سایه سنگین کرونا بر پایان‌بندی «نون. خ»

به گزارش خبرگزاري رسا، پرونده سریال «نون. خ۲» به کارگردانی سعید آقاخانی پنج‌شنبه شب در قسمت چهاردهم بسته شد آن هم در وضعیتی که دنبال کنندگان این مجموعه اصلاً انتظار چنین پایان‌بندی غافلگیرانه‌ای را نداشتند.

غافلگیری مجموعه «نون. خ» از آنجا رقم خورد که کسی فکر نمی‌کرد درست در زمانی که ماجرا داشت راه خودش را می‌رفت همه چیز یکباره به خط پایان برسد و یک پایان‌بندی نه چندان منطقی به سری دوم این سریال خاتمه دهد

.
یک پایان غافلگیرانه

به نظر می‌رسد برخورد فیلمبرداری «نون. خ» با شیوع بیماری کرونا موجب این پایان‌بندی غیرمنتظره شده است و این باعث شد شروع خوب و حتی ادامه پرکشش و جذابی که این سریال داشت، به نوعی این سریال را حیف کند.

مهدی فرجی پیش از این در یک گفتگو با اشاره به پخش زودتر از موعد این سریال که برای ماه رمضان تدارک دیده شده بود، خبر داده بود که این سریال با تعداد قسمت‌های کمتر از ۲۰ فروردین روی آنتن می‌رود. این سریال قرار بود در ۲۶ قسمت ساخته شود که با شیوع کرونا به ۱۷قسمت کاهش یافت و بعد از آن با اعلام تهیه‌کننده قسمت‌های دیگری نیز از آن کوتاه شد و عملاً پنج‌شنبه شب گذشته در ۱۴قسمت به پایان رسید.

هنوز هیچ یک از عوامل اصلی سریال توضیحی در این باره ارائه نکرده‌اند. با این حال حمیدرضا آذرنگ با پایان سریال پستی را در صفحه اینستاگرام خود منتشر کرد که در قالب ویدئویی به توضیح ماجرا پرداخت.

آذرنگ در این ویدئو گفت: پایان «نون. خ» به دست ما رقم نخورد. مهمان ناخوانده‌ای که این روز‌ها همه‌مان را کنج خانه زندانی و حبس کرده و شب‌ها و روز‌های قرنطینه‌ای را آفریده است؛ کرونای نمی‌دانم بگویم خوب یا بد ولی به هر صورت کرونا باعث شد که پایان سریال «نون. خ» به اینجا ختم شود.

وی ادامه داد: ما حتی شاید ۱۰ تا ۱۵ روز بعد از کرونا و آن شرایط تلخ و اسفباری که به دلیل واگیر بودن این اتفاق ناخوشایند وجود داشت، ساخت سریال را ادامه دادیم، اما به جایی رسیدیم که جان آدم‌ها در معرض خطر قرار گرفته بود.

بازیگر نقش خلیل در سریال «نون. خ» تصریح کرد: به جایی رسیده بود که دیگر کسی نمی‌توانست پاسخگو باشد که اگر کسی خدایی نکرده دچار این بیماری می‌شد، چطور باید جبران کرد، به همین دلیل سریال تا اینجا ادامه پیدا کرد و قطعاً چه با وجود من و چه بدون من «نون. خ» با درخشش سعید آقاخانی که این شب‌ها این یادگار را برای شما خلق کرد، ادامه خواهد یافت.

ادامه احتمالی سریال در فصل سوم
آنچنان که آذرنگ اعلام کرد مهدی فرجی نیز با قطعیت به ساخت فصل سوم این سریال اشاره کرد که با توجه به آنچه از قسمت پایانی سریال برمی‌آید احتمالاً فصل سوم در حال حاضر باید ادامه فصل دوم باشد چراکه هنوز قصه به سرانجام نرسیده است، البته انتظار نمی‌رفت همانطور که در فیلمنامه نوشته شده و بند بند آن و جزء به جزء در پایان‌بندی اجرا شود، اما سریالی که علاقه‌مندان بسیاری را با خود همراه کرد و موقعیت‌های کمیکی را در قصه گنجاند، حیف بود که بدون یک پایان‌بندی نصفه و نیمه رها شود.

