«تفسیر بصائر یمینی» منتشر شد

به گزارش خبرگزاری رسا، سیصد‌ و بیست و پنجمین اثر از آثار مؤسسۀ پژوهشی میراث مکتوب با عنوان «تفسیر بصائر یمینی»، منتشر شد.

 این اثر تألیف قاضی معین‌الدین محمد ‌بن محمود نیشابوری است و به کوشش علی رواقی در چهار جلد منتشر شده است.

جلد اول این اثر به تفسیر سوره‌های الفاتحه تا الانعام اختصاص دارد. تفسیر سوره‌های الاعراف تا النور در جلد دوم منتشر شده است. تفسیر سوره‌های الفرقان تا التغابن در جلد سوم آمده است و خوانندگان در جلد چهارم این مجموعه تفسیر سوره‌های الطلاق تا الناس را می‌خوانند.

علاوه بر این، در جلد پایانی مجموعۀ «تفسیر بصائر یمینی» نمایه هر چهار جلد آمده است. واژه‌های مستند، تعبیر کتابی و مثل‌واره‌ها، شعرهای فارسی، شعرهای عربی، واژگان، اشخاص، مکان‌ها، امت‌ها و قبیله‌ها در کنار کتاب‌ها، فهرست برابرنهاده‌های فارسی-قرآنی و نیز فهرست برابرنهاده‌های قرآنی-فارسی نیز موارد دیگری است که به کوشش مصحح در اختیار علاقه‌مندان و خوانندگان این اثر قرار گرفته است.

رواقی، مصصح این اثر تفسیری در مقدمه و در بررسی عنوان بصائر یمینی نوشته است: «عوفی در لباب‌الالباب نام اثر را بصائر یمینی آورده است. با توجه به گفتۀ عوفی  که نویسندۀ تفسیر بصائر را از فحول دانشمندان غزنین در دورۀ بهرام‌شاه غزنوی دانسته و چون بهرام‌شاه نیز ملقب به لقب جد بزرگش یعنی یمین‌الدوله بوده، می‌توان برداشت کرد که شاید خود مؤلف، یمینی را در جای صفتی برای تفسیرش آورده بوده است. این‌گونه نام‌گذاری‌های بر پایۀ لقب ممدوح در گذشته رواج داشته و در خور توجه است که یکی از همین آثار یعنی زیج یمینی نگاشته ۵۱۱ ق به نام همین بهرام‌شاه غزنوی فراهم آمده است. پیش از آن هم تاریخ یمینی محمد‌ بن عبدالجبار العتبی بر مبنای لقب سلطان محمود غزنوی (یعنی یمین‌الدوله) نام‌گذاری شده بود. همین‌طور قانون مسعودی ابوریحان بیرونی که به نام مسعود ‌بن محمود غزنوی نگاشته شده است».

این مصحح در ادامۀ مقدمۀ خود به واژگان این کتاب پرداخته است. او می‌نویسد: «در میان ده‌ها و شاید صدها ترجمه-تفسیری که در گنجینۀ بزرگ آستان قدس رضوی و دیگر گنج‌خانه‌ها و کتابخانه‌های ایران و جهان دیده و شناخته شده‌اند بسیاری از  ترجمه-تفسیرها می‌شناسیم که می‌توان گفت بیشترینه آنها از نگاه زبانی و فرهنگی از ویژگی‌های گونه‌ها و گویش‌های کاربردی در شماری از حوزه‌های مختلف جغرافیایی بهره گرفته و تألیف شده‌اند: حوزۀ شمال شرق (ماورا النهر)، حوزۀ هارت، حوزۀ سیستان (که پیوندی گسترده با فارسی میانه دارد)، حوزۀ مرکزی یا رازی».

ر‌واقی، با اشاره به چاپ جلد نخست این اثر در سال ۱۳۵۹ از سوی بنیاد فرهنگ ایران در ادامۀ مقدمۀ خود شماری از واژه‌های پرکاربرد در تفسیر بصائر را پیش‌روی خوانندگان قرار داده و نوشته است: «کوشش ما بر این بوده است تا در حد توان شاهدها یا نمونه‌هایی را که از متن‌های دیگر برای این واژه داشته‌ایم در کنار واژه‌های قرآنی تفسیر بصائر بیاوریم تا یاریگری برای دریافت معنای دقیق و روشن کاربردهای واژگانی این ترجمه-تفسیر باشد».

در بخش «نشانه دست‌نوشت‌های تفسیر بصائر در متن» تصاویری از اسناد مربوط به کتابخانۀ مجلس (دست‌نوشت اساس/ بخش نخست)، کتابخانۀ نخجوانی (دست‌نوشت اساس/ بخش دوم)، کتابخانۀ فاتح استانبول، کتابخانۀ ملی کلکته (بخش نخست)، کتابخانۀ ملی کلکته (بخش دوم)، موزۀه آسیایی فرهنگستان علوم شوروی، شعبۀ لنینگراد، کتابخانۀ لیدن، موزۀ مولانای قونیه و کتابخانۀ ملی پاریس منتشر شده است.

«تفسیر بصائر یمینی (۴ جلدی)» به تصحیح و تحقیق علی رواقی به بهای ۴۳۵۰۰۰ هزارتومان (جلد شومیز) و ۵۱۵۰۰۰ هزارتومان (جلد سخت) توسط مؤسسۀ پژوهشی میراث مکتوب راهی بازار نشر شده است./998/