گزارشی از اقدامات عربستان و امارات برای فشار بر سایر کشورهای عربی

به گزارش خبرگزاری رسا، اندیشکده غربی «استراتفور» با انتشار یک گزارش از تلاش عربستان و امارات برای اعمال فشار بر عمان با هدف قطع روابط این کشور با ایران پرده برداشت.

در این گزارش با اشاره به اینکه عربستان سعودی و امارات از بی طرفی عمان در تنش های میان آنها با ایران ناراضی هستند آمده است که عمان فشار زیادی را برای همراه شدن با ریاض متحمل می شود.

در همین راستا عربستان و امارات سعی می کنند تا رابطه عمان با آمریکا را نیز خراب کرده و این کشور را در استراتژی منطقه ای آمریکا کشوری ضعیف و ناکارآمد معرفی کنند. بر اساس اعلام استراتفور، عمان به دنبال آن است تا از طریق ارتباطات بین المللی خود با فشار عربستان و امارات مقابله کند.

 کشور عمان از دیرباز سیاست بی طرفی را در سیاست خارجه خود دنبال می کند و این مسأله در خصوص رابطه با ایران نیز نمود پیدا کرده است. مسقط تلاش دارد تا با استفاده از روابط گسترده و قابل توجه خود با کشورهای منطقه و جهان در برابر تلاش های امارات و عربستان مقاومت کند به ویژه آنکه عمان توانمندی زیادی در ایجاد توازن قدرت دارد.

اختلافات عمیق عمان با عربستان و امارات

سیاست خارجه عمان زاویه زیادی با سیاست خارجه عربستان دارد به صورتیکه موارد اختلاف میان دو کشور در قبال مسائل منطقه باعث شده که فاصله میان این دو کشور و هم پیمانان ریاض هر روز بیشتر شود.

به عنوان مثال می توان به یکی از موارد اختلاف میان مسقط و ریاض اشاره کرد و آن همان مسأله بحران میان کشورهای حوزه خلیج فارس با قطر و تحریم دوحه از سوی این کشورها است که عمان بارها بر ضرورت حل و فصل این بحران تاکید کرده اما ریاض بر ادامه یافتن آن تا عقب نشینی کامل قطر از مواضع منطقه ای خود اصرار دارد.

اختلاف دیگر عمان و عربستان بر سر مسأله تجاوز نظامی ائتلاف ریاض علیه یمن است. سیاست عمان در قبال مناقشات منطقه ای از جمله تجاوز به یمن که در چارچوب سیاستهای بی طرفانه تعریف می شود علاوه بر عربستان نارضایتی امارات را نیز برانگیخته چرا که این ۲ کشور تلاش می کنند تا عمان را به اردوگاه صهیونیستی آمریکایی خود مانند بحرین بکشانند.

امارات نیز دراین بین تلاش می کرد تا کنترل استان استراتژیک المهره واقع در یمن را به دست بگیرد؛ استانی که قبل از حمله نظامی ائتلاف متجاوز سعودی به یمن منطقه نفوذی عمان محسوب میشد.

از سوی دیگر مخالفت عمان با تلاش عربستان برای تبدیل شورای همکاری خلیج فارس به یک اتحاد باعث شد تا بار دیگر عمق اختلافات میان مسقط و ریاض نمایان شود. عمانی ها اعلام کردند که مانع از پیدایش اتحادیه نمی شوند اما وارد این اتحادیه هم نخواهند شد.

مورد اختلافی دیگر میان عمان و عربستان مسأله ایران و پرونده هسته ای آن است. عمان تلاش دارد تا با وجود اقدام عربستان و کشورهای هم پیمانش در قطع روابط با ایران یا دست کم کاهش آن، روابط اقتصادی و سیاسی خود را با تهران حفظ کند. این کشور هم چنین در برهه ای از زمان میزبان مذاکرات هسته ای برای حل و فصل مسأله هسته ای ایران بود و در این بین دست به میانجی گری هایی زد.

عربستان و امارات تلاش می کنند تا با استفاده از ابرازهای اقتصادی خود و روابط تجاری گسترده با عمان بر این کشور اعمال فشار کنند تا با عقب نشینی از مواضع بی طرفانه خود به اردوگاه کشورهای متخاصم بپیوندد.

می توان گفت که عمان از زمان استقلال خود در سال ۱۹۷۱ تاکنون در هیچ جنگی در خاورمیانه مشارکت نکرده است. این کشور به دلیل موقعیت استراتژیک خود و قرار گرفتن در مسیر تجاری میان شرق و غرب تجربه زیادی در ایجاد توازن قدرت دارد.

سلطان قابوس بن سعید از سال ۱۹۷۰ و زمان خروج انگلیسی ها از منطقه خلیج فارس بر اریکه قدرت نشست. از آن زمان عمان تلاش کرد تا وارد ائتلافهای منطقه ای یا بین المللی نشود اما این بی طرفی به این معنا است که باید دست از حمایت از کشورهای عربی بردارد و این مسأله خشم عربستان و امارات را برانگیخته است.

