دوران امامت امام سجاد زمینه‌ساز حکومت شیعه مقتدر بود

به گزارش خبرگزاری رسا، امام سجاد(ع) چهارمین پیشوای شیعه و ششمین آفتاب آسمان عصمت و طهارت است که در بحرانی‌ترین شرایط تاریخ اسلام عهده‌دار امر امامت شد و قافله اسلام را از تاریکی‌های دوران حکومت بنی‌امیه به سلامت عبور داد و شیعه را از نابودی مصون داشت. امام سجاد(ع) در روزگاری می‌زیست که همه صداها خاموش شده بود و امویان دارهایی را که برافراشته بودند همچنان نگه داشته و خون‌های مطهری را که ریخته بودند نمی‌شستند تا درس عبرتی باشد برای همه آنان که هنوز نفسی در سینه دارند تا مبادا لب به سخن بگشایند و دودمان اموی را بر باد دهند.

آری، امام سجاد(ع) در چنین روزگاری قافله سالار راهیان نور شد. قافله‌ای که ضربات سهمگینی بر پیکرش وارد شده و امویان این قافله را نابود شده می‌پنداشتند. وقتی نگذاشتند که امام سجاد(ع) بعد از واقعه عاشورا ندای حقیقت را بر فراز منبر جدش رسول الله(ص) فریاد کند، آن امام همام در دل شب با دعا و نیایش، عالی‌ترین روز دینداری و حق‌طلبی را به یارانش ابلاغ کرد.

مولف «امام سجاد(ع) و کربلا» به زندگی امام سجاد(ع) نگاهی گذرا دارد. در اين کتاب دو بعد از زندگی امام سجاد(ع) عبادی و سياسی موردبررسی قرار گرفته است. نگارنده بيان می‌دارد که به‌منظور آگاهی بر فعاليت‌های علی‌بن الحسين(ع) در طول مدت امامت آن حضرت - از واقعه عاشورا تا شهادت امام(ع) - بايد نکات زيادی را در نظر گرفت، زيرا بيشتر دانستنی‌ها و معلومات راجع به امام از ظهر عاشورا آغاز و با بازگشت از شام به مدينه پايان می‌پذيرد. در ادامه گفت‌وگو با نویسنده کتاب را می‌خوانید.

سبک و راهبرد علمی امام سجاد(ع) در دوران رهبری خود چگونه بود؟

دوران امام سجاد(ع) از حساس‌ترین ادوار برای عصر امامت و شیعیان بود. امام سجاد(ع) بجای فعالیت‌های سیاسی آشکار، فعالیت‌های سیاسی و فرهنگی مخفیانه و دور از گزند انجام می‌دادند. این دوره سخت، زمینه‌ساز حکومت شیعه مقتدر بود و همچنین تثبیت امامت و حفظ اقلیت شیعه، زیرا شیعیان قدرت قبل را نداشتند و حتی اکثراً در سردرگمی اقتصادی به سر می‌بردند.

دوره امام سجاد(ع) از سخت‌ترین دوره‌های امامت معصومین بوده و در این دوره سخت و حساس، امام سجاد(ع) باید مدیریت معنوی خود را بکار می‌برد تا شیعه صدمه نبیند و امام(ع) آگاهی تمام داشتند که اگر با وضع موجود مخالفت آشکار داشته باشند به خود و جامعه شیعه صدمه خواهند زد، زیرا خاندان اموی در صدد انتقام گرفتن از پیامبر(ص) و خاندان علی(ع) بودند و امام (ع) هم می‌دانست که مردم در وضعیت خوبی نیستند و تنها تظاهر به زندگی کردن دارند و حتی جرأت نداشتند افکار خود را بیان کنند.

ابعاد اجتماعی و سیاسی زندگی امام سجاد(ع) چه درس‌هایی برای بشر امروز دارد؟

امام سجاد(ع) با سبک زندگی اخلاقی، حقوقی و عقلی که به بشر امروز آموخته خدمت بزرگی را ارائه داده است، زندگی امام سجاد(ع)، رابطه انسان و خدا، انسان با خودش و انسان با عالم را بیان کرده و به بشر امروزی آموخته راه به سوی خدا همیشه باز است و انسان هرگز نباید ناامید شود و حتی در بدترین شرایط زنده ماندن باید به خدای خود امیدوار بود.

جو سیاسی حاکم بر دوران امامت امام سجاد(ع) چگونه بود؟

جو سیاسی دوران امام سجاد(ع) در بدترین شرایط و از تاریک‌ترین عصرها بود، زیرا سیاست و فرهنگ نابود شده بود و در دوران حکومت بدترین حاکمان زمان از جمله یزید بودکه چهار سال حکومتش طول کشید که فردی ظالم و کافر بود، عبدالله زبیر که فردی زاهدنما، بی‌رحم و دروغگو بودکه کینه بسیاری از خاندان امام علی(ع) داشت و عبدالملک مروان که شخصی بی‌رحم نسبت به خاندان علوی بود که تنها منتظر کوچک‌ترین اقدام از سوی امام سجاد(ع) بود تا سریعاً دستور قتل ایشان را صادر کند. در این جو سیاسی و فرهنگی همه مردم از خاندان پیامبر(ص) پراکنده شده بودند و در واقع امام(ع) نیروی انسانی نداشت.

