خواص فوق العاده چای ترش و عوارض احتمالی آن

به گزارش خبرگزاري رسا، چای ترش، دم‌کرده‌ای است که از قسمت‌های خشک شده‌ گیاه هیبیسک تهیه می‌شود و به رنگ قرمز است. این گیاه دارای طعمی ترش و شیرین شبیه به زغال اخته است و چای حاصل از آن به صورت گرم یا سرد مصرف می‌شود. مردم در سراسر جهان از بخش‌های مختلف این گیاه به عنوان غذا و داور استفاده می‌کنند، اما آیا به راستی این دمنوش خواص فراوانی برای سلامتی دارد؟

خواص چای ترش

این هیبیسک، بومی شمال آفریقا و آسیای جنوب شرقی است، اما امروزه در بسیاری از اقلیم‌های گرمسیری و نیمه‌گرمسیری پرورش داده می‌شود. چای ترش در کشور‌های آفریقایی برای کاهش درجه حرارت بدن، معالجه‌ بیماری‌های قلبی و گلو درد استفاده می‌شود. در ایران نیز این نوشیدنی برای درمان فشار خون بالا به کار می‌رود. مطالعات اخیر خواص احتمالی چای ترش را در درمان فشار خون بالا و کلسترول بالا و بسیاری مشکلات دیگر بررسی کرده‌اند.

۱. کمک به درمان فشار خون بالا

مطالعه‌ای که در سال ۲۰۱۰ میلادی منتشر شد، نشان داد که مصرف چای ترش باعث کاهش فشار خون در افراد در معرض فشار خون بالا و افراد مبتلا به فشار خون بالا می‌شود. شرکت کنندگان در این مطالعه روزانه به مدت ۶ هفته سه وعده ۸ اونسی (۲۲۵ گرم) از چای ترش یا یک نوشیدنی دارونما استفاده کردند. کسانی که در این تحقیق چای ترش دریافت کرده بودند، در مقایسه با کسانی که دارونما می‌نوشیدند، کاهش قابل توجهی در فشار خون سیستولیک خود مشاهده کردند. در پی بررسی‌های دیگری در سال ۲۰۱۵ میلادی نیز مشخص شد که چای ترش به طور چشمگیری فشار خون سیستولیک و دیاستولیک را کاهش می‌دهد. البته برای تائید این نتایج به مطالعات بیشتری احتیاج است.

۲. کاهش کلسترول و چربی خون

تحقیقاتی که در سال ۲۰۱۱ میلادی منتشر شد، تاثیرات حاصل از مصرف چای ترش را با مصرف چای سیاه بر سطح کلسترول خون مقایسه کرد. در این تحقیق ۹۰ بیمار مبتلا به فشار خون بالا به مدت ۱۵ روز یا دوبار در روز یا هر دو هفته یکبار از چای سیاه یا چای ترش مصرف می‌کردند. در پایان تحقیق، هیچ یک از گروه‌ها در LDL یا سطح کلسترول بد تغییرات تغییرات معناداری نداشتند، اما هر دو گروه افزایش قابل توجهی در سطح کلسترول خوب یا HDL خود تجربه کردند. با این حال، مطالعات دیگر نتایج متفاوتی را نشان داده‌اند. در یک بررسی که در سال ۲۰۱۳ میلادی منتشر شد، مشخص گردید که نوشیدن چای ترش میزان کلسترول را به میزان قابل توجهی کاهش نمی‌دهد.

در یک تحقیق، به ۶۰ نفر مبتلا به دیابت چای ترش یا چای سیاه داده شد. پس از گذشت یک ماه، کسانی که چای ترش را خورده بودند، افزایش کلسترول خوب و کاهش کلسترول بد و تری گلیسیرید را تجربه کردند. در یک مطالعه‌ی دیگر در مورد مبتلایان به سندرم متابولیک مشخص شد که مصرف ۱۰۰ میلی گرم عصاره چای ترش به صورت روزانه با کاهش کلسترول کلی و افزایش کلسترول خوب همراه است.

