تقوای سیاسی مهترین رکن اجتماعی

به گزارش خبرنگار سرویس فرهنگی اجتماعی خبرگزاری رسا، روز جمعه «یوم الله» دیگری در ایران شکل گرفت و نماز جمعه‌ای تاریخی به امامت رهبری عزیز و با حضور میلیونی مردم برگزار شد. در این نماز جمعه ایشان به آیاتی استناد کردند که مرور و تحلیل آن برای فهم بهتر انتخاب این آیات به ما کمک می‌کند.

این آیات شامل آیات 5 تا 9 سوره مبارکه ابراهیم بودند:

وَلَقَدْ أَرْسَلْنَا مُوسَی بِآیاتِنَا أَنْ أَخْرِجْ قَوْمَک مِنَ الظُّلُمَاتِ إِلَی النُّورِ وَذَکرْهُمْ بِأَیامِ اللَّهِ إِنَّ فِی ذَلِک لَآیاتٍ لِکلِّ صَبَّارٍ شَکورٍ ﴿۵﴾

به مردم ایام الله را یادآوری کنید

و در حقیقت موسی را با آیات خود فرستادیم [و به او فرمودیم] که قوم خود را از تاریکیها به سوی روشنایی بیرون آور و روزهای خدا را به آنان یادآوری کن که قطعاً در این [یادآوری] برای هر شکیبای سپاسگزاری عبرتهاست.

وَإِذْ قَالَ مُوسَی لِقَوْمِهِ اذْکرُوا نِعْمَةَ اللَّهِ عَلَیکمْ إِذْ أَنْجَاکمْ مِنْ آلِ فِرْعَوْنَ یسُومُونَکمْ سُوءَ الْعَذَابِ وَیذَبِّحُونَ أَبْنَاءَکمْ وَیسْتَحْیونَ نِسَاءَکمْ وَفِی ذَلِکمْ بَلَاءٌ مِنْ رَبِّکمْ عَظِیمٌ ﴿۶﴾

و [به خاطر بیاور] هنگامی را که موسی به قوم خود گفت نعمت خدا را بر خود به یاد آورید آنگاه که شما را از فرعونیان رهانید [همانان] که بر شما عذاب سخت روا می‌داشتند و پسرانتان را سر می‌بریدند و زنانتان را زنده می‌گذاشتند و در این [امر] برای شما از جانب پروردگارتان آزمایشی بزرگ بود.

شکر نعمت، نعمتت افزون کند

وَإِذْ تَأَذَّنَ رَبُّکمْ لَئِنْ شَکرْتُمْ لَأَزِیدَنَّکمْ وَلَئِنْ کفَرْتُمْ إِنَّ عَذَابِی لَشَدِیدٌ ﴿۷﴾

و آنگاه که پروردگارتان اعلام کرد که اگر واقعاً سپاسگزاری کنید [نعمت] شما را افزون خواهم کرد و اگر ناسپاسی نمایید قطعاً عذاب من سخت خواهد بود

وَقَالَ مُوسَی إِنْ تَکفُرُوا أَنْتُمْ وَمَنْ فِی الْأَرْضِ جَمِیعًا فَإِنَّ اللَّهَ لَغَنِی حَمِیدٌ ﴿۸﴾

و موسی گفت اگر شما و هر که در روی زمین است همگی کافر شوید بی گمان خدا بی نیاز ستوده[صفات] است.

در این آیات روی چند نکته اساسی تاکید شده است:

1- ذکر و یادآوری ایام الله

2- نشانه‌ای برای انسان‌های صبار و شکور

3- تذکر برای ذکر نعمت‌های الهی

4-تشکر از خداوند بابت این نعمتها که منجر به ازدیاد نعمت می‌شود

5- کفران نعمت الهی و کافر شدن همه بنی اسراییل هیچ ضرری به خداوند نمی‌زند.

انتخاب این آیات برای نماز جمعه که بالاترین شعارش تقواست، بسیار حائز اهمیت است. (اوصیکم بتقوی الله و نظم امرکم)

به همین دلیل اگر بپذیریم که بالاترین شعار نماز جمعه تقواست، آن وقت بر اساس آیات 100 تا 103 سوره مبارکه آل عمران تقوای سیاسی بالاترین تقواست. بررسی این آیات نشان خواهد داد که بزرگترین کفران نعمت بی تقوایی سیاسی است که منجر به کافرشدن می‌شود.

