بسیاری از سوژه‌های جذاب درباره امام خمینی هنوز کار نشده است

به گزارش سرویس کتاب و نشر خبرگزاری رسا، با اینکه ۳۱ سال از چهاردهم خرداد ۱۳۶۸ و رحلت بنیانگذار انقلاب اسلامی می‌گذرد، اما همچنان یاد و خاطره امام خمینی (ره) در دل‌ها و یاد‌ها زنده است و نمی‌توانیم کودک و نوجوان ایرانی را بیابیم که اسم امام خمینی (ره) را نشنیده باشد. بی‌شک نویسندگان نقش موثری در ایجاد شناخت و معرفی شخصیت رهبر کبیر انقلاب اسلامی به بچه‌هایی داشته‌اند که هرگز امام را ندیده‌اند و آثاری با موضوع انقلاب اسلامی و امام خمینی (ره) برای معرفی ویژگی‌های شخصیتی و رفتاری امام خمینی (ره) به کودکان و نوجوانان تولید کرده‌اند. اما این آثار از نظر کمی و کیفی تا چه‌اندازه پاسخگوی نیاز مخاطب بوده‌اند؟

کتاب «پدر پسر روح‌الله» نوشته ابراهیم حسن‌بیگی که از جمله آثاری است که با موضوع امام خمینی (ره) از سوی انتشارات جمکران منتشر شده و مطالعه آن در این روز‌ها می‌تواند در افزایش شناخت بچه‌ها درباره امام خمینی (ره) مفید باشد. این کتاب روایت داستانی بلندی از انقلاب و خصوصیات اخلاقی حضرت امام خمینی (ره) است که در قالب چند نامه برای نوجوانان و جوانان به نگارش درآمده است. شخصیت اصلی این رمان که به سبک رمان‌های نامه نگارانه نوشته شده، جوانی به نام محسن است که در زمان تحصیل در فرانسه با یکی از اهالی نوفلوشاتو آشنا می‌شود و در این میان سوالاتی در مورد شخصیت امام خمینی (ره) برای او ایجاد می‌شود و مادر محسن در چند نامه به سوالات او جواب می‌دهد و از فعالیت‌های انقلابی خودش و همسرش برای محسن می‌گوید.

حسن‌بیگی درباره چگونگی تالیف این کتاب می‌گوید: بعد از رحلت امام خمینی (ره) بحث نوشتن داستان‌هایی با موضوع امام خمینی (ره) به‌صورت جدی مطرح شد تا نوجوان‌های آن دوره درباره امام بیشتر بدانند. در این راستا نخستین حرکت در حوزه هنری را زمانی انجام دادیم که من دبیر نشریه «جنگ سوره» با عنوان «بچه‌های مسجد» بودم. برای چهلم رحلت امام به خمین رفتم و از نزدیک با برخی دوستان دوره کودکی امام دیدار کردم و یکی از شماره‌های این نشریه را به داستان‌هایی درباره امام اختصاص دادیم. چند سال بعد از آن که افراد زیادی سعی کردند داستان‌هایی درباره امام خمینی (ره) بنویسند و ایشان را مطرح کنند، نخستین داستان بلند درباره امام با عنوان «پدر پسر روح‌الله» را نوشتم.

به گفته این نویسنده و منتقد ادبی، آثاری که با موضوع امام خمینی (ره) نوشته شده، زیاد نیست و همین محدود آثار هم بیشتر مربوط به اواخر دهه ۶۰ و دهه ۷۰ است و در دهه ۸۰ و ۹۰ کتاب زیادی در این زمینه مخصوصا در حوزه نوجوان و بزرگسال منتشر نشده، بجز برخی آثاری که از سوی موسسه چاپ و نشر آثار امام تحت عنوان عروج منتشر شده است؛ که البته این آثار هم شاید به دلیل پخش نامناسب یا کیفیت ادبی نامناسب خیلی مورد استقبال و شناسایی قرار نگرفته است.

