زمینه‌های قیام امام حسین فرهنگی و اجتماعی در یک اثر
نگارنده در کتاب«زمینه‌های قیام امام حسین(ع)؛ فرهنگی و اجتماعی» به بحث و بررسی درباره عوامل و زمینه‌های تحقق نهضت عاشورا پرداخته است.
به گزارش خبرنگار سرویس کتاب و نشر خبرگزاری رسا،موسسه انتشارات زمزم هدایت وابسته به پژوهشگاه علوم اسلامی امام صادق (علیه‌السلام) کتاب «زمینه‌های قیام امام حسین فرهنگی و اجتماعی» نوشته حجت الاسلام حسین عبدالمحمدی را منتشر کرده است.
نویسنده این کتاب را در نه فصل تنظیم کرده که عناوین آن بدین شرح است: مروری بر باور‌ها، سنت‌ها و هنجار‌های عصر جاهلیت، اسلام و تحول همه جانبه در زندگی فردی و اجتماعی، عوامل زمینه‌ساز بازگشت فرهنگ جاهلی، کودتای سقیفه، جریان‌های مؤثر آن و پیامد‌های سوء فرهنگی و اجتماعی جریان سقیفه و خلفا و بدعت، عصر معاویه سراشیبی سقوط ارزش های اسلامی، عصر یزید نفی همه اندیشه ها و ارزش های اسلامی و تلاش مؤمنان راستین جهت حفظ و احیای اسلام ناب محمدی.
مؤلف در مقدمه درباره اهداف کتاب چنین می‌نویسد:
در این کتاب اجمالاً عوامل و زمینه‌های تحقق نهضت عاشورا مورد بحث و بررسی قرار گرفته است. چه اینکه در این باره مطالب گوناگونی ابراز شده است، برخی از محققان علت اصلی قیام امام حسین (علیه‌السلام) را دعوت مردم کوفه دانسته‌اند و برخی دیگر، درخواست بیعت یزید از امام زا مهم‌ترین عامل شمرده‌اند و برخی، انحرافات سیاسی و فرهنگی را علت تامه قیام عاشورا می‌دانند و برخی عوامل قومی و قبیله‌ای را مطرح کرده‌اند.
به همین جهت، این مسئله موضوع اصلی کتاب حاضر واقع شد و با استفاده از منابع کهن و تحقیقات جدید، زمینه‌های فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و شخصیتی قیام امام حسین مدنظر قرار گرفت.
در این جلد زمینه‌های فرهنگی و اجتماعی نهضت عاشورا تجزیه و تحلیل شده است.
نگارنده در فصل اول به موضوع مروری بر باور‌ها سنت‌ها و هنجار‌های عصر جاهلیت پرداخته و درباره جاهلیت و ارتباط آن با حادثه عاشورا چنین می‌نویسد:
ارتباط باور‌ها و خلقیات عصر جاهلی با حادثه خونین عاشورا مساله مهمی است از این‌رو در آغاز بحث مطالبی را درباره آن بیان می‌کنیم:
حوادث اجتماعی هر اندازه بزرگ‌تر و مهم‌تر باشند علل و زمینه‌های پیدایش آن‌ها، از نظر زمانی طولانی‌تر است و عوامل زیادتری در پیدایش آن‌ها دخیل هستند. انقلاب اجتماعی نیز از آن جهت که واکنش‌هایی هستند علیه اوضاع حاکم، وقتی منجر به خشونت و خونریزی می‌شوند از این لحاظ علاوه بر موارد مذکور ویژگی خاصی نیز می‌یابند؛ بنابراین عوامل و پیدایش برخی از رویداد‌های سیاسی اجتماعی به روزها، یا حداکثر، چند ماه قبل برمی‌گردد در حالی که علل برخی دیگر از آن‌ها را باید در ده‌ها سال قبل از تاریخ وقوع، جست‌وجو کرد.
