تاریخچه و علت غلو در شیعه

به گزارش خبرنگار سرویس کتاب و نشر خبرگزاری رسا، تشیع همانند رهبران آن در طول تاریخ، همواره با مظلومیت های سیاسی، اجتماعی و فرهنگی روبرو بوده است،به گونه ای که دو کلمۀ مظلومیت و تشیع، چنان درهم آمیخته اند که با شنیدن نام یکی از آن دو، بلافاصله دیگری به ذهن تبادر می کند.

مراد از مظلومیت فرهنگی،آن است که برای واژگون نشان دادن چهره تشیّع، چنان عقایدی مسخره و خرافی به آن نسبت داده اند که هر عاقل منصفی را که از چهرۀ واقعی آن بی خبر است، منزجر و متنفر می کند.

یکی از ابعاد مظلومیت فرهنگی که تشیّع از همان ابتدا با آن مواجه بوده،این است که عقاید این مذهب از سوی بسیاری از نویسندگان و دانشمندان اهل تسنّن - از روی جهل یا تجاهل - آمیخته با عقاید غلات مطرح می شود و بسیاری از علمای کلام و ملل و نحل اهل تسنّن، برای محکوم کردن مذهب تشیع، ابتدائا عقاید غلات را که شیعه همواره از آنها بیزاری می جسته است، به شیعه نسبت می دهند و سپس آنها را به عنوان عقاید شیعه بحث و بررسی کرده، ابطال می نمایند و در ذهن خوانندگان خود چنین القاء می کنند که شیعه چیزی جز این عقاید که آوردیم و محکوم کردیم،نیست.

شاید بتوان گفت همۀ مظلومیتهای سیاسی-اجتماعی که شیعه در طول تاریخ خونبار خود با آن روبرو بوده است، از قبیل: محروم شدن رهبران آن از حق مسلّم خود، به شهادت رسیدن رهبران این مذهب و قتل و غارت و کشتارهایی که همیشه از سوی مخالفان بر ضدّ طرفداران این مذهب انجام گرفته است، در مقابل این ظلم فرهنگی قابل مقایسه نیست؛ چرا که شیعه با متحمل شدن شهادت ها، آزارها و شکنجه ها توانست خود را در قلوب مردم جای دهد و حقانیّت خود را اثبات کند. اما این ظلم فرهنگی،مذهب شیعه را به عنوان مذهبی خرافی و باطل و منافی با طبع هر انسان سالم معرفی می نماید و به این ترتیب،بسیاری از ناآشنایان با این مذهب، بدون آن که زحمت تحقیق دربارۀ این مذهب را به خود بدهند، از آن منزجر و متنفر می شوند.

کتاب غالیان: کاوشی در جریانها و برآیندها تا پایان سده سوم، نوشته نعمت الله صفری فروشانی است که انتشارات بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی به چاپ رسانده است.

ساختار کتاب

این کتاب دارای چهار فصل است:

فصل اوّل: کلّیّات که نویسنده در آن به بررسی این مطالب پرداخته است: تعریف غلوّ، غلوّ در قرآن، غلوّ در روایات، غلوّ در ادیان پیشین، غلوّ در علم فرقه شناسی اسلامی، غلوّ در علم کلام و علم رجال شیعه(غلوّ در ذات و غلوّ در صفات)، غلوّ در اهل سنّت، علل پدید آمدن غلات منتسب به شیعه.

فصل دوم: بررسی غلات در تاریخ؛ در این فصل این عناوین به چشم می‌خورد: فرقه های غلات در کتب ملل و نحل، بررسی تاریخی فرقه های غلات.

فصل سوم: غلات در آینۀ عقیده و عمل؛ که نویسنده در این فصل زیر عنوان غلات در آینه عقیده، به توضیح آن می‌پردازد.

فصل چهارم: تاثیرات غلات بر تاریخ شیعه؛ که عناوین زیر این عنوان عبارت است از: تاثیر غلات در تخریب وجهه ائمه علیهم السّلام، تأثیر غلات در تخریب وجهه اصحاب ائمه علیهم السّلام، تاثیر غلات در آلوده کردن قیامهای شیعی، غلات،دستاویزی برای مخالفان و دشمنان شیعه، غلات و هدر دادن نیروهای شیعه، غلات و حدیث سازی، غلات و علم رجال، غلات و علم کلام و عقاید شیعه، غلات و علم فقه شیعه.

ویژگی‌های اثر

1. شناساندن مسأله غلو برای خوانندگان؛

2. نگاه و سیر تاریخی مسأله غلو؛

3. مطرح کردن دیدگاه شیعه و اهل سنت درباره این مسأله؛

4. استفاده از منابع اصیل شیعه برای شناخت غلو؛

5. پاک کردن چهره شیعه از انتساب به این مسأله؛

6. معرفی شیعه خالص به دور از عقاید غلو آمیز؛

7. نشان دادن غلو در بین اهل سنت.

جمع بندی

کتاب حاضر، در حد توان خود سعی دارد گوشه هایی از مسأله غلو را، بررسی نماید و باتوجه به امکانات محدودی که نویسنده، به آن اشاره می کند، غلات را به کلی از مذهب تشیع جدا نماید و نشان دهد که در بسیاری از موارد، غلات نه به عنوان دوستان نادان، بلکه به عنوان دشمنان دانایی که به نام شیعه قصد نابودی شیعه و بلکه کل اسلام را داشته اند، مطرح هستند.

برشی از کتاب

درباره منشأ بحث‌های غلو در میان شیعه در صفحه 67 این مطالب به رشته تحریر درآمده است:

شیعه در طول دوران خونبار خود از آن جا که حکومتهای حاکم را غاصب و ناحق و ظالم می دانست، قیام هایی بر ضد آنان ترتیب می داد و گاهی چنان عرصه را بر حکومت تنگ می کرد که حکومت،شکست خود را نزدیک می دید، اما اکثر قریب به اتفاق این شورش ها سرانجام منجر به شکست می شد.

پس از شکست این قیام ها،جوّ تبلیغاتی به دست دشمنان آنان می افتاد و با قلم و بیان و منابر و تبلیغات میان مردم، آن مجاهدین را افرادی با عقاید غلوآمیز و خرافی مطرح می ساختند تا هم حکومت خود و بالتبع مقابله در برابر قیام را توجیه کنند و هم دشمنان خود را چنین افراد کافر با چنان عقاید خرافی قلمداد کنند و از این راه، اعتقاد مردم را به خود زیادتر کنند.

نمونه بارز این مسأله را می توانیم درباره مختار ثقفی و فرقه هایی مانند کیسانیه و مختاریه و اقوالی که به او نسبت می دهند، ببینیم و مشاهده می کنیم که در طول تاریخ، فرقه های زیادی را ذکر کرده اند که اصل آنها به مختار برمی گردد.

انتشارات بنیاد پژوهشهای اسلامی آستان قدس رضوی، کتاب غالیان: کاوشی در جریان ها و برآیندها تا پایان سده سوم را در قطع وزیری و 412 صفحه به چاپ رسانده است. علاقه‌مندان می‌توانند برای خرید این کتاب به انتشارات بنیاد پژوهشهای اسلامی آستان قدس رضوی به آدرس: مشهد مقدس، حرم مطهر دوربرگردان شیخ طبرسی، بنیاد پژوهش هاى اسلامى 32232501 (051) مراجعه کنند./826/ن601/ف