حسن‌بیگی معتقد است در این زمینه خیلی کار جدی انجام نشده و رقابتی به‌وجود نیامده و می‌گوید: براین اساس نمی‌توان خیلی درزمینه تاثیرگذاری امام در ادبیات داستانی صحبت کرد. در آن دوره اگر ادامه می‌یافت و شرایط مناسب بود شاید امام می‌توانست به عنوان یک شخصیت تاریخی و الگو برای نسل جوان معرفی شود. شاید برای افرادی که شناختی از امام ندارند الان بیش از هر زمان دیگری ضرورت این مساله احساس می‌شود، زیرا بسیاری از نوجوانان به دلیل عدم شناخت لازم نسبت به انقلاب و رهبر انقلاب، باتوجه به شرایط بد اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی بعد از انقلاب مخصوصا در دو دهه اخیر (۸۰ و ۹۰) خیلی نسبت به انقلاب و شخصیت‌های انقلاب خوش‌بین نیستند.

او عوامل زیادی را در کمبود و کاهش تولید محتوا برای مخاطبان در این زمینه موثر عنوان می‌کند و می‌گوید: در ایجاد این عدم شناخت و کمبود اثر، عوامل متعددی ازجمله کاهش تمایل ناشر و نویسنده و پایین بودن استقبال عمومی دخالت دارند که همه دست به دست همه داده‌اند. هرچه از دهه ۶۰ و رحلت امام خمینی (ره) تا به‌حال فاصله گرفته‌ایم یعنی حدود ۳۷ سال؛ احساس نیاز نسبت به شناخت امام خمینی (ره) و سایر شخصیت‌های صدر انقلاب اسلامی روز به روز کمتر می‌شود.

مردم نسبت به این آثار احساس نیاز نمی‌کنند

 

به گفته حسن‌بیگی، شرایط نامناسب اجتماعی و فرهنگی که تا به‌حال پیش آمده، تبلیغات و اثرات سوء آن که برخی افراد برای انقلاب ۵۷ ایجاد کردند و عدم شناخت ریشه‌های انقلاب اسلامی، علی‌رغم اینکه واحد درسی با عنوان ریشه‌های انقلاب اسلامی را در دروس دانشگاهی گنجاندند، اما اثر لازم را نداشت از عواملی هستند که به عدم احساس نیاز و عدم احساس به دانستن دامن می‌زند. از سویی خود نویسنده‌ها هم مثل سابق احساس نیاز و رغبت به تولید محتوا در این زمینه را ندارند. علاوه براین اگر ناشری هم تمایلی برای این کار ندارد و حاضر به سرمایه‌گذاری نیست به این دلیل است که او هم به بازار این کتاب‌ها نگاه می‌کند و می‌گوید مردم نسبت به این کتاب‌ها احساس نیاز نمی‌کنند که بخرند.

نویسنده رمان «دو روایت از یک عکس» در ادامه یادآوری می‌کند: ما معمولا به سمت تامین نیاز‌هایی می‌رویم که ضرورت تهیه و استفاده‌اش را در زندگی احساس کنیم و براین اساس خانواده‌ها هم امکاناتی را برای فرزندانشان فراهم می‌کنند که احساس می‌کند به آن‌ها نیاز دارند مانند نیاز به خوراک و پوشاک و نیاز به سرمایه‌گذاری برای آینده فرزندشان و ... ما باید این نیاز را در زمینه مطالعات کتاب‌های غیردرسی در خانواده‌ها ایجاد کنیم.

حسن‌بیگی می‌گوید: مطمئنم در خانواده‌ها این احساس که فرزندانشان به مطالعه این آثار نیاز دارند و باید آن را تامین کنند وجود ندارد. اکثر خانواده‌ها نه می‌خواهند چیزی درباره انقلاب بشنوند نه حتی درباره رهبر انقلاب. حتی درباره دفاع مقدس هم خیلی از خانواده‌ها روی خوش نشان نمی‌دهند. می‌بینیم در خانواده‌های قدیمی‌تر وقتی پدربزرگ‌ها که خودشان در زمان جنگ بودند و گاهی رزمنده هم بوده‌اند وقتی می‌خواهند برای نوه‌هایشان کتاب بخرند به دنبال خرید کتاب‌هایی درباره شهدا و دفاع مقدس نیستند؛ و متاسفانه شاید به دلیل پایین بودن میزان استقبال، هم تولید خیلی کم است یا آثار تولیدی باکیفیت نیستند.