قیام سالار شهیدان حضرت اباعبدالله الحسین (علیه‌السلام) به عنوان بزرگ‌ترین حادثه تاریخ اسلام، بعد از زحلت پیامبر؛ به عنوان یک انقلاب بزرگ اجتماعی، از حوادث نوع دوم به شمار می‌رود.
حجت الاسلام حسین عبدالمحمدی در فصل سوم به عوامل زمینه‌ساز بازگشت فرهنگ جاهلی می‌پردازد و عناوین این فصل را چنین برمی‌شمارد:
منافقان یا مسلمانان مصلحتی، منافقان در عصر رسالت، تضعیف سپاه اسلام، القای شبهه و ایجاد تردید در مبانی عقیدتی، تضعیف شخصیت و قداست پیامبر اکرم، افراد سست اعتقاد، اجتماع منافقان در مدینه.
نویسنده این کتاب را در نه فصل تنظیم کرده که عناوین آن بدین شرح است: مروری بر باور‌ها، سنت‌ها و هنجار‌های عصر جاهلیت، اسلام و تحول همه جانبه در زندگی فردی و اجتماعی، عوامل زمینه‌ساز بازگشت فرهنگ جاهلی، کودتای سقیفه، جریان‌های مؤثر آن و پیامد‌های سوء فرهنگی و اجتماعی جریان سقیفه و خلفا و بدعت، عصر معاویه سراشیبی سقوط ارزش های اسلامی، عصر یزید نفی همه اندیشه ها و ارزش های اسلامی و تلاش مؤمنان راستین جهت حفظ و احیای اسلام ناب محمدی.
مؤلف در مقدمه درباره اهداف کتاب چنین می‌نویسد:
در این کتاب اجمالاً عوامل و زمینه‌های تحقق نهضت عاشورا مورد بحث و بررسی قرار گرفته است. چه اینکه در این باره مطالب گوناگونی ابراز شده است، برخی از محققان علت اصلی قیام امام حسین (علیه‌السلام) را دعوت مردم کوفه دانسته‌اند و برخی دیگر، درخواست بیعت یزید از امام زا مهم‌ترین عامل شمرده‌اند و برخی، انحرافات سیاسی و فرهنگی را علت تامه قیام عاشورا می‌دانند و برخی عوامل قومی و قبیله‌ای را مطرح کرده‌اند.
به همین جهت، این مسئله موضوع اصلی کتاب حاضر واقع شد و با استفاده از منابع کهن و تحقیقات جدید، زمینه‌های فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و شخصیتی قیام امام حسین مدنظر قرار گرفت.
در این جلد زمینه‌های فرهنگی و اجتماعی نهضت عاشورا تجزیه و تحلیل شده است.
نگارنده در فصل اول به موضوع مروری بر باور‌ها سنت‌ها و هنجار‌های عصر جاهلیت پرداخته و درباره جاهلیت و ارتباط آن با حادثه عاشورا چنین می‌نویسد:
ارتباط باور‌ها و خلقیات عصر جاهلی با حادثه خونین عاشورا مساله مهمی است از این‌رو در آغاز بحث مطالبی را درباره آن بیان می‌کنیم:
حوادث اجتماعی هر اندازه بزرگ‌تر و مهم‌تر باشند علل و زمینه‌های پیدایش آن‌ها، از نظر زمانی طولانی‌تر است و عوامل زیادتری در پیدایش آن‌ها دخیل هستند. انقلاب اجتماعی نیز از آن جهت که واکنش‌هایی هستند علیه اوضاع حاکم، وقتی منجر به خشونت و خونریزی می‌شوند از این لحاظ علاوه بر موارد مذکور ویژگی خاصی نیز می‌یابند؛ بنابراین عوامل و پیدایش برخی از رویداد‌های سیاسی اجتماعی به روزها، یا حداکثر، چند ماه قبل برمی‌گردد در حالی که علل برخی دیگر از آن‌ها را باید در ده‌ها سال قبل از تاریخ وقوع، جست‌وجو کرد.
