شبهه ویروس

کتاب شبهه ویروس (پاسخ به شبهات کرونا) به اهتمام جمعی از نخبگان: آقایان، محمد علی سجادی، سجاد کمالی نیا، محسن فوجی و خانم ها، مائده صفایی، فاطمه حجتی، ایران قاسم پور، فاطمه حکم آبادی ورقیه حسین زاده در ۱۰۰۰ جلد در سال ۹۹ به چاپ اول رسید.

در بخشی از مقدمه این کتاب چنین می‌خوانید:

حــوادث تلخــی کــه کرونــا ویــروس بــرای ســلامتی افــراد جامعــه رقــم زده و متأســفانه در برخــی مــوارد منجــر بــه فــوت تعــدادی از هموطنــان عزیزمــان شــده و هنــوز هــم هــراس از آن، بهداشــت روانــی و ســلامتی را تهدیــد مــی کنــد، فرصــت مناســبی بــرای شــبهه ســازان ایجــاد کــرد تــا بــا بهــره بــرداری از ایــن تهدیــد و هــراس، باورهــای مردم را مــورد هجــوم قــرارداده و مــدام پرســش پشــت سر پرســش، کــه چــرا پیشــوایانتان شــفا نمــی دهنــد؟ چــرا امامــزادگان برایتــان کاری انجــام نمــی دهنــد؟ چــرا درب حــرم بســته شــد؟ چــرا دیــر اعــلام کردیــد؟ و... واقعیــت ایــن اســت کــه بــرای یــک دشــمن اعتقــادی و سیاســی، طــرح ایــن گونــه پرســش هــا همیشــه راحــت تریــن راه ایجــاد چالــش بــرای دینــداران بــوده اســت و دم دســت تریــن راه ممکــن مــی باشــد. مــی پرســید چــرا؟ بــه ایــن دلیــل کــه طــرح ایــن پرســش هــا قابلیــت تکــرار و بهــره بــرداری در هــر حادثــه ناگــوار را در خــود داشــته است.

بــه صــدر اســلام ســری بزنیــم؛ مســلمانان در جنــگ شکست خوردنــد و مشــرکین مســتانه فریــاد مــی زننــد پــس خــدای شــما کجاســت؟ چــرا بــه فریادتــان نمــی رســد؟ پــس آن خدایــی کــه مــی گفتیــد کجاســت تــا بیایــد و یاریتــان رســاند؟ و یــا مثالــی قابــل تکــرار در هــر دوره‌ای را مــرور کنیــم و آن اینکــه؛ فــردی از اعضــای خانــواده مریضــی صعــب العلاجــی داشــته و نزدیــکان او هرچــه دعــا کردنــد، شــفایی رخ نــداده و تــلاش تیــم پزشــکی نیــز حاصلــی بــه دنبــال نداشــته و مریــض بــه در نهایــت از دنیــا مــی رود. شــبهه افکنــان فرصــت طلــب، بــدون توجــه بــه حــال نامســاعد و آلام روحــی ایشــان، شبهه افکنی کردند که چــرا دعایتــان مســتجاب نشــد؟ پــس چــرا خــدا شــفا نــداد؟ چــرا؟ پــس... بلــه، خدابــاوران و انقلابیــون از ایــن طعنــه هــا زیــاد شــنیده انــد و بــاز هــم خواهنــد شــنید. همیشــه کینــه تــوزان بــا دیــن خــدا و دیــن بــاوران در ســتیز و دشــمنی بــوده انــد. ایــن متــن پاســخ بــه برخــی از شــبهات پر تکــرار سیاســی و اعتقــادی روزهــای ســخت کرونایــی اســت.