همانطور که می‌بینید، تحقیقات مختلف نتایج متفاوتی در رابطه با خواص چای ترش برای کاهش کلسترول خون در پی داشته‌اند و به تحقیقات بیشتر گسترده‌تری برای تائید اثرات چای ترش بر چربی خون احتیاج است.

۳. کاهش وزن

برخی از مطالعات هنگام بررسی اثرات چای ترش بر مدیریت وزن بدن به نتایج مثبتی دست یافتند. یک گزارش حاکی از آن است که مصرف چای ترش منجر به کاهش شاخص توده بدنی (BMI)، وزن بدن، چربی‌های و نسبت لگن به دور کمر می‌شود. همچنین یک تحقیق قدیمی ثابت کرده که عصاره‌ گیاه هیبیسکوس (گیاه چای ترش) منجر به کاهش کلسترول و تری گلیسیرید در جمعیت مکزیک شده‌است. این می‌تواند منجر به کاهش خطر چاقی شود. توجه داشته باشید که در این مطالعات از دوز‌های غلیظ چای ترش استفاده شده است.

۴. آنتی اکسیدان فراوان و جلوگیری از تجمع رادیکال‌های آزاد

آنتی اکسیدان‌ها مولکول‌هایی هستند که به مبارزه با ترکیباتی به نام رادیکال‌های آزاد کمک می‌کنند، این رادیکال‌ها باعث آسیب به سلول‌های انسان می‌شوند. چای ترش سرشار از آنتی اکسیدان‌های قدرتمند است و بنابراین احتمالا در جلوگیری از آسیب و بیماری ناشی از فعالیت و تجمع رادیکال‌های آزاد در بدن موثر باشد. در یک مطالعه که روی موش‌های صحرایی انجام شد، عصاره‌ چای ترش تعداد آنزیم‌های آنتی اکسیدانی را افزایش داده و اثرات مضر رادیکال‌های آزاد را تا ۹۲ درصد کاهش می‌دهد. 

یک مطالعه‌ دیگر که بازهم بر موش‌های صحرایی انجام گرفته، یافته‌های مشابهی را نشان می‌دهد و طبق آن قسمت‌هایی از گیاه هیبیسک مانند برگ‌ها، دارای خواص آنتی اکسیدانی قوی است. با این‌حال، به خاطر داشته باشید که این‌ها مطالعاتی هستند که روی حیوانات انجام شده‌اند و در آن‌ها از عصاره‌ غلیظ چای ترش استفاده کرده‌اند. بنابراین مطالعات بیشتری لازم است تا مشخص شود که چگونه آنتی اکسیدان موجود در چای ترش بر انسان اثر می‌گذارد.

۵. کمک به سلامت کبد

کبد عضوی مهم برای بدن است، از تولید پروتئین گرفته تا تجزیه‌ چربی و تولید صفرا به عهده این عضو است. طبق مطالعات انجام شده، چای ترش می‌تواند سلامت کبد را ارتقاء بخشد به و کارایی آن کمک کند. در یک مطالعه که روی ۱۹ نفر فرد مبتلا به اضافه وزن انجام شد، ثابت شده که مصرف چای ترش به مدت ۱۲ هفته کبد چرب را بهبود می‌بخشد. این وضعیت با تجمع چربی در کبد ایجاد می‌شود که می‌تواند در نهایت منجر به نارسایی در کبد گردد.

یک مطالعه روی همسترها نیز ویژگی‌های محافظت کننده‌ عصاره‌ی چای ترش بر کبد را تائید کرد. در نتیجه می‌توان گفت مصرف چای ترش باعث کاهش علائم آسیب کبدی شود. با این‌حال این مطالعات همگی اثرات عصاره‌ این گیاه را بررسی کرده‌اند و نه دمنوش آن را، پس برای تائید نهایی به مطالعات بیشتری نیاز است.

