گزارشی از سیاست خارجی آمریکا در سال 2019

خبرگزاری رسا - گروه بین الملل: سیاست خارجی آمریکا در سال 2019 آینه سیاست دمدمی مزاج، یک طرفه و شخصیِ ترامپ بود که با تغییرات شخصیت وی، تغییر می کرد. از دید بسیاری از سیاستمداران، سیاست خارجی آمریکا در این سال فاجعه بار بوده است.

در دوره ریاست جمهوری ترامپ که در عرصه خارجی همانند عرصه داخلی با مشکلاتی مواجه بود، بیشترین ناهماهنگی با هم پیمانان قدیمی آمریکا دیده شد که شاید بتوان گفت در تاریخ معاصر بی سابقه بوده است. حتی در حوزه هایی مانند تعامل با ناتو و اتحادیه اروپا که آمریکا معمولا تفوق داشت، بسیاری از کارشناسان سیاست های آمریکا را بی محابا و ناهماهنگ توصیف می کنند.

آمریکا در سال 2019 با بحران های کوچک و بزرگی دست و پنجه نرم کرد و به دلیل سیاست های نادرست دولت این کشور به طور پیاپی با سرزنش های دوستان و دشمنان مواجه شد و ترامپ در سومین سال ریاست جمهوری خود به کسب شکست ها و مناقشات در عرصه بین المللی ادامه می دهد.

نمونه گاف های ترامپ در رفتار با دوستان و دشمنان آمریکا بقدری زیاد است که موضوع یک گزارش نبوده و برای آن باید کتابی را تهیه کرد. اما به عنوان نمونه چند مورد از مهمترین رویدادهای سال 2019 را بررسی میکنیم.

نمونه هایی از رفتار ترامپ در سیاست های خارجی آمریکا در سال 2019

وقایع سفارت آمریکا در عراق

بعد از آن که فتنه انگیزی آمریکا و برخی دست های پنهان آن برای ایجاد تفرقه و دشمنی بین گروه های شیعی در عراق تا حدودی به موفقیت رسید و موجب تظاهرات ضد دولتی گسترده و اتهام زنی افراد بی بصیرت در این کشور علیه ایران و گروه های مور حمایت ایران شد؛ دولت آمریکا به زعم خود فضای عمومی و فکری عراق را برای حمله علیه این گروه ها آماده دید و با حمله به مقر کتائب حزب الله عراق از زیرشاخه های حشد الشعبی، چندین تن از اعضای این گروه را که در مبارزه و نابودی داعش در عراق نقش موثر داشتند، شهید و مجروح کرد.

آمریکا انتظار این را نداشت که مردم عراق که تا همین چند روز پیش از حمله هوایی به مقر کتائب حزب الله، در خیابان ها شعار های ضد ایرانی و ضد گروه های مقاومت این کشور را سر می دادند، به یک باره در جلوی سفارت این کشور تجمع کرده و قصد تسخیر آن را کنند. اوضاع به قدری خطرناک شد که آمریکا دستور به تخلیه این سفارت خانه را داد و تعداد زیادی نیروی نظامی در آن مستقر کرد. اما با گذشت چند روز از حمله هوایی آمریکا به یگان های حشد الشعبی، مردم عراق از تحصن در برابر سفارت آمریکا دست بر نداشته اند و هنوز تظاهرات در مقابل آن ادامه دارد.

تجمع اعتراض آمیز مردم عراق در برابر سفارت آمریکا در بغداد در اعتراض به شهید و مجروح شدن اعضای کتائب حزب الله در حملات هوایی آمریکا

وقاحت ترامپ در آنجا کامل شد که با جسارت تمام در توییتی مضحک ایران را مقصر حملات به سفارت خود دانست و خطاب به ایران نوشت: این یک هشدار نیست؛ یک تهدید است!

اما ترامپ که گویا مشاوران خود را نیز به تنگ آورده است و احتمالا بعد از توصیه و هشدار مشاورانش از عواقب جنگ با ایران، بعد از چند ساعت در توییتی دیگر نوشت که قصد حمله به ایران را ندارد.

کودتا در ونزوئلا
محاسبات دولت ترامپ در مورد آنچه که می خواست در ونزوئلا به دست آورد با اشتباه مواجه شد. در ژانویه سال 2019، آمریکا، خوان گوایدو رهبر مخالفان ونزوئلا را به عنوان رییس جمهور موقت این کشور به رسمیت شناخت و اعلام کرد که انتخاب دوباره مادورو در سال 2018، فاقد مشروعیت بوده است.

