بازتاب جهانی انقلاب اسلامی

به گزارش خبرنگار سرویس کتاب و نشر خبرگزاری رسا، مطالب این بخش دوم کتاب «زمینه‌ها، عوامل و بازتاب جهانی انقلاب اسلامی ایران» اثر دکتر مصطفی ملوکتیان، استاد دانشگاه تهران، در دو موضوع پیگیری می‌شود.

ابتدا در فصل بازتاب انقلاب اسلامی بر اساس محور‌ها و موضوعات خاص بازگو می‌گردد، سپس در فصل دوم به این پرسش که چرا غرب و به ویژه امریکا مدام در حال توطئه علیه ایران انقلابی است؛ مانند تصویب قطعنامه در شورای امنیت سازمان ملل و فشار‌های سیاسی، تبلیغای و اقتصادی گسترده، پاسخ داده شده است.

محور‌های مختلف در بازتاب‌های نظری و علمی انقلاب اسلامی

نویسنده در این فصل آثار و بازتاب‌های نظری و عملی انقلاب اسلامی ایران را در صحنه بین المللی در چهار گفتار با عنوان‌های: بازتاب‌های انقلاب اسلامی بر نطریه‌های سیاسی، انقلاب اسلامی و مسائل راهبردی قدرت‌های بزرگ؛ انقلاب اسلامی و حرکت‌های انقلابی در ایران و بازتاب انقلاب اسلامی بر سایر مسائل پرداخته است.

بازتاب و انقلاب اسلامی بر نظریه‌های سیاسی

وقوع و پیروزی انقلاب اسلامی از چند جهت بر نظریه‌های سیاسی تأثیر نهاد:

تا بیش از وقوع انقلاب اسلامی، دیدگاه عملی غالب در زمینه انقلاب این بود با دو مفهوم سکولاریزه شدن فرهنگی و تمایز ساختاری همراه است.

بدین ترتیب رخداد انقلاب با ماهیت دینی، اعتبار چنین نظریه‌هایی را زیر سؤال برد. این انقلاب، آرمان انقلابی جدیدی را که شامل مجموع نقاط مثبت سایر آرمان‌های انقلابی زمانه نیز بود، یعنی مفاهیم: استقلال، آزادی و عدالت اجتماعی در چارچوب حکومت دینی را در دنیای مادی‌گرایی مطرح نمود و موجب غافلگیری صاحب نظران پدیده انقلاب، دولت‌ها و نخبگان سیاسی‌ای شد که تصور نمی‌کردند انقلابی با این ماهیت و آرمان، در دنیایی که به انقلاب‌های مارکسیستی یا لبیرال مسلک عادت کرده‌اند، شکل گیرد.

رخداد انقلاب اسلامی از چند جنبه انتقادات وارد بر اندیشه‌های مدرنیسم را تأیید کرد و اندیشمندان فرامدرنیسم آن را دلیلی بر عبور بشر از مدرنیسم دانستند و درحقیقت این انقلاب چالشی در برابر اندیشه‌های فوق ایجاد کرد.
دو انقلاب ایران و نیکارگوئه به دلیل ماهیت ویژه خود؛ یعنی نقش مأهیت و سایر ویژگی‌های شاخص آن‌ها، طلیعه پدید آمدن نسل جدید نظریه‌های انقلاب شدند.

 

وقوع انقلاب اسلامی در پایان ۱۹۷۰ م، نظریه اسکاچیول در کتاب دولت‌ها و انقلاب‌های اجتماعی را زیر سؤال برد، به گونه‌ای که وی در سال ۱۹۸۲ در مقاله‌ای تحت عنوان «دولت تحصیل‌دار و اسلام شیعه در انقلاب ایران» این گفته خود در کتابش را که «انقلاب‌ها ساخته نمی­شوند بلکه به وجود می‌آیند.» درباره انقلاب ایران رد کرد و با دست کشیدن از دیدگاه کاملا ساختاری خود و تأکید بر نقش آرمان رهبری نوشت:

اگر در دنیا یک انقلاب باشد که توسط یک حرکت انقلابی آگاهانه ساخته شده است، آن انقلاب، انقلاب ایران است.