۶. پیشگیری از سرطان

چای ترش غنی از پلی‌فنول‌های بسیار زیاد است، ترکیباتی که دارای خواص ضد سرطانی قدرتمند هستند. مطالعات آزمایشگاهی نتایج چشمگیری را در مورد اثر احتمالی عصاره گیاه چای ترش بر از بین بردن سلول‌های سطانی یافته است. در یکی از این مطالعات، عصاره این گیاه باعث اختلال در رشد سلول‌های سرطانی و کاهش تهاجم سلول‌های سرطان دهان و سلول‌های پلاسما شد.

یکی دیگر از مطالعات گزاش می‌دهد که عصاره برگ گیاه هیبیسک مانع از گسترش سلول‌های سرطان پروستات انسان می‌شود. این عصاره همچنین سلول‌های سرطان معده را تا ۵۲ درصد مهار می‌کند. به خاطر داشته باشید که این نتایج با عصاره‌ گیاه چای ترش به دست آمده‌اند و برای اثبات خواص چای ترش در پیشگیری از سرطان به تحقیقات بیشتری نیاز است.

۷. مبارزه با باکتری‌ها

باکتری‌ها میکرو ارگانیسم‌های تک سلولی هستند که می‌توانند باعث ایجاد انواع عفونت از برونشیت گرفته تا ذات‌الریه و عفونت ادراری می‌شوند. علاوه بر داشتن خواص آنتی اکسیدانی و ضد سرطانی، چای ترش در برخی تحقیقات خواص ضد باکتریایی از خود نشان داده است.
 
در واقع، در یک تحقیق آزمایشگاهی اثبات شد که عصاره‌ی چای ترش باعث مهار فعالیت ای کولی می‌شود. این باکتری باعث نفخ و اسهال است، می‌شود. طی یک مطالعه‌ دیگر مشخص شد که این عصاره می‌تواند با هشت گونه باکتری مبارزه کند و به اندازه‌ برخی دارو‌های مورد استفاده در درمان عفونت‌های باکتریایی موثر باشد. البته هیچ مطالعه‌ انسانی در رابطه با خواص چای ترش برای مبارزه با باکتری‌ها انجام نشده و اثرات آن بر انسان‌ها هنوز ناشناخته هستند.

۸. کمک به درمان عفونت ادراری

تحقیقات اولیه در مورد خواص چای ترش نشان داده‌ است افرادی که در مراکز مراقبتی در بلند مدت از سوند استفاده می‌کنند، در صورت مصرف مداوم چای ترش ۳۶ درصد کمتر از سایرینی که چای ترش نمی‌نوشند در معرض خطر ابتلا به عفونت ادراری قرار دارند.

۹. کمک به درمان دیابت

یک مطالعه انجام شده روی موش‌های صحرایی نشان داد که تزریق عصاره چای ترش باعث کاهش میزان قند خون می‌شود، البته تزریق عصاره فوق بر موش‌های معمولی اثری نداشت و کاهش معنی داری در سطح قند خون آن‌ها مشاهده نشد. در نتیجه به مطالعات بیشتری برای اثبات خواص چای ترش بر درمان دیابت احتیاج است.

۱۰. کاهش استروژن

مصرف چای ترش می‌توان سطح هورمون استروژن را کاهش دهد. پس اگر از قرص‌های ضد بارداری استفاده می‌کنید یا تحت درمان‌هایی مرتبط هستید، از مصرف آن خودداری کنید.

۱۱. کمک به سلامت پوست و رفع جوش صورت

همانطور که گفته شد، چاس ترش خواص آنتی اکسیدانی دارد و این ماده به سلامت پوست کمک بسیاری می‌کند و مانع از پیری زودرس آن می‌شود. از دیگر خواص چای ترش برای پوست می‌توان به رفع جوش صورت، لایه برداری، سفت کردن پوست و پاکسازی آن اشاره کرد.