در ماه های بعد کاخ سفید تحریم های بیشتری را علیه ونزوئلا اعمال کرد که از آن جمله می توان به تحریم نفت اشاره کرد. آمریکا همچنین گزینه نظامی علیه ونزوئلا را مطرح کرد تا از این طریق دولت مادورو را سرنگون کند. در همین حال ترامپ از مادورو میخواست که خود را به مخالفان تسلیم کند.

نیکلاس مادورو رییس جمهور ونزوئلا

با وجود فشارهای دولت ترامپ و فتنه انگیزی جهت کودتای نظامی، ارتش ونزوئلا به مادورو وفادار ماند و خاطره شیرین کودتاهای نظامی و بر سر کار آوردن دیکتاتورهای مورد حمایت ایالات متحده در آمریکای جنوبی، به کابوسی تلخ برای دولت ترامپ و سرویس های جاسوسی آن تبدیل شد؛ مادورو در قدرت ماند و به ارتباط خود با روسیه و ایران ادامه داد!

جنگ تجاری جهانی و در راس آن جنگ با اژدهای زرد
در سال 2019 سیاست خارجی ترامپ هزینه های گزافی را به اقتصاد آمریکا و حتی کل جهان تحمیل کرد. جنگ تجاری با چین به مهمتری خبر در اخبار کل جهان تبدیل شد و رشد اقتصاد جهانی را با مشکل مواجه کرد. با آن که ترامپ قول داده بود که قرارداد تجاری جامع آمریکا با چین با برجا خواهد ماند، این قرار داد در سال 2019 چندین بار نقض شد. در ماه می، گفتگوهای تجاری آمریکا و چین به عنوان دو قدرت تجاری جهان کنار گذاشته شد و ایالات متحده تعرفه های 10 تا 25 درصدی بر کالاهای چینی به ارزش 200 میلیارد دلار را اعمال کرد.

چین نیز در تلافی، بر 60 میلیارد دلار از کالاهای آمریکایی تعرفه های مالیاتی اعمال کرد. در ماه های بعدی آمریکا چین را متهم به دست کاری ارزش پول خود، یوآن کرده و تهدید کرد که همه سرمایه گذاری های خصوصی این کشور را متوقف خواهد کرد. بعد از 18 ماه وضع تعرفه های تلافی جویانه، چین و آمریکا توافقی به عنوان مرحله اول در ماه دسامبر دست یافتند. با این حال 25 درصد از تعرفه های آمریکا بر کالاهای وارداتی از چین باقی ماند و چین نیز بر موضع خود پافشاری کرد که برای رسیدن به یک توافق پایدار باید هر گونه تعرفه بر کالاهای چینی از سوی آمریکا حذف شود.

کره شمالی
در تاریخ 20 ژوئن 2019، ترامپ به عنوان اولین رییس جمهور آمریکا وارد خاک کره شمالی شد و با کیم جونگ اون رهبر این کشور دیدار کرد. از زمان این ملاقات روابط آمریکا و کره شمالی نوسانات زیادی داشته است.

نشانه هایی از کاهش فشارهای جهانی بر کره شمالی که ساخته و پرداخته آمریکا بود، دیده می شد. چین و روسیه پیشنهاد کاهش تحریم های سازمان ملل علیه کره شمالی را داده بودند. اما کره شمالی که از عدم پایبندی آمریکا به تعهد برداشتن تحریم ها ناخرسند بود بعد از دو سال آزمایش تسلیحات خود را از سر گرفت. کره شمالی همچنین تهدید کرد که در صورت شکست مذاکرات، آمریکا با عواقب بدی مواجه خواهد شد.