پاسخ اعتماد به شهرستان‌ها (محمدصادق عابدینی)

مجموعه تلویزیونی «نون. خ» را می‌توان پاسخ اعتمادی دانست که تلویزیون به استان‌ها داشت. در این سریال برخلاف سریال «پایتخت» که مازندران صرفاً لوکیشن فیلمسازی بود، کرمانشاه و هنرمندان کرمانشاهی، نقش محوری ایفا کردند. پررنگ شدن ظرفیت‌های هنری و همچنین استفاده از هنرمندان شهرستانی مسیری بود که معاونت امور شهرستان‌ها آن را آغاز کرد و به استان‌ها در ساخت سریال‌های بزرگ اعتماد شد. اینکه به جای نگاه بسته به داستان‌های آپارتمانی محصور در تهران، صداوسیما در تولید مجموعه‌های نمایشی از جغرافیای بکر استان‌ها استفاده می‌کند، به نمایش تنوع فرهنگی در کشورمان کمک خواهد کرد. آنچه بیش از هر چیزی امروز نیازمند آن هستیم همین نگاه ملی است که نشان دهد ایران فقط تهران نیست. مجموعه «نون. خ» با حمایت و سرمایه‌گذاری استانداری کرمانشاه ساخته شد و شرط آن نشان دادن زیبایی‌ها و ظرفیت‌های گردشگری این استان بود؛ شرطی که به نظر می‌رسد «نون. خ» توانست از پس انجام آن برآید. قطعاً اگر شرایط کرونا نبود، پخش «نون. خ» به بالا رفتن میزان گردشگر در مناطق کردنشین غرب کشور کمک می‌کرد و با بازگشت سرمایه‌گذاری، استان کرمانشاه به دیگر استان‌ها این پیام را می‌رساند که می‌شود از پتانسیل سریال‌های تلویزیونی برای رونق گردشگری در توزیع درآمد کمک گرفت.

دعای عاقبت به خیری برای «نون. خ» (جواد محرمی)
حواشی امسال «پایتخت ۶» باعث شد خیلی‌ها برای عاقبت به خیری «نون. خ» که تازه سری دوم را از سر گذرانده دعا کنند. جالب است که در هر دوی این مجموعه‌های تلویزیونی نامی مشترک به چشم می‌خورد. «پایتخت ۶» برای مهدی فرجی در کسوت مشاور سریالی حاشیه‌ساز شد، اما او از تهیه‌کنندگی «نون. خ» تا حدودی سربلند بیرون آمد. این نگرانی وجود داشت و همچنان وجود دارد که «نون. خ» نیز مانند «پایتخت ۶» به لحاظ کیفیت محتوایی در سراشیبی سقوط قرار بگیرد و ادامه‌دار شدنش منجر به انحطاط آن شود، اما خوشبختانه تا حالا این اتفاق رقم نخورده است. این نگرانی هم بی‌مورد نبود چراکه به نظر می‌رسد سال‌هاست به جای مدیریت بر محتوای آثار تلویزیونی این آثار از سوی عواملش مدیریت می‌شوند، به خصوص وقتی سریال‌ها پله‌های موفقیت را طی می‌کنند و در جذب مخاطب با استقبال روبه‌رو می‌شوند و آگهی بیشتری برای تلویزیون جذب می‌کنند، وسوسه برای اینکه دخل و تصرف‌ها بیشتر شود، افزایش می‌یابد. اینکه «نون. خ» تا حالا به عاقبت «پایتخت ۶» دچار نشده اتفاق مغتنمی است.

زندگی اجتماعی در «نون. خ» (سیروس میمنت)