بحران سیاسی جامعه امام سجاد(ع) چه بود و ایشان برای برون رفت از آن چه تجویز آرمانی ارائه کرده‌اند؟

دوران امامت امام سجاد(ع) همراه با استبداد، بدعت، انحطاط و فساد بود و دلیل آن هم جدایی ملت از ولایت بود و امام سجاد(ع) راهکار برون‌رفت از این مشکل را پیوند ملت و زمامداران با ولایت را می‌دانستند و همچنین امام(ع) سعی داشتند به بازسازی حکومت علوی و نبوی اقدام کنند، طوری که موجب انتقام از سوی حاکمان نباشد.

امام سجاد(ع) پس از واقعه کربلا به چه روش‌هایی شیعه را هدایت و رهبری کردند تا آنان را از انزوا و انقراض نجات دهند؟

امام سجاد(ع) پس از واقعه کربلا به روش‌های مختلف شیعه را هدایت و رهبری کردند. مانند نقل احادیث از پیامبر(ص) و امام علی(ع)، تقیه (تا مورد هجوم حاکمان زمان خود قرار نگیرند و شیعیان مورد آزار نباشند)، بیان مباحث علمی (با این روش بطور آزادانه همه را ترغیب به بیان افکار علمی می‌کرد)، بهره گیری امام(ع) از دعا و نیایش و گریه‌های در سجده تا مردم را از واقعه کربلا آگاه کند و حفظ اقلیت شیعه با توسل به سیاست نرم و هوشمند تا بتواند زمینه فعالیت امام باقر(ع) و امام صادق(ع) را فراهم کند.

چرا امام سجاد(ع) در واقعه کربلا در زنده نگه داشتن ماجرا نقش کم‌رنگ‌تری نسبت به حضرت زینب(س) داشتند؟

یکی از عوامل، بیماری و عدم توان مبارزه ایشان در کربلا بود تا کمتر از ایشان سخن به میان آید ولی حضرت زینب(س) نقش بسیاری در کربلا داشتند و تمام صحنه‌های کربلا را مشاهده کرده بود و ایشان هم پرستار لشگر بودند و هم پیام‌رسان آن واقعه و دلیل بعدی می‌تواند حفظ امامت باشد. حضرت زینب(س) نمی‌خواست جان امام سجاد(ع) به خطر بیافتد و حاکم وقت از ناحیه ایشان احساس خطر کند پس مصلحت را در آن دید که خود سخنران و پیام‌رسان قیام عاشورا باشد تا زمین از امام معصوم خالی نماند.

مشهور است به اینکه امام سجاد(ع) دعای بسیاری می‌خواند. در این باره توضیح دهید.

یکی از دلایل را می‌توان فشار حداکثری حاکم وقت دانست که تمام رفت و آمدهای امام(ع) تحت کنترل شدید بود و امام(ع) خانه‌نشین بودند و نمی‌گذاشتند مردم به راحتی از معارف الهی امام استفاده کنند در این هنگام تنها صلاح برنده و مؤثر دعا بود و امام(ع) هم از این طریق ظلم و ستم حاکمان را افشا می‌کردند و در سجده‌های طولانی خود طریق حقیقت را برای شیعیان بازگو می‌کردند.

صحیفه سجادیه چه زمانی توسط امام سجاد(ع) نوشته شد؟ و چرا کمتر به آن پرداخته شده؟

کاملاً مشخص است پس از واقعه کربلا و  ضرورت حفظ و تبیین آموزه‌های اصیل نبوی در فضای خفقان شدید، حکومت اموی امام(ع) با جنگ نرم مبارزات غیر مستقیم خود را آغاز کرد و بدون حساسیت رژیم، صحیفه سجادیه را نوشت.

ابعاد صحیفه سجادیه شامل اصول اعتقادات، احکام و فروعات دین، معارف توحیدی و عرفانی، اخلاقیات و مسائل اجتماعی و سیاسی است و خداشناسی، جهان شناسی، انسان شناسی، امامت، فضایل و ... از موضوعات آن است و عدم آگاهی، بینش کافی، ضعف اعتقادی و رفتار نامناسب مبلغان دینی از جمله دلایلی است که این آموزه‌های الهام‌بخش کمتر مورد توجه قرار گرفته است.

کتاب «امام سجاد(ع) و کربلا» تألیف اسماعیل جانجانی در 172 صفحه، شمارگان 1000 نسخه، با قیمت 30 هزار تومان از سوی انتشارات دادآفرید منتشر شده است./998/