رسوایی ارتباط پنهانی با اوکراین
در تاریخ 24 سپتامبر، به دلیل ارتباط پشت پرده ترامپ با اوکراین، مجلس نمایندگان ایالات متحده به طور رسمی خواستار آغاز تحقیقات برای استیضاح رییس جمهور شد. این رسوایی از تماس تلفنی ترامپ با رییس جمهور اوکراین آغاز شد که در آن از ولادیمیر زلنسکی خواسته بود که در مورد رقیب سیاسی خود یعنی جو بایدن تحقیقات به عمل آورد و در ازای آن کمک های نظامی آمریکا به اوکراین از سر گرفته شود. ترامپ در حالی که به طور مکرر هر گونه عمل خلاف قانون را رد می کرد به صورت علنی از یک کشور خارجی دیگر یعنی چین خواست که با تحقیق در مورد خانواده جو بایدن، در روند انتخابات آمریکا دخالت کند. این رسوایی نشان داد که سیاست آمریکا؛ تا چه اندازه بازیچه سیاست های شخصی و بی پروای ترامپ است.

در تاریخ 18 دسامبر ترامپ به دلیل سوء استفاده از قدرت و تداخل در کار کنگره، مورد استیضاح قرار گرفت. بعد از این استیضاح از سوی مجلس نمایندگان، رییس جمهور آمریکا در انتظار محاکمه در مجلس سنا است. مجلسی که اکثریت آن را جمهوری خواهان تشکیل می دهند و ترامپ تقریبا مطمئن است که در آن جا تبرئه می شود. نتیجه استیضاح هرچه که باشد، نام ترامپ به عنوان سومین رییس جمهور استیضاح شده تاریخ آمریکا ثبت خواهد شد.

از دروغ انتخاباتی برای خروج از سوریه تا دزدی روزانه از چاه های نفت این کشور جنگ زده
در تاریخ 6 اکتبر، ترامپ بدون مشورت با پنتاگون وزارت دفاع آمریکا، یا متحدان دولت آمریکا اعلام کرد که تمامی نظامیان آمریکایی را از شمال شرق سوریه خارج می کند. این اقدام به معنی چراغ سبز به ترکیه برای حمله به شبه نظامیان کردی بود که تا پیش از این در این منطقه مورد حمایت آمریکا بودند و آنکارا آنها را تروریست می داند. ترامپ این اقدام ترکیه را با تحریم پاسخ داد و گفت اقتصاد آن را نابود می کند! ترکیه  شریک و هم پیمان آمریکا در ناتو است.

دو هفته بعد، ترامپ که به نظر می رسید نظرش عوض شده است، دستور داد که تعدادی از نیروهای آمریکایی برای آن چه که حفاظت از نفت می نامید، دوباره به منطقه شمال شرقی سوریه اعزام شوند. از آنجا که استخراج منابع یک کشور دیگر غارت محسوب شده و طبق کنوانسیون ژنو ممنوع است، مقامات پنتاگون تلاش کردند که صحبت های ترامپ را حسن تعبیر کنند بدین صورت که آنان گفتند منظور ترامپ، جلوگیری از غارت شدن نفت به دست داعش بوده است.

دفاع بی چون و چرا از رژیم سعودی
بعد از حملات ماه سپتامبر به تاسیسات نفتی عربستان و اتهام زنی این کشور به ایران به عنوان عامل این حملات، ترامپ قول به دفاع از منافع سعودی در منطقه را داد اما این کمک ها ره به تعویق انداخت.

وی بعد از این حملات در توییتی نوشت: «به دلایلی می دانیم چه کسی پشت آن [حمله] بوده، ما بسته به تأیید موضوع آماده اقدام نظامی هستیم، اما منتظریم از خود کشور پادشاهی سعودی بشنویم که به باور آنها چه کسی عامل این حمله بوده و ما تحت چه شرایطی اقدام خواهیم کرد.»

آتش در تاسیسات نفتی آرامکو عربستان

نمایش حمایت ترامپ از عربستان سعودی چند ماه بعد از آن انجام شد که کنگره آمریکا در قانونی به صورت متفق القول خواستار پایان حمایت آمریکا از عربستان در جنگ با یمن شد اما ترامپ آن را وتو کرد! ترامپ همچنین لایحه دیگری که خواستار پایان حمایت از عربستان در ماجرای قتل خاشقچی بود را نیز وتو کرد. رییس جمهور آمریکا چندین بار اعلام کرده است که عربستان مشتری ارزشمندی برای سلاح های آمریکایی است به حدی که نباید با این گونه مسائل آن را از دست داد. این بدان معناست که عربستان با وجود همه جنایت های خود در یمن و نیز حمایت گسترده از گروه های تروریستی در منطقه، از هر گونه تادیب و محکومیت بین المللی در امان است.