مشکلات نسل سوم نظریه‌های انقلاب در تحلیل انقلاب‌های جدید، راه را برای نسل چهارم نظریه‌ها باز کرد و بدون شک انقلاب اسلامی ایران مهم‌ترین انقلابی بود که نظریه‌های نسل سوم را به چالش کشید.

نقش بارز فرهنگ، رهبری و آرمان در وقوع انقلاب اسلامی، مهم‌ترین افزوده این انقلاب بر مباحث انقلاب‌هاست و انقلاب اسلامی همچنین روایت‌های روشنفکری در خصوص عقل را به چالش کشید و انقلاب اسلامی از نظر دوری از جنگ مسلحانه و حرکت از طریق اعتراضات، راهپیمایی‌ها و اعتصابات عمومی نیز با انقلاب‌های پشین تفاوت داشت.

انقلاب اسلامی و مسائل راهبردی قدرت‌های بزرگ

انقلاب اسلامی در زمان جنگ سرد بین دو بلوک شرق و کمونیست به رهبری اتحاد جماهیر شوروی غرب لیبرال به رهبری امریکا اتفاق افتاد و در آن زمان مسائل جهان و راهبرد‌های دولت عموماً با توجه به این واقعیت تدوین می‌شد و جریان می‌افتاد.

وقوع انقلاب اسلامی ایران موجب تغییر راهبرد‌های منطقه‌ای و جهانی دو ابرقدرت شد. با توجه اینکه، انقلاب اسلامی در کشوری اتفاق افتاد که حافظ منافع آمریکا در منطقه بود موجب ایجاد یک خلأ آشکار قدرت در منطقه شد.

وقوع انقلاب در کنار چاه‌های نفتی منطقه، بر اهمیت این رخداد می‌افزود و به زودی در کشور‌های منطقه که مرکز مسلمانان و به ویژه شیعیان جهان است، انعکاس یافت و هراس از وقوع تحولات مشابه ایران جهان غرب و دولت‌های منطقه را فرا گرفت.

در این شرایط، غرب و به ویژه آمریکا برای جلوی از گسترش حرکت‌های انقلابی به کشور‌های دیگر حفظ و منافع بین المللی خود از راهبرد‌ها و روش‌های مختلف بهره بردند.

جیمی کارتر در پایان ۱۹۷۹ در ماه‌های پایانی دوره ریاست جمهوری خود اعلام کرد، برای حفظ منافع آمریکا «نیروی واکنش سریع» تشکیل می‌دهد؛ این امر معنا روی آوردن مجدد آمریکا به مداخله نظامی بود. سپس این کشور حجمی تمام نشدنی از فشار‌های و تحریم‌های علیه ایران را آغاز کرد، از جمله: محاصره اقتصادی، حمله نظامی نافرجام به طبس، طراحی کودتای نوژه، تحریک عراق به آغاز جنگ و همراهی با این کشور تدوین شد.

 

با حملات بیستم شهریور ۱۳۸۰ به برج‌های دوقلو سازمان تجارت جهانی و پنتاگون در آمریکا؛ جرج بوش، رییس جمهور آمریکا بهانه‌ای مناسبی به دست آورد تا با طرح و اجرای راهبرد و با بهره‌گیری از قدرت فناروی نیروی هوایی برای پیشبرد مقاصد راهبردی خود، به کشور‌ها خود حمل کند.