در بخش شبهات سیاسی پاسخ به این پرسش آمده است که ایــران دربــاره ویــروس کرونــا مخــفی کاری کــرد تــا مراســم و انتخابــات را برگزارکنــد و ایــن امــر موجــب شــد تــا یــک بیمــاری قابــل پیش گیــری بــه یــک اپیدمــی تبدیــل شــود! پاسخ: یکــم؛ ایــن مطلــب صرفــا یــک ادعــای بــدون دلیــل اســت. شــبهه افکنان و شایعه ســازان بــدون ارائــه‌ هرگونــه مــدرک قابــل اســتناد جمهــوری اســلامی را بــه مخفــی کاری متهــم کرده انــد. ایــن درحالــی اســت کــه طبــق مســتندات معتبــر، فاصلــه‌ میــان تشــخیص اولیــن مــورد مبتــلا بــه ویــروس کرونــا تــا اعــلام رســمی آن توســط وزارت بهداشــت، جمهــوری اســلامی بیــش از دو ســاعت نبوده اســت. به هیچ وجــه چنیــن کار غیراخلاقــی، غیرانســانی و خــلاف موازیــن شــرعی را مرتکــب نشــده و صادقانــه در نخســتین ســاعات اطــلاع از مــوارد ابتــلا، در جهــت پیشــگیری و اطلاع رســانی اقــدام کرده اســت.

اقدامات مراقبتی نخستین گام

دوم؛ کرونــا بیمــاری فراگیــری اســت کــه ســازمان بهداشــت جهانــی آن را رســما یــک بیمــاری جهانــی اعلام کــرد. ویژگــی ایــن بیمــاری برخــلاف ســایر بیماری هــای واگیــردار، ســرعت انتقــال زیــاد و ناشــناخته بــودن آن اســت؛ به گونه‌ای کــه در حال حاضــر جــز قرنطینــه‌ افــراد ســالم و بیمــار، اقدامــات مراقبتــی و حفاظتی شــخصی، راه کار دیگری برای پیش گیری از آن معرفــی نشده اســت؛ حتــی تشــخیص و تفکیــک ویــروس کرونــا از ســایر بیماری هــای مشــابه مثــل آنفلوانــزا و ســرماخوردگی نیــز زمان بــر اســت؛ بــه همیــن ســبب هزینه هــای انســانی و مــادی پیش گیــری و درمــان ایــن بیمــاری بــرای کشــور‌های گرفتارشــده و نیــز اقتصــاد جهانــی بســیار زیــاد خواهد بــود؛ بنابرایــن نخســتین و مهم تریــن اقــدام منطقــی در برابــر ایــن بیمــاری از ســوی دولت هــا و ملت هــا، اقدامــات مراقبتــی اســت؛ اقداماتــی نظیــر ممنوعیــت ترددهــای غیرضــروری و ناایمــن میــان کشــورها، گرفتــن تســت ویــروس کرونــا از مســافران، قرنطینــه افــراد مشــکوک و غیــره.

ســوم؛ یکــی از الزامــات برخــورد منطقــی و مؤثــر با مســأله ویروس کرونا، آگاهی بخشــی مــردم اســت تــا بــا انجــام اقدامــات احتیاطــی مانــع ابتــلا و شــیوع آن شــوند. مســأله پیش گیــری از شــیوع بیمــاری و تبدیــل آن بــه اپیدمــی آن قــدر مهــم و راهبــردی اســت کــه هیــچ مصلحت اندیشــی نمی‌توانــد تأخیــر مقابلــه بــا آن را توجیــه کنــد؛ زیــرا منافــع زودگــذر سیاســی هرگــز جبران کننــده‌ زیان هــای وســیع و دامنــه دار سیاســی، اقتصــادی و امنیتــی نظــام نیســت. بنابرایــن، تأخیــر در اعــلام خبــر وجــود ویــروس کرونــا هیچ گونــه دلیــل موجهــی نداشــته تــا نظــام اســلامی بخواهــد پنهــان کاری کنــد.

البتــه برخــی دشــمنان در تلاش انــد تــا بــا متهم کــردن نظــام بــه پنهــان کاری یــا تأخیــر در اطلاع رســانی، دلایــل سیاســی را انگیــزه آن معرفــی نماینــد؛ ایــن درحالــی اســت کــه نظــام بــا تعطیلــی حــرم امــام رضــا علیــه الســلام نمــاز جمعــه هــا و... نشــان داد کــه جــان مــردم برایــش اولویــت اصلــی اســت در ثانــی اگــر دلایــل سیاســی بــرای ایــن کار وجــود داشــت، قاعدتــا مســئولان بایــد ایــن کار را بــه بعــد از ایــام انتخابــات موکــول می‌کردنــد تــا ایــن خبــر موجــب کاهــش مشــارکت مــردم در انتخابــات نشــود.

