گزارشی از توطئه غربی-عربی و درگیری طرف های مختلف در کشورهای اسلامی لیبی

به گزارش خبرگزاری رسا، بر کسی پوشیده نیست که جهان عرب در حال حاضر شاهد یک شکاف عمیق میان بازیگران اصلی آن یعنی عربستان سعودی، امارات، مصر و بحرین از یک سو و قطر و برخی کشورهای عربی که با سیاست‌های جبهه نخست زاویه دارند از سوی دیگر است.

در این بین قطر و عربستان سعی می‌کنند از هر عرصه برای مقابله با یکدیگر و عرض اندام و نشان دادن میزان تأثیر و نفوذ سیاسی خود بهره ببرند که البته این میدان نبرد دیپلماتیک در کشورهای آفریقایی نمود بیشتری دارد. جدیدترین عرصه نیز برای دیگری سیاسی میدان دو طرف که ممکن است در نهایت به درگیری نیابتی نیز بیانجامد لیبی است. البته نباید تحولات الجزایر و سودان و مداخله عربستان و امارات چه از لحاظ سیاسی، چه نظامی و چه مالی در این دو کشور را از نظر دور نگه داشت.

لیبی طی یک ماه اخیر شاهد تحولات عجیبی بوده که به گفته بسیاری از تحلیل گران چه بسا دلیل اصلی آغاز این تحولات چراغ سبز عربستان به خلیفه حفتر بود تا با لشکر کشی به طرابلس و تصرف پایتخت لیبی یک حاکمیت جدید نظامی و صد البته جایگزین دیکتاتور سابق این کشور یعنی معمر قذافی ایجاد کند.

البته از این نکته نباید غافل بود که حفتر رؤیای تسلط بر کشورهای مغرب عربی (مجموعه پنج کشور واقع در شمال و شمال غربی آفریقا) را در سر می‌پروراند. بنا به گفته «فتحی باشاغا» وزیر کشور دولت وفاق ملی لیبی تمام منطقه شمال آفریقا و منطقه مغرب عربی در معرض تهدید این طرح حفتر قرار دارد.

عربستان و قطر هر دو تلاش دارند تا از این میدان نبرد، پیروز بیرون بیایند بنابراین از هم پیمانان خود برای یاری رساندن به طرفی که تمایل دارند استفاده می‌کنند. مقامات سعودی و اماراتی پیشتر بارها بر حمایت خود از خلیفه حفتر تاکید کرده اند. این در حالیست که قطر از سوی دیگر بر حمایت از دولت وفاق ملی لیبی و در رأس آن فایز السراج اصرار دارد.

«محمد بن عبدالرحمن» وزیر خارجه قطر به تازگی در پست توئیتری خود نوشت: نفاق سیاسی و ادامه اتخاذ سیاست‌های دوگانه بر دوش جهان عرب سنگینی می‌کند و این مسأله زمینه ساز رشد تروریسم شده است. وزیر خارجه قطر تاکید کرد: برخی کشورها ادعای مبارزه با تروریسم دارند اما از ابزارهای خود در راستای اهداف تروریسم علیه ملت‌های عربی استفاده می‌کنند. وی در ادامه افزود: ما به شدت حملات هوایی وحشیانه علیه مناطق مسکونی در شهر طرابلس لیبی را محکوم می‌کنیم. هدف قرار دادن غیر نظامیان با هدف ایجاد آشوب و نابود کردن نهادهای لیبی یک جنایت جنگی به شمار می‌آید که مسئولیت آن متوجه مرتکبین این جنایت و حامیان آن است.

پیشتر نیز مسئولان قطری و در رأس آنها وزیر خارجه قطر به شدت از لشکر کشی خلیفه حفتر فرمانده ارتش ملی لیبی به طرابلس با هدف تصرف پایتخت این کشور انتقاد کرده بود که این انتقادات واکنش نیروهای حفتر را نیز برانگیخت.