راهبرد حمله پیش دستانه آمریکا بر مبنای دستیابی به چند هدف تنظیم شده بود تا بتواند به سطح جهانی امرکیا تحقق بخشد:

مبارزه با انقلاب اسلامی ایران و بازتاب‌های منطقه‌ای و جهانیان؛
ایجاد امنیت برای رژیم صیهونیستی از طریق حضور در منطقه؛
کسب منافع حاصل از نفت عراق و کنترل بازار جهانی نفت؛
تغییر جغرافیای سیاسی منطقه به منظور کسب اهداف راهبردی خود.

درباره بازتاب انقلاب اسلامی بر مسائل راهبردی اتحاد جماهیر شوروی نیز می‌توان گفت:

با آغاز و سپس پیروزی انقلاب، امنیت داخلی و منافع جهانی این کشور تحت الشعاع قرار گرفت و فکر انقلابی به رغم کنترل شدید سازمان‌هایی امنیتی از دیوار‌های آهنین گذشت و بر جمهوری‌های مسلمان‌نشین اتحاد جماهیر شوروی تأثیرکرد.

افزون بر این، انقلاب اسلامی با تغییر ایدئولوژی و ماهیت حرکت‌های انقلابی در جهان اسلام از نفوذ بین المللی این کشور کاست و در دسته علل فروپاشی جماهیر شوروی قرار گفت.

انقلاب اسلامی و طغیان‌ها و حرکت‌های انقلابی در جهان اسلام

وقوع و پیروز انقلاب اسلامی ایران یک فضای در حال گسترش اصول گرایی اسلامی؛ سراسر جهان اسلام را فرا گرفت، تعدادی از حرکت‌های اسلامی پدیدآمد و تعدادی که قبل وجود داشته امام منفعل بود، فعال و انقلابی شد.

بازتاب سریع انقلاب اسلامی بر کشور‌ها عربی

در لبنان جنبش‌های امل، امل اسلامی، حزب الله و گروه سنی جنبش توحید اسلامی تحت تأثیر مستقیم انقلاب اسلامی پدید آمده یا فعال شدند.
در عراق، فعالیت حزب الدعوة سلامی که آیت الله سید محمدباقر صدر از آن حمایت می‌کرد، در اثر وقوع انقلاب اسلامی شدت گرفت.
در عربستان سعودی، وقوع انقلاب اسلامی انگیزه خوبی به اخوان المسلیمن داد تا به رژیم سعودی حمله کنند.
در سوریه شاهد انقلاب اسلامی بودیم و در سوریه اخوان المسلمین تحت تأتثیر انقلاب اسلامی فعالیت خود را گسترش داد.
در فلسطین نیز شاهد تأثیر انقلاب اسلامی بودیم و در میان فلسطینی‌ها، در حال حاضر دو گروه اصلی جهاد اسلامی و سازمان مقاومت یا حماس حضور دارند که هردو در سال دهه ۱۹۸۰ م بعد از انقلاب اسلامی اعلام موجودیت کردند.

همچنین به اهمیت انقلاب اسلامی، مسأله فلسطین در حال تبدیل شدن به مسأله تمام مسلمانان است. به عبارت دیگر، امروزه مسلمانان در نقاط مختلف جهان برای آزادسازی قدس شریف، احساس مسؤولیت کرده؛ آن را مسأله خود می‌دانند.

بازتاب انقلاب اسلامی در سایر مناطق کشور‌ها

در افغانستان، به دلیل اشتراک فرهنگی و زبانی، بخشی انقلاب اسلامی حتی پیش از پیروزی آغاز شد و در مقاومت مردم در برابر کودتای کمونیستی طرفدار شوروی نورمحمد نمود یافت. پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران و اشغال افغانستان توسط ارتش سرخ شوروی، بیشترگروه‌های شیعه و سنی مجاهد افغانی با الهام گرفتن ناب اسلام را حمل کردند که بی تردید، تأکید این گرو‌ها به اسلام، تحت تأثیر انقلاب اسلامی صورت گرفته بود.