طبــق برآوردهــای معتبــر مهم تریــن علــت کاهــش مشــارکت مــردم در انتخابــات اخیــر، در کنــار برخــی نارضایتی هــا از اوضــاع اقتصــادی، مســأله نگرانــی از ویــروس کرونــا بوده اســت. ایــن درحالــی اســت کــه بســیاری از کشــور‌های جهــان و حتــی برخــی کشــور‌های همســایه بــا وجــود شــیوع گســترده ایــن بیمــاری، بــه دلایــل سیاســی یــا اقتصــادی، حاضــر بــه اعــلام آن نیســتند. از جملــه در کشــور ترکیــه کــه گفتــه می‌شــود ده هــا نفــر کــه مشــکوک بــه بیمــاری کرونــا انــد، بــه نــام ابتــلا بــه آنفلوآنــزا بســتری و دفــن شــده اند.

کشــور امــارات پــس از مدت هــا پنهــان کاری در مــورد وجــود ایــن بیمــاری در ایــن کشــور، ســرانجام مجبــور شــد هــم شــیوع و هــم تلفــات ناشــی از ویــروس کرونــا را اعلام کنــد. در اکثــر کشــور‌های اروپایــی و آمریکایــی نیــز اجــازه انتشــار اخبــار مربــوط بــه کرونــا، جــز از کانال هــای خاصــی، داده نشده اســت. آن چنان کــه رســما در آمریــکا اعــلام شــد کــه بــا هــر کســی کــه خبــری غیــر از خبــر تأییــد شــده از جانــب معــاون رئیــس جمهــور آمریــکا را منتشــر کنــد، برخــورد قضایــی خواهدشــد. چهــارم؛ ایــن شــبهه بــا اســتفاده از برخــی تکنیک هــای جنــگ روانــی مثــل مفروض انــگاری، دلیل تراشــی، برچســب زنی و غیــره درصــدد القــای اتهامــی ناجوانمرانــه بــه نظــام اســلامی اســت.

در تکنیــک مفروض انــگاری، فــرد بــا القــای یــک مطلــب به صورتی کــه گویــی شــکی در آن نیســت، بــه تحلیــل و تبییــن آن می‌پــردازد. در تکنیــک دلیل تراشــی، فــرد بــدون اســتفاده از روش صحیــح و ارائــه‌ هرگونــه دلیــل منطقــی بــه ســاخت دلائــل و توجیهــات مــورد نظــر خــود دربــاره یــک واقعــه اقــدام می‌کنــد.

برچســب زنی نیــز از تکنیک هــای شــایع جنــگ روانــی اســت. در ایــن تکنیــک بــا زدن برچســبی منفــی بــه طــرف مقابــل همــه‌ بــار معنایــی منفــی آن برچســب در ذهــن مخاطــب تثبیــت می‌شــود. پنجــم؛ در کشــور‌هایی ماننــد ایتالیــا، انگلیــس، آلمــان و ... کــه مســئله انتخابــات مطــرح نبــود، امــا ویــروس کرونــا آنجــا نیــز گســترش یافــت؛ پــس معلــوم می‌شــود قبــل بهمــن هنــوز ویــروس کرونــا در ایــران شــیوع نیافته بــود؛ چراکــه به طور مثــال ابتــلای ایــران از ایتالیــا کم تــر اســت.

 تعــارض علــم و دیــن یکــی از انگاره‌هــای فلســفی و فرهنگــی دنیــای غــرب

شـبـهه: روحانیــون و مذهبی هــا همــواره ادعــا می‌کردنــد که علت مشــکلات، بلاهــا و بیماری هــا گناهــان مــردم اســت؛ امــا در بحــران کرونــا هــم خودشــان بــه توصیه هــای پزشــکی عمــل می‌کننــد و هــم مــردم را بــه رعایــتً توصیه هــای پزشــکی شــدیدا تشــویق می‌کننــد و حرف هــای پیشــن خــود را فرامــوش کرده انــد! پاسخ: یکــم؛ ایــن شــبهه یکــی از مصادیــق شــبهه‌ تعــارض علــم و دیــن اســت. تعــارض علــم و دیــن یکــی از انگاره هــای فلســفی و فرهنگــی دنیــای غــرب اســت کــه بــر جهــان اســلام قابــل انطبــاق نیســت. مبانــی و آموزه هــای دیــن اســلام هرگونــه تعــارض مســتمر و واقعــی میــان علــم و دیــن را نفــی می‌کنــد.