قیام سالار شهیدان حضرت اباعبدالله الحسین (علیه‌السلام) به عنوان بزرگ‌ترین حادثه تاریخ اسلام، بعد از زحلت پیامبر؛ به عنوان یک انقلاب بزرگ اجتماعی، از حوادث نوع دوم به شمار می‌رود.
حجت الاسلام حسین عبدالمحمدی در فصل سوم به عوامل زمینه‌ساز بازگشت فرهنگ جاهلی می‌پردازد و عناوین این فصل را چنین برمی‌شمارد:
منافقان یا مسلمانان مصلحتی، منافقان در عصر رسالت، تضعیف سپاه اسلام، القای شبهه و ایجاد تردید در مبانی عقیدتی، تضعیف شخصیت و قداست پیامبر اکرم، افراد سست اعتقاد، اجتماع منافقان در مدینه.
وی در ادامه در توضیح منافقان یا مسلمانان مصلحتی چنین می‌نویسد:
در طول تاریخ، مخرب‌ترین نقش در مبارزه یا اسلام، از آن منافقان است. چنان که پیغمبر اکرم خطر این گروه را برای دین، بیش از کفار و مشرکین می‌دانست و از توطئه آن‌ها در حق امت اسلام نگران بود: من برای امتم نه از مؤمن می‌ترسم و نه از مشرک، چرا که مؤمن را ایمانش بازمی‌دارد و مشرک را خداوند به‌وسیله شرکش نابود می‌سازد. تنها کسانی که از شر آن‌ها بر شما می‌ترسم آن‌هایی هستند که در دل منافق‌اند و در زبان دانا، سخنانی می‌گویند دل‌پسند، ولی اعمالی دارند زشت و ناپسند.
مؤلف در فصل ششم به موضوع خلفا و بدعت پرداخته است و در صفحه ۱۷۷ کتاب درباره سیر بدعت در عصر عثمان چنین می‌نویسد:
انحطاط سیاسی و اقتصادی در دوره ابوبکر و عمر، سیر چندان شدیدی نداشت؛ تنها انحطاط فرهنگی بود که به علت محجوریت اهل‌بیت و عدم تعبد و تقید خلفاء به قرآن و سنت، از سرعت زیادی برخوردار بود. اما با حاکمیت یافتن عثمان بنی امیه مسلمانان مصلحتی به قدرت رسیدند و انحطاط همه جانبه جهان اسلام شدت پیدا کرد. گواه این مدعی علاوه بر اسناد تاریخی، سخنان حضرت علی (علیه‌السلام) در نهج‌البلاغه است که لحن انتقاد‌های حضرت از عثمان به مراتب شدیدتر از دو خلیفه دیگر است.
در حکومت خلیفه سوم بدعت‌ها و نقض احکام خدا آن قدر اوج می‌گیرد که فریاد امر به معروف و نهی از منکر از هر سو بلند شده بسیاری از مهاجران و انصار از اینکه جامعه اسلامی به سوی ارزش‌های عصر جاهلی سوق داده شده و تعصب قومی و نژادی به تمام معنا احیاء گردیده است شکوه می‌کنند.
مؤسسه انتشارات زمزم هدایت وابسته به پژوهشگاه علوم اسلامی امام صادق (علیه‌السلام) کتاب با کاروان حسینی از مدینه تا مدینه، را در دو جلد و با شمارگان ۱۰۰۰ نسخه و قیمت ۱۲۰۰۰۰ تومان روانه بازار نشر کرده است.
علاقه‌مندان می‌توانند برای تهیه این کتاب به آدرس قم خیابان دور شهر نبش کوچه سوم پلاک هشتاد و یک مراجعه و یا با شماره تلفن: ۳۷۷۳۰۷۳۵- ۰۹۱۰۲۰۴۲۰۷۱ تماس حاصل نمایند. /۹۹۸/ن ۶۰۱/ش
ارسال نظرات