 

در پاکستان، پیروزی اسلامی ایران باعث ارتقا سطح فکری و بینش سیاسی نسل جوان شیعه و پیدایش نهضت اجرای فقه جعفری گردید که دارای افق مشابهی با انقلاب اسلامی است.
در کشمیر آن را با دلیل فرهنگی ـ تاریخی «ایران صغیر» خوانده‌اند نیز، شعار‌های انقلاب اسلامی در ناآرامی‌ها به چشم می‌خورد. به ویژه اهالی کشمیر آزاد طرفدار انقلاب اسلامی‌اند.

بازتاب انقلاب اسلامی بر سایر مسائل

بازتاب انقلاب اسلامی و بر دولت‌ها و نخبگان سیاسی جهان اسلام

گسترش و اسلام ناشی از وقوع انقلاب اسلامی ایران بر دولت‌ها و نخبگان سیاسی در جهان اسلام تأثیر نهاده در تغییر بعضی حکومت‌ها و پیوند آن‌ها با اسلام؛ ورود اسلام‌گرایان به پارلمان و تشکیل دولت احزاب اسلام گرا نمود یافته است.

بارتاب انقلاب اسلام بر سازمان‌های بین المللی

حضور مواضع ایران انقلابی نقش بسزایی در تصمیمات قطعنامه‌های سازمان‌های بین الملل مانند جنبش عدم تعد، سازمان کنفراس اسلامی، سازمان کشور‌های صادرکننده نفت اوپک و اکو داشته است.

ایران در سال‌های اخیر به عضویت ناظر برخی سازمان‌ها بین المللی مانند سازمان بین المللی شانگ‌های درآمده، تمایل خود به تبدیل عضویت ناظر کامل را اعلام داشته است.

بازتا ب انقلاب اسلامی بر الهیات رهایی بخش در آمریکایی لاتین

امریکایی لاتین به دلیل صد‌ها میلیارد دلار بدهی خارجی وابستکی اقتصادی و فقر شدید، از دهه ۱۹۶۰ م شاهد پناه بردن به کلیسا‌ها و سیاسی شدن کشیشان و ظهور انجمن‌های مسیحی بسیاری است که افکار سیاسی دارند.

وقوع انقلاب اسلامی باعث گسترش گرایش به دین در جهان و سیاسی شدن نسبی معتقدان به ادیان دیگر (غیر مسلمانان) گردید و حرکت الهیات بخش مسیحی در امریکای لاتین را تشدید کرد.

سوموزا، دیکتاتور سرنگون شده نیکاراگوئه در انقلاب ۱۹۷۹ م این کشور، ضمن تأکید بر نقش کشیشان در این انقلاب، به وجود انقلابیان نیکاراگوئه و ایران گفته است، کشیش‌های که در انقلاب نیکاراگوئه نقش داشتند، پیش از پیروزی این انقلاب به ایران رفت و آمد می‌کردند و با امام خمینی (ره) ملاقات می‌نمودند.

بازتاب انقلاب اسلامی بر چهره عمومی جوامع اسلامی

پس از پیروز انقلاب اسلامی، شاهد تغییرات در خور توجه در چه ظاهری جوامع در کشور‌های اسلامی و رفتار‌های عمومی آن‌ها، و حتی در میان مسلمانان در کشور‌های غیر اسلامی از قبیل گسترش حجاب اسلامی، گرایش بیشتر به شرکت در مراسم مذهبی و رعابت تکالیف دینی بوده است.

بر اساس نوشته منابع مختلف، تنها در فرانسه در سال ۰۱۹۷ م فقط ۳۳ مسجد وجود داشت؛ تعداد مساجد ۱۶۰۰ عدد رسیده و در سال ۲۰۰۸ م بیش از ۲۵۰۰۰ نفر از آن کشور، به حج رفته‌اند که از رقم مربوط به کشور اسلامی مراکش بیشتر است.

همچنین وجود ۵۵۰۰۰ سایت در مورد امام خمینی (ره) در اروپا نشان می‌دهد ایران اسلامی ذهن غرب را ربهود مشغول کرده است.