از نــگاه اســلام، دیــن و علــم مکمــل یکدیگرنــد و هرکــدام بــه بخشــی از واقعیــت هســتی نظــر دارنــد. هیچ کــدام از معــارف و آموزه هــای دیــن، علــم صحیــح را نفــی نمی‌کنــد و علــم تجربــی صحیــح و اطمینان بخــش نیــز هیچ کــدام از معــارف و آموزه هــای معتبــر دیــن را نفــی نخواهدکــرد. دوم؛ جهانــی کــه در آن زندگــی می‌کنیــم بــر پایــه نظــام علی ایــن جهــان هــر پدیــده‌ای دارای علت هــای مــادی و معنــوی اســت.

بیمــاری و ســلامت انســان‌ها نیــز علــل و زمینه هــای مــادی و معنــوی خــود را دارد. بــه حکــم عقــل، دیــن و تجربــه، رعایــت مســائل بهداشــتی و ایجــاد زمینه هــای ســلامت، موجــب بــالا رفتــن احتمــال ســلامتی و کاهــش بیماری هــا و عــدم رعایــت ایــن امــور موجــب افزایــش بیمــاری و فزونــی احتمــال اختــلال در ســلامت فــردی و عمومــی اســت. دانــش پزشــکی از دانش هــای ریشــه دار و کهــن بشــری اســت کــه بــر اســاس تجربــه و تحقیقــات دامنــه دار بشــر دربــاره علــل، عوامــل، نشــانگان و راه هــای درمــان بیماری هــا و نیــز کیفیــت نگه داشــت و بالابــردن بهداشــت جســمی، پدیــده آمده اســت و اکنــون دوران بالندگــی خــود را طــی می‌کنــد.

دین اسلام در بالندگی دانش پزشکی و تغذیه نقش داشته است

دیــن اســلام نه تنهــا بــه دانــش پزشــکی و تغذیــه بی اعتنــا نبــوده، بلکــه خــود در بالندگــی آن نقــش مهمــی داشته اســت. در قــرون نخســتین اســلام بســیاری از پزشــکان پــرآوازه، خــود از عالمان و فقیهــان دینــی بوده انــد. بــا ایــن وجــود آیــا می‌تــوان ادعــا کــرد کــه همــه بیماری هــا، نشــانگان تشــخیصی و راه هــا و داروهــای درمانــی آن توســط دانــش پزشــکی کشــف و معرفــی شده اســت؟

آیــا می‌تــوان ادعا کــرد کــه علــت همــه بیماری هــای جســمی تنهــا و تنهــا ویروس هــا و باکتری هــای مضــر اســت و امــور معنــوی و روحــی در بیمــاری و ســلامت جســم نقشــی نــدارد؟ یقینــا هیچ کــس نمی‌توانــد چنیــن ادعایــی کنــد و اساســا چنیــن ادعایــی از نظــر عقــل و علــم مــردود اســت! بنابرایــن، علــت یــا علــل مشــکلات جســمی هم چنــان کــه می‌توانــد مــادی باشــد، ممکــن اســت معنــوی بــوده و بــه ســبب رفتارهــای غیراخلاقــی و غیرشــرعی انســان‌ها باشــد.

علــل معنــوی، علــل بعیــد پدیده هــا اســت و علــل مــادی، علــل قریــب آن

علــل معنــوی، علــل بعیــد پدیده هــا اســت و علــل مــادی، علــل قریــب آن. علــل بعیــد همــواره از طریــق تأثیــر بــر علــل قریــب عمــل کــرده، حوادثــی را ایجــاد می‌کننــد. توجه بــه علــل قریــب یــک حادثــه و غافل شــدن از علــل بعیــد آن، موجــب مانــدگاری آن مشــکل اســت؛ بنابرایــن توصیــه عالمــان دیــن بــه رعایــت امــور بهداشــتی، عــلاوه بــر اینکــه توصیــه‌ خــود دیــن اســت، به خاطــر جامع نگــری نســبت به حــوادث جهــان اســت.