آثار منتشر شده جوابگوی نیاز مخاطب نیست

 

مجید ملامحمدی هم یکی از این نویسندگانی است که آثاری را برای معرفی امام خمینی (ره) به کودکان در کارنامه‌اش دارد. از جمله این آثار می‌توان به مجموعه چهار جلدی «قصه‌های امام خمینی (ره) و بچه‌ها» برای گروه سنی کودک و «مهربان‌ترین پدر» برای گروه سنی نوجوان اشاره کرد. او معتقد است در ادبیات کودک و نوجوان به شخصیت و زندگی امام خمینی (ره) توجه شده و قصه‌ها و شعر‌ها و رمان‌هایی در این زمینه نوشته شده و از سوی ناشرانی مانند کانون پرورش فکری، به‌نشر، مدرسه، سوره مهر، جمکران و موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (ره) کار‌های خوبی منتشر شده است. اما آثاری که تا به‌حال منتشر شده جوابگوی نیاز مخاطب نیست. چون امام دارای شخصیتی جامع و فراگیر از بعد‌های مختلف سیاسی، اخلاقی، ارتباط با بچه‌ها و ... است و جا دارد به همه بعد‌ها پرداخته شود. از طرفی شمارگان کتاب‌ها خیلی پایین است و تعداد مخاطبان زیاد؛ بنابراین جای کار بیشتری در این زمینه وجود دارد تا بتوانیم امام خمینی (ره) را به بچه‌ها معرفی کنیم. مخصوصا بچه‌های نسل کنونی که باید با معمار کبیر انقلاب بیشتر آشنا شوند.

او درباره آثاری که در این زمینه نوشته، توضیح می‌دهد: مجموعه چهار جلدی «قصه امام خمینی (ره) و بچه‌ها» ازجمله آثاری است که با تصویرگری وحید خاتمی از سوی انتشارات به‌نشر برای گروه سنی «ب و ج» منتشر شده. البته قبلا با فرم و تصویرگری متفاوتی منتشر شده بود. این مجموعه بازآفرینی ساده قصه‌های زندگی امام خمینی (ره) است. برای نوجوانان هم کتاب «مهربان‌ترین پدر» را نوشتم که بازنویسی مجموعه قصه‌هایی از زندگی امام خمینی (ره) برای نوجوانان است که به نوعی در ارتباط با بچه‌هاست و قیامش برای بچه‌ها بود. این کتاب از سوی انتشارات مدرسه منتشر شده است.

بسیاری از سوژه‌های جذاب درباره امام خمینی (ره) برای بچه‌ها هنوز کار نشده است

 

ملامحمدی می‌افزاید: مجموعه دیگری هم از من منتشر شده با عنوان «شاه فراری شده» که دربردارنده قصه‌های مرتبط به هم با موضوع انقلاب اسلامی است و امام خمینی (ره) نقش پررنگی در قصه‌ها دارد و از سوی انتشارات به نشر منتشر شده. علاوه براین در مجموعه «روز‌های انقلاب» که در دهه ۷۰ از سوی انتشارات کانون پرورش فکری منتشر شده و به شکل مستند و داستانی به زندگی امام خمینی و روز‌های انقلاب می‌پردازد نیز «ماجرای سفر امام خمینی (ره) از نجف به فرانسه» را نوشتم که جایزه کتاب سال کانون را هم دریافت کرد و بار‌ها تجدید چاپ شد.

او با اشاره به اینکه جای کار زیاد است و سوژه‌های شیرین و جذابی درباره امام خمینی (ره) برای بچه‌ها وجود دارد که هنوز کار نشده و اگر ناشری حمایت کند، من آمادگی دارم روی آن‌ها کار کنم و به بیان ویژگی رفتاری و اخلاقی امام خمینی (ره) برای بچه‌ها بپردازم که کمتر بیان شده است.

ملامحمدی در پایان به بچه‌ها پیشنهاد داد علاوه بر آثار فوق کتاب «امام خمینی (ره)» نوشته امیرحسین فردی که از سوی انتشارات مدرسه برای نوجوانان منتشر شده را بخوانند./۹۲۵/د102/ف

منبع: ایبنا