اهرم های فشار عربستان و امارات بر عمان

به نظر میرسد که در صورت مقاومت عمان در برابر فشارهای سعودی اماراتی، این دو کشور از اهرم روابط با آمریکا برای اعمال فشار بر مسقط استفاده کنند به طوریکه ریاض و ابوظبی تلاش خواهند کرد تا روابط میان مسقط و واشنگتن را خدشه دار کنند و این کار از طریق طرح ادعاهای بی پایه و اساس در خصوص اینکه عمان به ایران اجازه می دهد از خاک این کشور استفاده کرده و به نیروهای انصارالله یمن سلاح ارسال کند صورت خواهد گرفت؛ ادعایی که همواره مطرح میشود ولی در حد ادعا می ماند بدون آنکه مدرک و دلیل محکمی ارائه شود.

عربستان و امارات ممکن است در نهایت موفق شوند با راضی کردن آمریکا، یک سری از تحریم های غیر قانونی را از سوی واشنگتن علیه این کشور اعمال کنند. اگر این گزینه نیز نتیجه بخش نباشد امارات و عربستان ممکن است دست به اعمال فشار بر شهروندان و تجار عمانی مقیم این دو کشور بزنند چرا که ریاض و ابوظبی دو شریک تجاری بزرگ مسقط به شمار می آیند. این مسأله ممکن است بر صدور روادید برای شهروندان عمانی و نارضایتی مردم این کشور از حکومت خود تأثیر بگذارد.

عربستان هم چنین می تواند بیش از پیش از اهرم اقتصادی خود علیه عمان استفاده کند چرا که حدود ۲۱۰ میلیون دلار در ساخت یک بندر در منطقه الدقم عمان سرمایه گذاری کرده است. اماراتی ها نیز در بنادر سحار و صلاله این کشور سرمایه گذاری کرده اند.

از سوی دیگر اخباری در خصوص وخیم شدن حال جسمی سلطان قابوس و احتمال انتقال قدرت در عمان مطرح شده است و عربستان و امارات تلاش می کنند تا از این آب گل آلود ماهی گرفته و بر این روند تأثیر گذاشته و با اعمال فشار، شخص مورد نظر خود را بر سر کار بیاورند.

گزینه های عمان برای مقاومت در برابر عربستان و امارات

پیش بینی میشود که عمان با افزایش فشارها اقدام به ایجاد برخی تغییرات حتی به صورت ظاهری و صوری در سیاست خارجی خود کند که این مسأله در قبال نیروهای مقاومت یمن ممکن است تبلور پیدا کند. روابط تجاری ایران و عمان به قدری زیاد است که مسقط نمی تواند از این تبادلات تجاری چشم بپوشد.

شخص پادشاه با مقامات کشورهای غربی روابط خوبی دارد و عمان می تواند در زمینه تجارت و سرمایه گذاری، بسیاری از کشورهای خارجی مانند هند و چین را جایگزین عربستان و امارات کند.

مسأله ای که کاملا مشخص است این است که عربستان و امارات نمی توانند سناریوی محاصره و تحریم قطر را در قبال عمان پیاده کرده و آمریکا را نیز وارد این مناقشه کنند چرا که آمریکا خواهان اختلاف میان کشورهای عربی نیست و این مسأله را به ضرر خود و منافعش در منطقه و رویارویی با ایران می داند؛ بنابراین هرگز موافق به وجود آمدن یک بحران دیگر مانند بحران قطر نخواهد بود.

جایگاه عمان در میان کشورهای غربی و ایفای نقش میانجیگر در بسیاری از پرونده ها باعث می شود که عربستان و امارات نتوانند نظر کشورهای مؤثر جهان را با خود همراه سازند.

جمع بندی:

1. کشور عمان از دیرباز تلاش کرده تا سیاست بی طرفانه و میانجی گرانه ای را در قبال مسائل منطقه و جهان اتخاذ کند.
2. اختلافات عمان با عربستان و امارات در قبال بسیاری از مسائل مانند رابطه با ایران، حفظ رابطه با قطر و عدم تمایل برای مشارکت در حمله نظامی به یمن باعث شده تا ریاض و ابوظبی به دنبال نزدیک کردن مسقط به اردوگاه خود باشند.
3. عربستان و امارات در این مسیر از برخی اهرم های فشار خود مانند فشار اقتصادی بر مسقط و خدشه دار کردن روابط عمان با آمریکا و یا تأثیر گذاشتن بر تعیین جانشین پادشاه عمان استفاده می کنند.
4. عمان نیز در مقابل از گزینه های خود برای فرار از بار این فشار و تسلیم نشدن در برابر عربستان و امارات استفاده می کند که میتوان به جایگزین کردن کشورهای خارجی برای سرمایه گذاری در این کشور و یا تغییر سطحی و صوری در برخی سیاستهای خود استفاده می کند.
5. عمان از روابط خوبی با کشورهای غربی و آمریکا برخوردار است و امارات و عربستان به سادگی نمی توانند کشورهای جهان را همراه خود علیه مسقط بسیج کنند./۸۴۷/ب۱۰۱/ع

فاطمه صالحی