دوم؛ زمینه هــا و علــل بیمــاری و ســلامت جســمی و روحــی، بــه زمینه هــا و علــل مــادی محــدود نیســت و مســائل اخلاقــی و معنــوی هــم در ایــن خصــوص علیــت دارد؛ هرچنــد ممکــن اســت تأثیــر علــل معنــوی در ســلامت و بیمــاری جســمی بــا وســاطت همــان علــل مــادی صــورت پذیــرد؛ امــا اینکــه علــل مــادی در همــه مــوارد تأثیــر قطعــی و خودبنیــادی در بیمــاری و ســلامت جســمی داشته باشــد، ســخن کامــل و درســتی نیســت.

ادیــان الهــی بــه مــا آموخته اســت کــه مهربانــی، بخشــندگی، خــوش اخلاقــی، خیرخواهــی، پاک دســتی، پاک دامنــی و دیگــر فضائــل اخلاقــی و مهم تــر از همــه ارتبــاط معنــوی و عمیــق بــا جــان جهــان و مبــدأ و منتهــای عالــم وجــود، یعنــی خداونــد مهربــان، علــت نخســتین همــه خیرهــا و ســودمندی‌ها اســت؛ همچنان کــه نامهربانــی، بخــل، حســد، مــردم آزاری، دروغ، تبــاه کــردن حقــوق انســان ها، بی اعتنایــی بــه ارزش هــا و حــدود الهــی و ارتــکاب گناهــان ریشــه بســیاری از نابســامانی‌ها و مشــکلات بشــر اســت.

پیامبــران و امامــان (علیهــم الســلام) هرگــز علت هــای مــادی را نفــی نکرده انــد؛ بلکــه چشــم انســان را از محــدود مانــدن در اســباب مــادی بــه افقــی فراخ تــر و عمیق تــر در عالــم هســتی بــاز کرده انــد. از ایــن رو هم پــای توجــه بــه علت هــای مــادی، می‌بایســت بــه علت هــای معنــوی نیــز توجــه شــود و بــرای پیش گیــری از مشــکلات، حــل نابســامانی‌ها و بالابــردن کیفیــت زندگــی، لازم و ضــروری اســت کــه هــم از علت هــای مــادی و هــم علت هــای معنــوی غافــل نمانیــم. ســوم؛ امــروزه علــم روان شناســی و جامعه شناســی در کنــار عقــل و دیــن، بــر اهمیــت اخــلاق و معنویــت و نقــش آن در به زیســتی انســان در ابعــاد گوناگــون زندگــی تأکیــد مــی ورزد.

حتــی جامعه شناســان ملحــدی ماننــد مارکــس وبــر هــم دیــن و معنویــت را موجــب انســجام و یک پارچگــی جامعــه می‌دانند

حتــی جامعه شناســان ملحــدی ماننــد مارکــس وبــر هــم دیــن و معنویــت را موجــب انســجام و یک پارچگــی جامعــه و در نتیجــه عامــل بســیاری از خیرهــا و ســودمندی‌های عمومــی می‌داننــد. دیــن و معنویــت موجــب معنا یافتــن و هدف منــدی زندگــی و ایجــاد امیــد در دل نســان‌ها شــده و آن هــا را از احســاس تنهایــی و وحشــت می‌رهانــد؛ هرچنــد ایــن آثــار بخشــی از آثــار غیرمــادی دیــن و معنویــت اســت و تبییــن آثــار تکوینــی و حقیقــی آن در گســتره وجــود انســان تنهــا در اختیــار پیامبــران الهــی اســت.

تحقیقــات پزشــکی و روان شناســی تجربــی بــر ایــن امــر تأکیــد دارنــد کــه نظــام ســلامت جســمی، بســیار بیــش از آنچــه انســان‌ها تصــور می‌کننــد بــه ســلامت فکــر، احســاس و فرایندهــای روان شــناختی افــراد بســتگی دارد؛ آنچنــان کــه بیمــاری فکــر و عاطفــه می‌توانــد جســم انســان را تضعیــف و آمــاده گرفتارشــدن بــه انــواع بیماری هــای دشــوار و کشــنده کنــد.

