت: «چرا نگران نباشم وقتی داعشی‌ها واقعاً وجود دارند. آنها هسته‌‌های خاموش هستند.» او در توییتی دیگر نیز دوباره گفت: «نمی‌خواهم مردم را بترسانیم ولی واضح است داعشی‌هایی وجود دارند که منتظر فرصت‌اند تا فساد‌انگیزی کنند و گردن بزنند.»
-محمد سبیعی: «تاریخ، خود را بازتولید می‌کند. خلافت به شبه جزیره عربستان بازخواهد گشت».
- ترکی بن عبدالعزیز: «به خدا سوگند آنها (عناصر داعش) در عربستان وجود دارند و در حال فریب دادن نوجوانان اند».
-احمدعلی: «نیازی نیست داعش وارد عربستان شود؛ چون فکر داعشی از زمان تشکیل حکومت سعودی وجود داشته است».
در پشت جلد کتاب نیز چنین می‌خوانیم:
وقتی داعش اعلام کرد که بر استان نینوای عراق سیطره یافته است، موجی از شادی جریان وهابی را در عربستان و دیگر جریان‌های سنی و اخوانی در کشورهای عربی را در برگرفت تا درباره نگرش عمومی وهابیان به داعش، هویت دینی این گروه و انتظارات آشکار و پنهان پیروان وهابیت و نیز عموم اهل سنت از آن، مجموعه ای از پرسش‌های اساسی پدید آورد. تأمل در دیدگاه های دینی داعش و نمودهای آن در میدان نبرد حاکی از آن است که این سازمان وارث تاریخی و مشروع نسل نخست وهابیان تربیت یافته بر پایه آموزه های محمد بن عبدالوهاب و نسل‌های متأخر آنان مانند لشکر «اخوان من اطاع الله» می‌باشد.
نویسنده کتاب پیش رو، برای بازیابی مؤلفه‌ای روایتی تاریخی، که بنیان‌گذار وهابیت و نسل نخست وهابیان آن را نگاشته‌اند، و نیز شناخت پیوند ایدئولوژی با اهداف سیاسی آن، که داعش را به تجربه وهابی مرتبط می‌کند، مهم‌ترین عواملی که میان عناصر این سازمان راز آلود پیوندی نیرومند پدید آورده‌اند را بررسی کرده است.
مؤسسه انتشارات زمزم هدایت وابسته به پژوهشگاه علوم اسلامی امام صادق (علیه‌السلام) کتاب "داعش؛ از محمد بن عبدالوهاب نجدی تا ابوبکر بغدادی" را در 256 صفحه با شمارگان 1000 نسخه و قیمت 15500 تومان روانه بازار نشر کرده است.
علاقه‌مندان می‌توانند برای تهیه این کتاب به آدرس قم خیابان دور شهر نبش کوچه سوم پلاک هشتاد و یک مراجعه و یا با شماره تلفن: 37730735- 09102042071 تماس حاصل نمایند./۹۹۸//ن ۶۰۲/ش