خاصیت «نون. خ» این بود که به ما یادآوری کرد انسان موجودی اجتماعی است. ما در زندگی شهری دورهم بودن‌ها و جمع شدن در کنار هم را فراموش کرده‌ایم، در حالی که انسان با در جمع بودن معنا پیدا می‌کند. نگاه کنید، اکثر ما در مجتمع‌های آپارتمانی زندگی می‌کنیم، هر کس در واحد خودش و در هر واحد هر کس در اتاق خودش پشت در‌های بسته، یعنی قرنطینه در قرنطینه! الان مدتی است بحث قرنطینه به خاطر کرونا پیش آمده، ولی اگر به سبک زندگی شهرنشینی نگاه کنیم همه از مدت‌ها پیش در قرنطینه هستیم. «نون. خ» نشان داد که می‌شود از هم گلایه کرد، مشکل داشت، حتی شاید روی هم تفنگ کشید، ولی چند دقیقه بعد دوباره کنار هم نشست و با هم به گفتگو نشست، در کنار هم بود، گفتگو کرد. در «نون. خ» کاراکتری داریم که از زندان آمده و می‌بیند که دامادشان خانه مادرش را فروخته، هر کس دیگری باید می‌رفت شکایت می‌کرد و دعوا به راه می‌انداخت، اما در «نون. خ» طرف با آنکه آشکارا اعتراض می‌کند، اما از خانواده دور نمی‌شود، در جمع باقی می‌ماند، این قشنگی‌های زندگی است که در «نون. خ» دیده شد. آقاخانی برای هر قسمت از «نون. خ» به اندازه ساخت یک فیلم سینمایی دقت کرد و وقت گذاشت.

تصویری نجیب از مردمانی صبور (افشین علیار)

فصل اول سریال «نون. خ» که سال پیش در عید نوروز پخش شد با استقبال خوبی مواجه و همین باعث شد سعید آقاخانی فصل دوم را نیز جلوی دوربین ببرد و همچنان این سریال در قسمت دوم توانست موفق عمل کند. چند دلیل برای این میزان رضایتمندی می‌توان ذکر کرد. یک دلیل مهم سلامت بودن محتوای سریال است. «نون. خ» به مخاطب احترام می‌گذارد. دغدغه‌مندی کارگردان در ایجاد طنز سالم در تک تک سکانس‌ها مشهود است و آقاخانی برای رسیدن به داستان خنده آور دست به دامان ابتذال و موقعیت‌های نامتعارف نمی‌شود. فیلمنامه در وهله اول می‌تواند یک تراژدی ملی باشد. قصه که می‌توانست بهتر و پخته‌تر باشد از زلزله کرمانشاه استفاده کرده و برای همین به شدت می‌تواند یک موضوع جدی باشد، اما هوشمندی آقاخانی و نویسنده‌اش باعث شده مسیر داستانی و زیرساخت آن به طنز برسد. از همین حیث «نون. خ» از موقعیت‌های پوچ و مبتذل فاصله گرفته و توانسته از پس طنازی‌های درون موضوعی گوشه‌ای از رنج و آسیب‌های زلزله کرمانشاه را به مخاطب نشان بدهد. چه خوب که در «نون. خ» بخشی از مشکلات معیشتی مردم کرمانشاه را می‌بینیم. عدم رسیدگی برخی مسئولان مربوطه به مردمان زلزله زده کرمانشاه بخشی از کنایه‌های طنزآمیز این سریال است و آقاخانی به شکلی جذاب و ماهرانه توانسته در موازات عدم رسیدگی‌ها صبوری و دردمندی مردمان کرمانشاه را به مخاطب نشان بدهد. «نون. خ» در راستای طنزآمیز بودنش به شکلی تراژدی‌وار مخاطب را وارد همذات‌پنداری‌های گوناگونی می‌کند و تلاش آقاخانی که خودش هم کرد است نشان دادن بخشی از مسائل بغرنج پس از زلزله است.