امــروزه بســیاری از بیماری هــا را بیمارهــای روان تنــی می‌نامنــد؛ زیــرا اعتقــاد بــر ایــن اســت کــه در دوران مــدرن بــه واســطه پیچیدگــی و دشــواری زندگــی، دسترســی انســان‌ها بــه خواســته‌ها و اهــداف فــردی بــا ســختی زیــادی همــراه اســت و ایــن امــر تنیدگــی و فشــار زیــادی را بــر روان انســان‌ها تحمیــل می‌کنــد و اســترس مهم تریــن عامــل بیمــاری در جهــان امــروز اســت. دیــن و معنویــت و اخــلاق بــا ارائــه ســبک زندگــی مبتنــی بــر اهــداف متعالــی، ارزش هــای اصیــل و دســت یافتنی، معنابخشــی، امیدآفرینــی و پیش گیــری از بســیاری از رفتارهــای مخــرب و آســیب زا بــه ســلامت جســمی و روانــی بشــر خدمتــی بی بدیــل ارائــه می‌کنــد.

دیــن و معنویــت، یاری گــر و کامل کننــده دانــش پزشــکی

دیــن و معنویــت، یاری گــر و کامل کننــده دانــش پزشــکی در شــناخت، پیش گیــری و درمــان بیماری هــا و بالابــردن کیفیــت ســلامت جامع نگــر انســان اســت و هرگــز در قامــت رقیــب و مخالــف بــا دانش هــای ریشــه دار انســانی ظاهــر نشده اســت. دیــن اصیــل و حقیقــی بــا عقــل و دانــش صحیــح در تضــاد نیســت؛ بلکــه مکمــل و مؤیــد آن اســت.

بنابرایــن توصیــه بــه رعایــت مســائل بهداشــتی و پزشــکی اساســا هیــچ منافاتــی بــا رعایــت مســائل معنــوی، توبــه و توســل نــدارد و ایــن هــر دو در کنــار هــم می‌توانــد مشــکلات را حــل کنــد. همــان دینــی کــه گناهــان را علــت برخــی از بیماری هــا و مشــکلات انســان هــا معرفــی می‌کنــد، بی توجهــی بــه بهداشــت و مســائل پزشــکی را هــم نامطلــوب و حتــی حــرام دانســته و بــر نقــش آن در بــروز بیمــاری و فقــر تأکیــد می‌کنــد.

آیــا تعطیلــی مراســم عــزاداری در دوران پهلــوی، رغبــت مــردم را نســبت به ایــن مراســم کاهــش داد؟

شــبهه: اگــر حــرم بســته شــود اقبــال مــردم بــه اهل بیــت (علیــه الســلام) بــه مــرور زمــان کــم خواهدشــد و ایــن بــه ضــرر شــیعه اســت! پاسخ: یکــم؛ اتفاقــا برعکــس اســت و اقبــال بیش تــر می‌شــود و مــردم قــدر نعمــت مســجد و حــرم و هیئــت را بیش تــر می‌داننــد؛ زیــرا در حــال حاضــر ماننــد ماهــی در آب بودیــم؛ همان طــور کــه وقتــی عاشــق مدتــی محدود از معشــوق دور باشــد برای دیــدار محبوب لحظه شــماری می‌کنــد. آیــا ســال‌هایی کــه صــدام نمی‌گذاشــت مومنیــن بــه کربــلا مشــرف شــوند، باعث شــد میل بــه تشــرف بــه کربــلا کــم شــود؟ آیــا تعطیلــی مراســم عــزاداری در دوران پهلــوی، رغبــت مــردم را نســبت به ایــن مراســم کاهــش داد؟

گفتنی است، حجت السلام سید محمدحسین راجی، مسئول گروه علمی انقلاب اسلامی اداره پاسخگوئی آستان قدس رضوی، پژوهشگر، استاد دانشگاه و سطوح عالی حوزه علمیه است که کتاب دیگر ایشان با عنوان «کتاب کرونا چالش نظام سلامت» وارد بازار شده است./د101/ف

منبع: http://vasael.ir