۱۲. کمک به درمان کم خونی

چای ترش برخلاف چای سیاه نه تنها آهن خون را دفع نمی‌کند، بلکه حاوی مقادیری آهن است. بنابراین مبتلایان به کم خونی ناشی از فقر آهن در کنار داروهای تجویز شده از سوی پزشک می‌توانند از این چای نیز بنوشند. البته توجه داشته باشید که پیش از مصرف آن با پزشک صحبت کنید.

سایر خواص چای ترش عبارتند از:
رفع عطش
تسکین درد قاعدگی
درمان یبوست

ارزش غذایی چای ترش

چای ترش به طور طبیعی فاقد کالری و کافئین است و می‌توان آن را گرم یا سرد سرو کرد. از آنجا که این نوشیدنی به طور طبیعی ترش است، با قند یا عسل به عنوان شیرین کننده مصرف می‌شود. اگر این افزودنی‌ها را برای شیرین کردن چایی به آن بیفزایید، چای ترش حاوی کالری و کربوهیدرات خواهد بود. اعتقاد بر این است که خواص چای ترش برای قلب در ارتباط با ترکیباتی به نام آنتوسیانین‌ها است، همان ترکیباتی که رنگ قرمز توت‌ها را به آن‌ها می‌دهد.

عوارض جانبی و مضرات

چای ترش به احتمال زیاد برای بیشتر افراد که آن را در مقدار معمول و به صورت خوراکی مصرف می‌کنند، بی خطر است. مصرف این گیاه به صورت خوراکی توصیه می‌شود و عوارض جانبی خاصی در پی نوشیدن آن گزارش نشده است. با این وجود اگر از بیماری خاصی رنج می‌برید، پیش از استفاده از آن با پزشک مشورت کنید.

مراقبت‌ها و هشدار‌ها

۱. زنان باردار و شیرده: مصرف چای ترش برای زنان باردار یا شیرده احتمالا خطرناک است. عوارض جانبی چای ترش نادر هستند، اما ممکن است به طور موقت موجب درد و ناراحتی شکم، نفخ، یبوست، حالت تهوع، سوزش ادرار، سردرد، زنگ زدن گوش و لرز در بدن  شود.

۲. مبتلایان به دیابت: مصرف چای ترش ممکن است قند خون را کاهش دهد. در نتیجه دوز دارو‌های مبتلایان به دیابت، در صورت مصرف چای ترش باید بازنگری شود.

۳. افراد با فشار خون پایین: چای ترش می‌تواند فشار خون را کاهش دهد. از نظر تئوریک، این نوشیدنی خطر افت فشار خون را بالا می‌برد.

۴. جراحی: چای ترش بر قند خون اثر کاهنده دارد و مصرف آن قبل از جراحی ممکن است کنترل قند خون در حین و بعد از جراحی را دشوار کند. بنابراین حداقل ۲ هفته قبل از جراحی از مصرف چای ترش خودداری کنید.

نحوه مصرف چای ترش

گذشته از خواص متعدد چای ترش بر سلامت انسان، این نوشیدنی بسیار خوشمزه و تهیه‌ آن آسان است. تنها کافی است گل‌های خشک شده آن را به یک قوری آب جوش اضافه کنید و بگذارید تا ۵ دقیقه دم بکشد. سپس آن را از صافی عبور دهید و در صورت تمایل با عسل یا شکر آن را شیرین کرده و نوش جان کنید. این نوشیدنی را می‌توانید بسته به سلیقه، سرد یا گرم میل نمایید.

این چای اغلب با عسل یا نبات شیرین می‌شود یا می‌توان آن را با چند قطره آب لیمو طعم دار کرد. چای ترش را می‌توانید از فروشگاه‌های محلی یا عطاری‌ها خریداری نمایید و به راحتی دم کنید./1360/

منبع:راسخون