بوم‌شناسی تاریخی و تاثیر آن بر جریان اصحاب ائمه

به گزارش خبرگزاری رسا،  کتاب «بوم‌شناسی تاریخی جریان‌های فکری اصحاب ائمه (ع)» به دنبال پاسخ به این پرسش است که این بوم‌ها چه تأثیری بر مفاهیم امامت و عقل داشته است.

 این کتاب با هدف شناسایی و فهم درباره مهم‌ترین و قدیمی‌ترین موضوعات کلامی شیعه یعنی امامت و عقل تألیف شده است.

امامت را می‌توان مهم‌ترین اصل از اصول مذهب تشیع دانست و در کنار آن عقل نیز از جنجالی‌ترین مفاهیمی است که شیعیان از صدر نخست تا امروز درباره آن سخن گفته‌اند. اگر این دو موضوع به صورت انتزاعی بررسی شود تقریبا هیچ اختلافی درباب ارزش آن مطرح نمی‌شود اما اختلاف زمانی به وجود می‌آید.

این دوموضوع در تعامل و چالش‌ها با دیگر موضوعات کلامی تحلیل می‌شود و اصل امامت به خودی خود اصلی‌ترین پایه امتیاز شیعیان از دیگر فرق اسلامی است. در این میان آنچه این یگانه عنصر ممتازکننده شیعیان را محل اختلاف می‌کند، نوع برداشتی است که در شئون امامت توسط اصحاب مختلف شیعیان ارائه می‌شود. آنچه که مجموعه در پی فهم آن است شئون را ابعادی است که شیعیان امامیه از زمان محمدباقر (ع) تا امام عسکری قائل به آن بوده‌اند.

این دیدگاه‌های مختلف البته در قالب مکان متفاوت رویکردهای متفاوتی به خود گرفته است.

این کتاب در پی آن است که به سه پرسش پاسخ دهد: اصحاب بر چه معیاری شکل گرفته؟ عوامل شکل‌گیری تاریخی بوم عقل‌گرای اصحاب ائمه (ع) چه بوده است؟ بوم‌های مختلف اصحاب ائمه (ع) چه تاثیری بر برداشت آنان از مفهوم امامت داشته است؟

 به همین صورت برای رسیدن به پاسخ مناسب ابتدا بوم شهرهای مختلف اصحاب ائمه (ع) که هرکدام دارای جریان فکری خاصی بوده‌اند شناسایی و پس از آن دو مفهوم امامت و عقل نیز ذیل هریک از بوم شهرها بررسی شده‌اند.

هدف اصلی اثر این است که جغرافیای شیعه را در دوره زمانی خاص، مورد تحقیق و نگارش قرار دهد. در این کتاب اصحاب ائمه (ع) متمایز از اتباع شیعه به کار رفته است.

این کتاب در گام نخست در پی شناسایی بوم ـ شهرهای اصلی اصحاب ائمه ـ علیهم السلام ـ از زمان امام باقر ـ علیه السلام ـ تا امام عسکری ـ علیه السلام ـ (95 ـ 260 ق) است که در آنها جریان‌های فکری خاصی پیرامون دو موضوع «امامت» و «عقل» وجود داشته است. به این منظور شش بوم ـ شهر شناسایی شد؛ مدینه، کوفه، قم، ری، شهرهای خراسان و ماوراءالنهر خصوصا نیشابور و بغداد. به نظر می‌رسد شهرهای کوفه، بغداد، شهرهای خراسان و ماوراء النهر غالباً رویه‌ای عقلانی و کلامی را پیگیری و در مقابل قم و ری نیز بیشتر حدیث‌گرا بودند، علاوه بر این بوم ـ شهر مدینه نیز حد وسط این مسیر را طی می‌کرده است.

این کتاب در فصل‌های مختلف به دنبال پاسخ به این پرسش است که «بوم‌های مختلف اصحاب ائمه ـ علیهم السلام ـ چه تأثیری بر مفاهیم امامت و عقل داشته است؟» و مولفان کتاب سعی کرده‌اند در فصول مختلف کتاب درباره این پرسش پاسخ دهند.