در همین راستا دیالوگ‌هایی که گاه منجر به شوخی می‌شود درد‌های مردمان زلزله زده است و چه خوب که ۹۰ درصد از بازیگران این سریال محلی هستند و خودشان زلزله را تجربه کرده‌اند به همین دلیل «نون. خ» به واقع گرایی نزدیک شده است و مخاطب می‌تواند موقعیت این شخصیت‌ها را درک کند حتی مرام و معرفت مردمان کرد در شخصیت‌ها گنجانده شده و این یکی از نکات مثبت برای این سریال محسوب می‌شود، علاوه بر بخش محتوایی یا مضمونی «نون. خ» باید نگاهی به اجرا داشته باشیم. سعید آقاخانی توانسته در کارگردانی به پختگی لازم برسد. «نون. خ» سریال پرکاراکتری است و در هر قاب شاهد حضور این کاراکتر‌ها هستیم حتی در قاب‌های بسته رهبری و هماهنگی یا میزانسن برقرار کردن در شرایطی که خودِ آقاخانی در بیشتر سکانس‌ها به عنوان بازیگر حضور دارد به شدت کار سخت و طاقت فرسایی به حساب می‌آید و این را اضافه کنید که این سریال در سرمای زمستان کرمانشاه ساخته شده، اما موضوع قابل اهمیت که باعثِ تحسین آقاخانی می‌شود خلاقیت اوست، به هیچ وجه در «نون. خ» سکانس‌های بی‌ربط نمی‌بینیم؛ نما‌ها با استاندارد‌های خاصی پشت سر هم قرار گرفته‌اند و منطق روایی از نکات مهم این سریال است.

فدا شدن قصه به پای موقعیت‌های دورهمی‌وار (حسن حقیقی)

از جمله آثار قابل توجه این روز‌های تلویزیون که البته تعریف و تمجید‌های فراوان نیز سویش روانه می‌شود، سری دوم مجموعه «نون. خ» است که البته به نظر کیفیتش به نسبت سری اول تا حدودی افت کرده که برای این مجموعه قدم رو به جلویی محسوب نمی‌شود. مشکل را باید ناشی از فیلمنامه‌ای دانست که هر چه در سری اول داستانی جذاب و همراه کننده از مشکلات نورالدین خانزاده در مسیر گرفتن درآمد‌های حاصل از فروش آفتابگردان داشت، اما اینجا به نظر می‌رسد فاقد داستانی پیش رونده است و پس از قسمت‌های اول و مانور روی موضوع کم اهمیت نحوه کسب درآمد مهیار و مشکلات آن، ماجرای زلزله را بنا کرد و از همان جا سریال دچار نوعی سکون از حیث داستانی شد که روند اتفاقاتش با پاره‌ای شوخی‌های کنایه آمیز یا طنز‌های آشنای اینترنتی پر شده است. در واقع هر چقدر در سری اول، داستان مواجهه نورالدین خانزاده با مشکلات رسیدن به پولش در هر قسمت آدم را وادار به تماشای ادامه سریال و انتظار برای دیدن عاقبت هر کدام از شخصیت‌ها می‌کرد و در لابه‌لای آن شوخی‌های هدفداری بر اساس محتوای آن گنجانده شده بود، اینجا، اما طرح یک شوخی برای شکل دادن یک اتفاق معیار قرار گرفته است. نویسنده در سری اول روی توالی درست ماجرا‌ها و اشارات طنزآمیز از دل موقعیت‌ها ساختمان سریال را بنا نهاده بود، گویا حضور او در مقام نویسنده برنامه «دورهمی» و استندآپ‌های مهران مدیری تاثیرش را گذاشته تا سری دوم «نون. خ» را نوعی دورهمی‌وار روایت کند. از طرفی شخصیت‌ها دیگر کمتر واقعی و باورپذیرند و به نوعی فانتزی شده‌اند و یک جور ذوق‌زدگی ناشی از دوباره دیده شدن در سری دوم در آن‌ها آشکار است که لحن و گفتارشان را تا حدودی تصنعی کرده است. همه تلاش‌های آن‌ها حالتی از عدم جدیت به خود گرفته است. گویا نویسنده این را اصل گرفته که در یک داستان طنز آدم‌ها باید همه بی‌خیال باشند و زندگی را جدی نگیرند، حال آنکه این دورهمی طور بودن زندگی و بالا رفتن غلظت لودگی شخصیت‌ها بیشتر در خدمت شوخی‌های کنایه آمیز و بی‌دلیلی قرار گرفته که از پیش در ذهن نویسنده قرار داشته و داستان فدای این شوخی‌ها شده است. حال مقایسه کنید این را با ماجرا‌های باورپذیر سری اول و نگرانی‌های واقعی نورالدین خانزاده و هم‌ولایتی‌هایش در راه رسیدن به حاصل دسترنجشان از فروش آفتابگردان‌ها و طرح شوخی‌های اندازه در قالب اثر نه بیرون از آن که عمق داشت و حرفش را درست می‌زد و نمی‌خواست قصه را فدای طرح بی‌دلیل شوخی‌ها کند و حال اینکه این سری خلیل با حالت آدمی دچار مشکلاتی روانی در سریال وارد می‌شود و بعد از چند قسمت کوچک‌ترین نشانی از آن آدم ندارد یا به سان کمدی‌های آیتمی تلویزیون، بخاری نفتی با بنزین پر می‌شود و افراد داخل چادر با چهره‌های نیمه‌سوخته و سیاه شده از آن بیرون می‌آیند تا یک موقعیت طنز ایجاد شود، البته همه این موارد به معنی کیفیت پایین اثر نیست و تنها بیان نقاط ضعف در قیاس با سری اول است.