یا أَیهَا الَّذِینَ آمَنُواْ اتَّقُواْاللّهَ حَقَّ تُقَاتِهِ وَلاَ تَمُوتُنَّ إِلاَّ وَأَنتُم مُّسْلِمُونَ (103 آل عمران)

ای کسانی که ایمان آورده‌اید، آنچنان که شایسته تقوی و ترس از خداست از او بترسید و تقوی پیشه کنید که در این حالت نمی‌میرید مگر اینکه مسلمان باشید (یعنی اگر حق تقوی را رعایت نکنید مسلمان نخواهید مرد)

اگر بخواهیم بدانیم که حقیقت تقوا چیست باید به آیات قبل و بعد این آیه مراجعه شود. این آیه در دل آیاتی است که اشاره به یک جریان نفوذی در بین مردم مدینه دارد، جریانی از اهل کتاب که سعی می‌کند در بین مسلمین نفوذ کرده و آنها را از مسیر تبعیت از قرآن و حاکم سیاسی جامعه یعنی رسول الله که عزم جنگ با مشرکین را دارند، منحرف کند و صد سبیل نمایند.

مراقب جریان نفوذی جنگ احد باشید

این آیات اشاره به جریان نفوذی قبل از جنگ احد دارد، قُلْ یا أَهْلَ الْکتَابِ لِمَ تَصُدُّونَ عَن سَبِیلِ اللّهِ مَنْ آمَنَ تَبْغُونَهَا عِوَجًا وَأَنتُمْ شُهَدَاء وَمَا اللّهُ بِغَافِلٍ عَمَّا تَعْمَلُونَ100، بعد خطاب به پیامبر می‌فرماید: بگو: ای اهل کتاب به چه سبب آنها را که ایمان آورده‌اند از راه خدا باز می‌دارید و می‌خواهید که به راه کج روند؟ و شما خود به زشتی کار خویش آگاهید و خدا نیز از آنچه می‌کنید، غافل نیست.

یا أَیهَا الَّذِینَ آمَنُوَاْ إِن تُطِیعُواْ فَرِیقًا مِّنَ الَّذِینَ أُوتُواْ الْکتَابَ یرُدُّوکم بَعْدَ إِیمَانِکمْ کافِرِینَ 101

خداوند مؤمنین را مورد خطاب قرار می‌دهند: ای کسانی که ایمان آورده‌اید، اگر از گروهی از اهل کتاب اطاعت کنید، شما را از ایمانتان به کفر باز می‌گردانند. (تاکید مجدد بر اینکه تبعیت از جریان نفوذی منجر به کفر خواهد شد.)

وَکیفَ تَکفُرُونَ وَأَنتُمْ تُتْلَی عَلَیکمْ آیاتُ اللّهِ وَفِیکمْ رَسُولُهُ وَمَن یعْتَصِم بِاللّهِ فَقَدْ هُدِی إِلَی صِرَاطٍ مُّسْتَقِیمٍ 102

در مقام استفهام انکاری به مؤمنین می‌فرماید: چگونه کافر می‌شوید در حالی که آیات خدا را بر شما می‌خوانند و رسول او در میان شماست؟ و هر که به خدا تمسک جوید به راه راست هدایت شده است.

وَاعْتَصِمُواْ بِحَبْلِ اللّهِ جَمِیعًا وَلاَ تَفَرَّقُواْ وَاذْکرُواْ نِعْمَةَ اللّهِ عَلَیکمْ إِذْ کنتُمْ أَعْدَاء فَأَلَّفَ بَینَ قُلُوبِکمْ فَأَصْبَحْتُم بِنِعْمَتِهِ إِخْوَانًا وَکنتُمْ عَلَی شَفَا حُفْرَةٍ مِّنَ النَّارِ فَأَنقَذَکم مِّنْهَا کذَلِک یبَینُ اللّهُ لَکمْ آیاتِهِ لَعَلَّکمْ تَهْتَدُونَ 104

بعد از آن خداوند شبیه به آیه ششم سوره ابراهیم (وَإِذْ قَالَ مُوسَی لِقَوْمِهِ اذْکرُوا نِعْمَةَ اللَّهِ عَلَیکمْ إِذْ أَنْجَاکمْ مِنْ آلِ فِرْعَوْنَ) می‌فرماید: همگان دست در ریسمان خدا زنید و پراکنده مشوید و از نعمتی که خدا بر شما ارزانی داشته است، یاد کنید. آن هنگام که دشمن یکدیگر بودید و او دلهایتان را به هم مهربان ساخت و به لطف او برادر شدید و بر لبه پرتگاهی از آتش بودید، خدا شما را از آن برهانید خدا آیات خود را برای شما این چنین بیان می‌کند، شاید هدایت یابید.

از این رو می‌توان گفت که بالاترین رکن تقوا، تقوای سیاسی و یادآوری ایام اللهی است که در طول مسیر مجاهدت خداوند شامل حال مجاهدان می‌شود و یادآوری نعمت‌های خداوند در ارتباط با مؤمنین یکی از ارکان تقوای سیاسی است. شکر همه این نعمتها نیز چیزی جز همراهی با امام جامعه یا رسولان الهی در نبرد با کفار و مستکبرین نیست. /882/ 703/

محمد علی رنجبر دکتری علوم سیاسی موسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی و مدیر موسسه مطالعات راهبردی رسالت