تأسیس و گسترش موسسه‌های مذهبی همسو با انقلاب اسلامی ایران نیز در غرب به شدت افزایش یافته است در حالی که ۱۹۷۶ م تنها مؤسسه اسلامی در فرانسه ثبت شده بود؛ اکنون در این کشور چندین حوزه علمیه و ۳۰۰۰ مؤسسه محلی مسلمانان جود دارد.

انقلاب اسلامی؛ نظام بین الملل و آینده غرب

نویسنده در این فصل بر آن است تا با نگاهی به تحولات و رویداد‌های ۴۰ سال گذشته و مقایسه وضعیت نظام جهانی در زمان پیروزی انقلاب اسلامی ایران و آنچه امروزه در این باره جود دارد، راه را برای شناخت عملی‌تر احتمالات منطقی‌تر آینده نظام جهانی بگشاید.

انقلاب اسلامی و آینده غرب

تلاش‌های غرب، به ویژه امریکا علیه ایران اسلامی، بیانگر هراس آنان از اتفاق‌های ناخوشایند و نگران کننده‌ای است که ممکن است در آینده تحت تأثیر انقلاب اسلامی بر علیه ائدیولوژی، منافع و امنیت آن‌ها به وقوع بپیوندد.

حجم بسیار گسترده و بی سابقه رسانه‌های غربی به ویژه آمریکایی علیه ایران انقلابی، بازگوکننده همین امر است و در این راستا؛ آنان با استفاده از هر وسلیه‌ای، آشکار از رسانه‌ها وسائل تبلیغاتی همانند شبکه‌های ماهواره‌ای و سایت‌های اینترنتی می‌پردازند.

در ابن رابطه، همسو شدن رسانه‌ها وابسته به آن‌ها با یکدیگر که در کشور‌های مختلف و به وسیله مراکز ظاهراً متفاوت اداره می‌شوند، تمرکز هم‌زمان آن‌ها بر موضوعات و سوژه‌های تبلیغاتی مشترک و همکاری در وارونه نشان دادن واقعیت‌ها و بزرگ‌نمایی و کوچک نمایی‌های هدف‌دار آن‌ها، دلیلی بر احساس ترس، ضعف و زبونی غرب و غالب شدن تصوری نامطلوب در اذهان دولت‌مردان غربی است.

 

با وجود دولت‌ها و ملت‌های دیگری نیز در جهان که با سلطه‌گری و یک جانبه‌گرایی‌ها آمریکا و سایر کشور‌ها غربی مخالفت می‌کنند، ایران انقلاب به عنوان استوارترین معارض این دولت‌ها ظهور کرده و غرب از اینکه بتواند با امتیاز دو معامله، با یاران کنار بیاید ناامید شده، روند تحولات منطقه‌ای و جهانی آینده را نیز خوشایند نمی‌یابد.

در پاسخ به این سؤال اینکه آنان واقعاً در چه هراس‌اند، حداقل می‌توان با استفاده از سه دسته عوامل، به ترتیب زمانی و پیدایش و با تأکید بر تداوم نقش‌آفرینی آنان بدان پاسخ داد:

نتایج از دست دادن رژیم پهلوی و کشوری راهبردی ایران در منطقه بسیار راهبردی و نفت‌خیز که می‌توان آن را با ادله مختلف قلب جهان معاصر نامید.

برخلاف ایدئولوژی‌های تک بعدی در انقلاب‌های معاصر، مانند تأکید بر لیبرالیسم در انقلاب فرانسه، سوسیالیسم روسیه و ناسیونالیسم در انقلاب الجزایر، آرمان انقلاب اسلامی به دلیل دینی بودن، ابعاد گوناگونی دارد که عبارت‌اند از: خداپرستی و ایمان، استقلال، برابری، آزادی و توسعه همه جانبه.

