۱۷۰ هزار میلیارد هزینه اربعین عراقی‌ها

به گزارش خبرگزاری رسا، تازه‌ترین پژوهش مرکز پژوهشی سیاست‌های فضای مجازی دانشگاه تهران در سال 1396 درباره پیاده‌روی اربعین حسینی نشان می‌دهد که این همایش باعث تقویت گزاره‌هایی چون تقویت اتحاد و همبستگی بین مسلمانان، شناخت بهتر اهل بیت (علیه‌السلام)، افزایش آمادگی برای ظهور، احیای ارزش‌ها و تقویت مقاومت و پایداری خواهد شد. این پژوهش با هدف زمینه‌یابی، نگرش‌سنجی و ایدئال‌سنجی مشارکت‌کنندگان در رخداد سالانه اربعین تدوین شده است.

این پیمایش که حاصل توزیع و تکمیل 839 پرسشنامه به چهار زبان فارسی، عربی، ترکی و انگلیسی در جریان راهپیمایی سالانه اربعین در کشور عراق در سال 1396 است، در دو بخش جمعیت‌شناختی و بخش مطالعاتی است. جالب اینجاست که غیرشاغلان دید‌گاه به‌نسبت مساعدتری درخصوص نحوه برگزاری مراسم راهپیمایی اربعین نسبت به شاغلان دارند، در‌حالی که شاغلان بیش از غیرشاغلان در مراسم شرکت داشته‌اند اما نظرات آنها در مورد نحوه برگزاری مراسم، انتقادی‌تر بوده است.

از بین متغیرهای جمعیت‌شناختی مؤثر بر مشکلات و کاستی‌های راهپیمایی اربعین آثار گسترده سن از مواردی بوده که اثبات شده است؛ سنین 15 تا 19‌سال، 30 تا 44‌سال و بالاتر از 60‌ساله‌ها نسبت به وجود نحوه عزاداری گروه‌های مختلف شیعیان با هم، مشکلات موجود در عراق (احساس امنیت کم)، سخت‌گیری‌های امنیتی آزاردهنده در این مراسم و شرکت‌کنندگانی که زبان یکدیگر را متوجه نمی‌شوند، دیدگاه مثبت دارند و به‌عبارت صریح‌تر، معتقد هستند که این مشکلات وجود دارد. سایر گروه‌های سنی، رویکردی معکوس به‌ موضوع دارند. متأهلان، به‌طورکلی به دفعات بیشتری نسبت به مجردها در راهپیمایی‌های اربعین مشارکت می‌کنند. شاغلان (7/56درصد) بیش از غیرشاغلان (3/43درصد) در راهپیمایی اربعین سال 1396 مشارکت داشته‌اند. سطح تحصیلات با تعداد دفعات مشارکت در راهپیمایی اربعین، رابطه مستقیم دارد؛ لذا هرچه سطح تحصیلات فرد بالاتر می‌رود، میزان دفعات مشارکت وی در راهپیمایی‌های سالانه اربعین نیز افزایش می‌یابد. نکته قابل تامل در این پیمایش این است که طبقه اقتصادی، تأثیری بر دفعات مشارکت در راهپیمایی اربعین ندارد. دفعات مشارکت در راهپیمایی اربعین بر نگرش درخصوص اثر‌گذارترین نمادها و رسانه‌ها در راهپیمایی اربعین درباره میهمان‌نوازی و محبت مردم عراق تأثیر مستقیم دارد و با افزایش دفعات مشارکت، نگرش افراد نسبت به این نوع نماد، موافق‌تر می‌شود.

این پیمایش فقط به مسائل و جنبه‌های معنوی نپرداخته است و به مخاطرات این راهپیمایی نیز اشاره کرده است. «تحرکات فرقه‌های انحرافی»، «غلبه ابعاد مادی مراسم و برخی تحرکات برای تبدیل مراسم به‌ نوعی گردهمایی تفریحی، مصرف‌گرایانه یا سودجویانه» و «هر جنبه‌ متضاد با هدف متعالی و اعتقادی مستتر در راهپیمایی» از جمله این مخاطرات است.

این پژوهش نکاتی جالب درباره هزینه‌های این پیاده‌روی هم دارد؛ با این نکته که هزینه‌ها تماما مردمی انجام می‌شود و فقط بخش کوچکی بر عهده دولت است. «اگر هزينه هر نفر روز را به‌طور متوسط فقط 40 دلار تلقی کنیم، می‌توان حجم مابه‌ازای مالی خدمات دريافت‌شده در پديده اربعین حسینی را در کمترين حالت آن، 8/4 میلیارد دلار معادل 17 هزار میلیارد تومان و تقريبا 20 درصد از درآمد نفتی کشور و معادل پنج ماه يارانه پرداختی به کل مردم ايران تخمین زد. مبلغ فوق، خدماتی چون امنیت زائرين، رايزنی‌های بین‌المللی، بودجه‌های فرهنگی مؤسسات غیردولتی، هزينه‌های رسانه‌ای و ساير هزينه‌ها و حمايت‌های دولتی را شامل نمی‌شود. افزودن هزينه‌های فوق، احتمالا حجم مخارج را از 20‌هزار میلیارد تومان فراتر خواهد برد. در این گزارش نتیجه گرفته شده است که هزینه‌های پیاده‌روی اربعین «بر پايه بودجه دولتی يک يا چند کشور يا بر پايه کسب درآمد و منفعت اقتصادی برای مواکب خدمت‌رسانی نیست». نویسندگان این پیمایش معتقدند نظام اقتصادی خاص حاکم بر آن به صورتی است که قابل مقایسه با سیستم گردشگری متداول در جهان نیست.