عربستان پای هم پیمان و شریک قدیمی و سرسپرده خود یعنی امارات نیز به این میدان کشیده به طوری که روزنامه انگلیسی گاردین گزارش داده بود که حملات هوایی شبانه که طی روزهای گذشته پایتخت لیبی را هدف قرار داده از سوی پهپادهای اماراتی صورت گرفته است. امارات با هدف حمایت از نیروهای «خلیفه حفتر» در این جنگ شرکت می‌کند.

از سوی دیگر فرانسه نیز در این میدان جانب خلیفه حفتر را گرفته و با حمایت از وی تلاش می‌کند تا راه برای قدرت‌نمایی فرمانده ارتش ملی لیبی باز شود. دونالد ترامپ رئیس جمهور آمریکا نیز در تماس تلفنی خود با حفتر حمایت واشنگتن از وی را اعلام کرد.

در آن طرف این معادله نیز قطر به همراه ترکیه قرار دارد که سرسختانه از فایز السراج و دولت مشروعش حمایت می‌کنند. دلیل حمایت ترکیه از قطر در این آوردگاه را شاید بتوان در هم پیمانی دیرینه دو کشور و روابط خوب آنها از یک سو و متشنج شدن روابط آنکارا- ریاض طی دوره اخیر در سایه ترور جمال خاشقجی روزنامه نگار منتقد سعودی در استانبول جست؛ علاوه بر این نباید فراموش کنیم که ترکیه در حمایت از قطر درجریان بحران منطقه خلیج فارس نقش بسیار مؤثری برای دوحه ایفا کرد تا بتواند از محاصره اقتصادی کشورهای عربی جان سالم به در ببرد.

«رجب طیب اردوغان» رئیس جمهوری ترکیه خود وارد عمل شده و اخیراً با «فایز سراج» نخست وزیر دولت وفاق ملی لیبی به صورت تلفنی گفتگو کرده است. دو طرف در جریان این تماس تلفنی در خصوص آخرین تحولات سیاسی و امنیتی لیبی بحث و تبادل نظر کردند. اردوغان در جریان این گفتگوی تلفنی تصریح کرد: ترکیه از تمامی امکانات و توانایی‌های خود در مسیر خنثی سازی توطئه‌ها علیه ملت لیبی، بهره برداری خواهد کرد.

با تمام این حمایت‌ها و وعده‌های دلاری عربستان به خلیفه حفتر، بررسی تحولات میدانی لیبی نشان می‌دهد که نیروهای تحت امر وی هیچ پیشرفت و دستاورد خاصی را در این خصوص کسب نکرده اند بلکه بر اساس گفته‌های شخص حفتر، نیروهای وابسته به وی از هیچ راهی برای نفوذ به پایتخت و به دست گرفتن کنترل آن دریغ نکرده و دست به بمباران مناطق مسکونی طرابلس زده اند چرا که حفتر از آنها خواسته به هر قیمتی کنترل پایتخت را به دست بگیرند.

در نهایت باید گفت که به نظر می‌رسد امیدها برای پایان دادن به بحران منطقه خلیج فارس بسیار کمرنگ شده و هیچ افقی برای حل این بحران دیده نمی‌شود؛ نه تنها به نظر نمی‌رسد که این شکاف عمیق جهان عرب ترمیم شده و از شدت آن کاسته شود بلکه با بررسی تحولات منطقه خاورمیانه و جهان عرب به این نتیجه می رسیم که هر جا پای عربستان سعودی و هم پیمانانش در خصوص مسأله ای در میان است قطر به همراه یاران خود برای عرض اندام و مبارز طلبی در برابر ریاض از راه می‌رسد و می‌خواهد این نکته را اثبات کند که دیگر عربستان یا به اصطلاح خادم الحرمین الشریفین سردمدار جهان عرب نیست و لزومی ندارد تمام کشورهای عربی در برابر سیاست‌های دیکتاتورانه و توسعه طلبانه ریاض سرخم کرده و تبعیت محض و بی چون و چرایی داشته باشند چرا که می‌توان گفت مخالفت قطر با سیاست‌های عربستان در این حد و سطح طی دوره اخیر بی سابقه بوده است./847/ب

فاطمه صالحی/مهر