یکی از اهداف انقلاب‌های معاصر به ویژه انقلاب اسلامی ایران، استقلال و در سایه آن، رشد و توسعه علمی و فناوری بوده و امروزه پیشرفت‌های علمی در کشور ما بر همگان آشکار است.

پیشرفت‌های علمی ـ فناوری ایران از دو جه برای غرب خطرناک است؛ از اول توان تبدیل ایران به الگویی از پیشرفت‌های بر مبنای استقلال برای جهانیان و پیروی کشور‌های دیگر از آن و دوم دسترسی ملت‌ها و کشور‌های جهان سوم به دستاورد‌های علمی ایران، بدون چشم داشت‌های استعماری و استقبال سریع این کشور‌ها از آن.

 

 

هر دو این‌ها برای غرب و آینده خطرناک خواهد بود؛ زیرا می‌تواند با ایجاد خلل در اهرم اصلی نفوذ غرب در جهان، سعی سیطره از راه علمی و فناوری، مانع ورود سالانه هزاران میلیارد دلار به کشور‌های غربی شد؛ درآمدی که باعث شکوفایی و رونق این کشور‌ها می‌شود.

مسأله ایران هراسی نیز امروزه در تبلیغات جهانی خود تعقیب می‌کند و جهانیان را از دستیابی ایران به سلاح‌های هسته‌ای می‌ترساند، بسیار هدف‌دار و مزورانه است.

پرواضح است که منبع سلاح‌های هسته‌ای و تهدید جهانی غرب خود غرب است و ایران به طور پیاپی اعلام نمود که در پی دستیابی به این سلاح‌ها نیست. دلیل تعقیب ایران هراسی توسط غرب را باید در نتایج سه عامل بیان شده دانست.

انقلاب‌های رنگی در آسیای مرکزی و قفقاز و تمایز آن‌ها از انقلاب‌های واقعی

آنچه در سه کشور گرجستان، اوکراین و قرقیزستان دردهه اول قرن ۲۱ اتفاق افتاد و به انقلاب رنگی مشهور شد، هرچند زمینه‌ها و عوامل، داخلی بود، اما اساساً به دلیل تلاش‌ها قدرت‌های برون منطقه‌ای، به ویژه امریکا با بهره‌گیری از مسائل خاص این کشور‌ها و برای پرکردن خلأ قدرت ایجاد شده در اروپای شرقی، آسیا مرکزی قفقاز و اجرای راهبرد‌های جهانی و منطقه‌ای آنان رخ داد.

در این حرکت‌ها، بر خلاف انقلاب‌های اصیل واقعی کمک‌های گسترده اقتصادی و تبلیغاتی غرب، به ویژه آمریکا، و به صحنه آوردن معترضان، نقش اساسی داشت و رهبران معترضان شدیداً و مزورانه از سوی دولت‌ها و رسانه‌های غربی به عنوان نجات دهندگان این جوامع تبلیغ شدند.

 

به مرور زمان انقلاب‌های رنگی مقابل امواج تند مخالف از پای درآمدند و تقریباً امروزه دیگر نام و سخنی از آن‌ها بر جای نمانده است واقعیت‌های داخلی و منطقه‌ای جای پای خود را محکم کرده‌اند.

آشکار است که وقوع این حرکت‌ها در کشوری مانند ایران اسلام غیر ممکن است، کشوری که واجد نظامی کاملاً مستقر و قانونی، برآمده از انقلابی اصیل و مردمی بوده و واجد رهبری مقتدر وحدت‌بخش و دولتی قوی و توانا و قاطع بوده، و اقتصاد شدیداً در حال رشد و مطلوبی دارد و واجد نقش عامه مردم در سیاست متکی بر حمایت مردمی معتقد، با روحیه و حاضر به فداکاری، مصمم و قاطع در دفاع از نظام، مقابل دشمنان است و وحدت ملی و جغرافیای منحصر به فرد داشته، متکی به خود و نه بیگانگان است./998/ گ