وسواس‌های سعید آقاخانی در شوخی‌ها

محمد تنابنده که در این فصل از مجموعه تلویزیونی «نون. خ» در نگارش سیناپس و طراحی فیلمنامه با امیر وفایی به‌عنوان نویسنده اصلی فیلمنامه همکاری داشته است، می‌گوید: من به همراه سعید آقاخانی سیناپس و طراحی اولیه قسمت‌ها را درمی‌آوردیم و امیر وفایی که دیالوگ‌نویس بی‌نظیری است، دیالوگ‌ها را می‌نوشت و به فیلمنامه تبدیل می‌کرد. اولین چیزی که برای ما شرط بود این بود که در تمام سکانس‌ها در وهله اول قصه را جلو ببریم و جایی وجود نداشته باشد که قصه درجا بزند. من و سعید آقاخانی درباره این قصه‌ها گپ می‌زدیم و بنای‌مان بر این بود که در هر سکانس با یک موضوع شوخی کنیم. شوخی‌ها هم به نوعی باشد که با هارمونی و فضای کار همخوانی داشته باشند.

در جشن انار که قرار بود یک نفر را به عنوان باغبان نمونه انتخاب کنند ما با امیر وفایی فکر کردیم که چه کار کنیم که هم قصه جلو برود هم شوخی‌های جالبی داشته باشیم و به این نتیجه رسیدیم که با جشنواره فیلم فجر شوخی کنیم و از طرفی هم سعی داریم در شوخی‌ها حد و اندازه را نگه داریم و خوشبختانه وفایی این اندازه را در دیالوگ‌نویسی به خوبی رعایت می‌کند. سعی کردیم اندازه شوخی خیلی نباشد و برخورنده نباشد، خوشبختانه امیر وفایی هم اندازه شوخی‌ها را خیلی خوب می‌دانست. ذات کمدی این است که در کنار اینکه قصه جلو می‌رود نقد هم داشته باشد، البته ما سعی کردیم در نقد هم اندازه را نگه داریم و یکی از رویکردهایمان این بود که بیشتر با اهالی هنر شوخی کنیم، چون حس کردیم ظرفیت اهالی هنر بالاتر است، البته این روز‌ها فضای نقد خیلی بهتر شده و ظرفیت‌ها بالاتر رفته است.

تمام قصه‌ها و طراحی‌هایی که من انجام می‌دادم در مرحله بعد با امیر وفایی و سعید آقاخانی چک می‌شد. آقاخانی خودش فیلمنامه‌نویس درجه یکی است و به شکل عجیبی روی متن وسواس دارد. زمانی که من موقعیت‌ها را طراحی می‌کردم، اگر لحظه‌ای درنمی‌آمد همان جا می‌گفت. او خودش هم کرد است و به مسائل اشراف داشت و مهم‌ترین چیز برایش این بود که به کرد‌ها احترام گذاشته شود. ما فکر کردیم باید یک قصه اجتماعی و انسانی داشته باشیم و می‌خواستیم شخصیت‌ها واقعی و رئال باشند و آدم‌هایی باشند که دور و بر خود می‌بینیم. به طور مثال نوری آدمی است که دوست داریم چنین شخصیتی را ببینیم، او خانواده‌دوست است و رابطه‌اش با دخترانش شیرین است. از طرفی هم مردم روستا در تمام مشکلات سراغ او می‌آیند.
مهر

مجموعه تلویزیونی «نون. خ» که با محوریت خانواده و تبلیغ و ترویج مقوله سبک زندگی ایرانی- اسلامی تولید شده و در امتداد سریال «پایتخت» به نوعی همان روش و منظر مضمون و ساختار را دنبال می‌کرد، به دلیل مسائل و مشکلات نشئت گرفته از کرونا مانند فصل ششم «پایتخت» با پایانی ناقص و بالاجبار «باز» به پایان رسید.

