فاصله واقعیت‌ها‌ با آنچه که در آینه رسانه‌ها‌‌ می‌بینید

به گزارش خبرنگار سرویس فرهنگی و اجتماعی خبرگزاری رسا، رسانه‌ها همواره در حال بزرگنمایی یا کوچکنمایی موضوعات پیرامونی‌ما هستند. رسانه‌ها با هر برد و اندازه‌‌ای که دارند، سیاست‌های مطلوب خود را دنبال می‌کنند و براساس سلایق و خطوط قرمز خود به موضوعات مختلف ضریب می‌بخشند یا از میزان اهمیت آن در ذهن مخاطب می‌کاهند. در واقع رسانه‌ها در دنیای امروز می‌توانند آنچنان نوری بر مسأله یا شی منعکس کنند که اطراف آن شی به کلی محو شوند و در تاریکی فرو روند.

به عقیده دنیس مک کوایل، رسانه‌ها به واسطه‌هایی دلالت دارند که بین مخاطب و جهان واقع می‌شوند. شاید در نگاه اول بگوییم با این تعریف از رسانه؛ می‌توان رسانه را به‌مثابه عینک دانست که واسط میان چشمان ما و دنیای بیرون است. اگر لحظات بیشتری را به تأمل در این تشبیه بپردازیم، خواهیم دید که اگر رسانه را یک عینک فرض کنیم، می‌توانیم همچون عینک انواع دوربین نزدیک‌بین، دودی و... را برای آن در نظر بگیریم و کمی دقیق‌تر که بنگریم، با کنار هم قرار دادن تعریف مک‌کوایل و عملکرد امروز رسانه‌ها، ممکن است به این نتیجه برسیم که رسانه‌ها تفاوت‌هایی هم با عینک دارند.

رسانه‌ها همیشه همچون عینک نیستند

در ایام گذار از عصر اطلاعات، رسانه‌ها در بیشتر اوقات نه‌تنها مثل یک عینک عمل نمی‌کنند، بلکه به‌سان قیف برعکس می‌مانند که روزنه کوچکتر آنها در برابر چشم ما قرار دارد و عجیب‌تر آنکه داخل این قیف پر است از عدسی‌های ریز و درشتی که قرار است آنچنان که گردانندگان‌شان اراده می‌کنند، واقعیت برای ما نمایش دهند.

با این اوصاف می‌توان گفت: «امروز شاهد نورافکن‌هایی هستیم که با تابیدن به یک شی ما را از پرداختن به‌سایر اشیاء منصرف می‌کنند و با بزرگنمایی بعد خاصی از این شی، ما را در بی‌خبری از سایر ابعاد آن به‌حال خود وامی‌گذارند.

رسانه اما به این اکتفا نکرده و به مرحله‌ای فراتر از نمایش دنیای بیرون پای نهاده است؛ رسانه امروز در انگاره‌های ذهنی ما درباره خودمان هم تأثیرگذاشته‎اند. با کمال تأسف گاهی شاهد این هستیم که رسانه تصویری کاریکاتوری از خودمان به ما ارائه می‌دهد و ما نیز در بیشتر اوقات آن‌را می‌پذیریم و بدتر آنکه این تصاویر کاریکاتوری درباره خداوند نیز ارائه می‌شود.

به دنبال آینه‌های صادق باشیم

حال و روز ما و بسیاری از اطرافیان‌مان همانند ماهی تختی می‌ماند که به آینه خیره شده است؛ وقتی از اطراف ‌این ماهی را نظاره می‌کنید، بدون شک به زیبایی خلقت این ماهی اذعان می‌کنید اما آنچه که آینه از این ماهی به‌نمایش می‌گذارد، کاملا در نقطه مقابل تصویر واقعی ماهی قرار دارد.

آینه با بی‌رحمی تمام، ماهی را به‌گونه‌ای به‌نمایش می‌گذارد که گویی ماهی یک خط بی‌روح است، با نقطه‌ای که در نقش مهمان ناخوانده خط ظاهر شده است و ماحصل این اتفاق چیزی جز سردرگمی بیش از پیش ماهی نخواهد بود.

ماهی که از تضاد میان آینه‌ها ملول بود، با خود گفت: «آینه چون نقش تو بنمود راست...». شاید ماهی می‌توانست نتیجه‌گیری بهتری داشته باشد و به‌جای شکستن خود، آینه‌اش را می‌شکست و به‌دنبال آینه‌ای صادق و جامع برای خود می‌رفت./882/ت300/ف

مهدی براتی، دانشجوی ارتباطات دانشگاه امام صادق