مرگ سرکرده داعش، ابوبکر البغدادی
در تاریخ 26 اکتبر ترامپ اعلام کرد که البغدادی سرکرده گروه تروریستی داعش در حمله هوایی نیروهای آمریکایی کشته شده است. ترامپ به نحوی مضحک این خبر را اعلام کرد به طوری که گفت البغدادی پیش از کشته شدن مانند یک سگ گریه می کرده است!

تنش ها با ایران
بعد از آن که سیستم دفاع هوایی ایران یک پهباد متجاوز آمریکایی را در ماه ژوئن ساقط کرد، تنش بین دو کشور به اوج رسید. ترامپ بلافاصله بعد از این واقعه در توییتی نوشت که ابتدا دستور به حمله تلافی جویانه علیه اهدافی در ایران را صادر کرده و بعد آن را لغو کرده است.

وزیر امور خارجه ایران نیز در پاسخ، در توییتی نوشت:

در ساعت 14 دقیقه بامداد یک پهباد آمریکایی پنهانکار از امارات متحده عربی به پرواز برخواست و حریم هوایی ایران را نقض کرد و در ساعت 4:05 دقیقه بامداد در مختصات جغرافیایی (25°59'43"N 57°02'25"E) در نزدیکی کوه مبارک مورد هدف قرار گرفت.
ما تکه هایی از پهباد متجاوز آمریکایی را در آب های سرزمینی خود، جایی که مورد هدف قرار گرفت، به دست آورده ایم.
جواد ظریف 20 ژوئن 2019

بعدها مقامات نظامی ایران اعلام کردند که آمریکا از ایران عاجزانه درخواست کرده است که این کشور به تلافی سقوط پهباد خود منطقه ای از ایران را که از اهمیت بالایی برخوردار نیست مورد حمله قرار دهد تا بدین وسیله اندکی از تحقیر آمریکا کاسته شود. اما این درخواست با پاسخ محکم مقامات ایران مواجه شد به طوری که آنان به آمریکا اعلام کردند که هر گونه حمله به ایران مصادف با آغاز جنگی گسترده علیه آمریکا و منافع آن خواهد بود.

تنها کاری که ترامپ در پاسخ به سقوط پهباد خود انجام داد، آماده باش نیروهای آمریکایی در خلیج فارس بود. آمریکا همچنین اعلام کرد که در نظر دارد ائتلافی دریایی برای گشت زنی در خلیج فارس تشکیل دهد. با این حال از 60 کشور حاضر در ائتلاف، فقط تعداد انگشت شماری دعوت آمریکا را پذیرفتند.

در سپتامبر، آمریکا تحریم ها علیه ایران را افزایش داد که هدف تحریم های جدید، تحت فشار قرار دادن بانک مرکزی ایران بود. بعد از این تحریم ها تاسیسات نفتی عربستان مورد حمله قرار گرفت که با وجود ردّ اتهام حمله به این تاسیسات از سوی ایران، آمریکا و عربستان مدعی دست داشتن ایران در این ماجرا بودند.

سیاست ترامپ علیه ایران با تهدیدات نظامی و تحریم های اقتصادی تعریف می شود و او از ابتدای ریاست جمهوری خود، راهبردی خصمانه را علیه ایران اتخاذ کرده است. با این حال فشار حداکثری مورد ادعای وی علیه ایران، نتیجه ای نداشته است.

ترامپ که در سال 2018 به صورت یکجانبه از قرارداد هسته ای با ایران خارج شد، مدعی تمایل برای یک توافق بهتر با تهران است. وی همچنین بارها مدعی شده است که ایران نیز حاضر به مذاکره شده است. با این حال ایران به وضوح بیان کرده است که تحت فشار و تحریم، هرگز مذاکره نمی کند.

بعد از نقض برجام، ایران به مدت یک سال کاملا به این قرارداد پایبند ماند اما بعد از گذشت این مدت، تهران تعهدات برجامی خود را در چهار مرحله کنار گذاشت. چرا که طرفهای اروپایی برجام به دلیل ترس از تحریم های آمریکا منافع ایران از این قرارداد را تضمین نکردند. در همین حال جمهوری اسلامی ایران تدابیری را برای وابستگی هر چه کمتر بودجه و اقتصاد کشور به فروش نفت اتخاذ کرد تا تحریم نفتی آمریکا بی اثر شود.

نویسنده: امیر رحیمیان کارشناس آمریکای شمالی