«نون. خ» بنا داشت با نگاه به مناسبات خانوادگی، اجتماعی، فرهنگی و ادبیات هموطنان کرد، به بخشی از مسائل بومی و ملی در چارچوب روابط خانوادگی و اجتماعی با رویکرد طنز بپردازد، اما واقعیت این است که سازندگان «نون. خ» نتوانستند در هیچ کدام از عرصه‌های خانوادگی، اجتماعی و طنز به مؤلفه‌های این گونه یا ژانر‌ها وفادار بمانند و در قالب سریال به آن بپردازند، از همین رو «نون. خ» یک سریال سطحی‌نگر در مضمون، محتوا و ساختار بود چراکه به جز لوکیشن کرمانشاه و فضا‌های طبیعی آن استان و برخی لباس‌های آدم‌ها، «نون. خ» فقط ادای کرد‌ها را درمی‌آورد. در این سریال از آیین‌ها، فرهنگ، ادبیات و زبان کرد‌ها نشان درست و کاملی دیده نشد، از همین رو «نون. خ» یک سریال سطحی و سطحی‌نما ماند و از نظر ساختار هنری متوسط بود.

سعید آقاخانی در حوزه سینما و تلویزیون کارنامه‌ای قابل دفاع دارد، در «نون. خ» به جز او و یکی دو تن دیگر بازیگر شناخته‌شده، اغلب بازی‌ها و بازیگران ضعیف و ناشناخته بودند و این یکدست نبودن بازی‌ها به دلیل ضعف در شخصیت‌پردازی و داستان‌سازی بود. جور اصلی این بخش را خود آقاخانی بر دوش می‌کشید.

ایرانی- اسلامی را داشت، اما این مهم قربانی نگاه سطحی سازندگان آن شد و نتوانست در محتوا و ساختار از سطح متوسط فراتر برود. نکته دیگر اینکه تولید «نون. خ» و «پایتخت ۶» از مدت‌ها پیش از وقوع و ورود کرونا به کشور در دستور تولید قرار داشت. اینکه نداشتن پایان برای هر کدام از این سریال‌ها به تاثیرات منفی کرونا ربط داده می‌شود، چندان مسئله قابل پذیرش و مقبولی نیست چراکه از یک سال قبل سازندگان هر دو سریال می‌توانستند تولیدات خود را گام به گام به ثمر برسانند. معتقدم «نون. خ» نتوانست در جایگاهی به یادماندنی و ارزشمند در میان تولیدات ماندگار تلویزیون قرار بگیرد.
منتقد و مدرس سینما

به یاد علی ابوالحسنی

قسمت دوازدهم سریال «نون. خ» با نمایش سکانس‌هایی از بازی زنده‌یاد علی ابوالحسنی، یاد و خاطره این بازیگر سریال‌های طنز سیما را زنده نگه داشت.

مرحوم ابوالحسنی که اسفندماه سال گذشته و به دلیل عارضه قبلی درگذشت، چندین سال بود که از نقش‌آفرینی در سریال‌های کمدی تلویزیونی کنار گرفته بود و بدین ترتیب نیز سراغ برنامه‌سازی و اجرا خصوصاً در شبکه‌های استانی رفت. این بازیگر فقید که خود متولد کرمانشاه است، به دلیل ارتباطی که با سعید آقاخانی داشت و نیز قصه بومی سریال «نون. خ» که در مناطق کردنشین می‌گذرد، نقشی کوتاه در این سریال را پذیرفت و در سکانس‌هایی در نقش رئیس کلانتری جلوی دوربین رفت.

عمو کاووس نون، خلبان!

شخصیت عمو کاووس (ماشاءالله وروایی) سریال «نون. خ۲» از خلبانان جان بر کف هوانیروز ارتش جمهوری اسلامی ایران در دوران دفاع مقدس است./1360/