گوشه‌هایی از اسرار حکمت‌های علوی در «با علی در صحرا»

به گزارش سرویس کتاب و نشر خبرگزاری رسا، مولای بی‌همتای مؤمنان حضرت ابالحسن امیرالمؤمنین علی (علیه السلام)، بلندترین قله حکمت و علم بشر پس از پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) است که هیچ‌کس را یارای صعود به بلندای شکوه و عظمت او نیست.

کتاب شریف نهج‌البلاغه، دریایی از علوم، حکمت‌‌ها و معارف علوی را در خود جای داده است که هرکس به اندازه ظرفیت پاک و معرفت خویش می‌تواند در ژرفای آن تعمق کرده و از لؤلؤ و مرجان این بحر عظیم، بهره‌مند شود.

یکی از مریدان عاشق و عارف ‌از حلقه محبان و شیعیان امیرالمؤمنین (علیه السلام) مرحوم آیت‌الله حائری شیرازی امام جمعه اسبق شیراز و استاد اخلاق برجسته حوزه‌های علمیه بود که عمر خود را در مسیر فراگیری و آموزش معارف الهیه صرف کرد و عمری را خوشه‌چین بوستان حکمت و معرفت علوی بود.

ایشان که علاوه بر شهرت در علم اخلاق و علوم حوزوی، در ادب و هنر فارسی نیز زبان‌زد بود، با آمیخته‌ای از این علم و ادب، به شرح دو حکمت شیرین و ارزنده از حکمت‌های نهج البلاغه نشسته و حاصل آن را در کتاب جذاب و خواندنی «با علی در صحرا» به رشته تحریر درآورده است.

مرحوم آیت الله حائری شیرازی در شرح خود بر این دو حکمت از نهج البلاغه، از آیات شریفه قرآن کریم بهره‌ برده و روایات و احادیث قدسی نورانی و پندآموزی را نیز ذیل فرازهای حکمت‌آمیز امیربیان حضرت امام علی (علیه السلام) مورد استفاده قرار داده است.

نکته دیگری که بر جذابیت محتوای این کتاب ارزشمند افزوده، قلم شیوا و ادیبانه‌ای است که مطالعه متن کتاب را برای عموم مخاطبان، جذاب و شیرین ساخته است. قلمی به‌دور از پیچیدگی که در عین استفاده از الفاظ و اصطلاحات ساده، محتوایی زیبا و ادیبانه را پیش‌روی مخاطب قرار داده است.

اولین حکمتی که در این کتاب مورد مطالعه و شرح قرار گرفته، حکمت ۱۴۷ نهج البلاغه است که حاوی نصایح و بیانات عمیق معرفتی حضرت امیرالمؤمنین (علیه السلام) خطاب به صحابی‌شان، کمیل بن‌زیاد است.

مرحوم آیت‌الله حائری شیرازی در شرح فرازهای این حکمت نورانی حضرت امیر (علیه السلام) نکات دقیق و ِآیات و روایات متعددی را در خصوص انواع دل‌ها و ظرفیت‌های آنها، اهمیت و ارزش علم و جایگاه عالمان بیان کرده است.

اسرار راهگشایی در ژرفای حکمت‌های علوی نهفته است که مرحوم آیت الله حائری شیرازی در تلاشی قابل تحسین، گوشه‌هایی از آن را برای مریدان آن حضرت بیان کرده است.

شکایت‌های حضرت امیر (علیه السلام) از نبودن ظرفیت‌های آماده جهت انتقال علم و تربیت، در این جمله ایشان تجلی می‌یابد که فرمود: «إنَّ هاهُنا لَعِلماً جَمّاً‌ لَو أصَبتُ لَه حَمَلَةً». مرحوم حائری شیرازی ذیل این فراز نیز نکات مهمی را بیان کرده و مبتنی بر برخی از روایات، حضرت امیرالمؤمنین (علیه السلام) را مصداق «بئرٍ مُعطة» معرفی کرده و همین امر را یکی از فلسفه‌های وجود رجعت دانسته است؛ چرا که وجود نورانی و با عظمت علی (علیه السلام) باید در دورانی که انسان‌ها استعداد بهره‌گیری از عظمت روحانی ایشان را می‌یابند پا به عرصه عالم بگذارد و بودن استاد باید شاگرد نیز وجود داشته باشد، وگرنه تربیت صورت نمی‌گیرد. از همین‌رو، لزوم بازگشت امیرمؤمنان (علیه السلام) در دوران رجعت آشکار می‌شود.

حضرت در این حکمت زیبا، انواع مخاطبان خویش و نقاط ضعفشان را معرفی کرده است که هر خواننده‌ای با خواندن این فرازها خود را با میزان‌هایی که امیربیان معرفی کرده می‌سنجد تا در زمره مخاطبان کارآمد امامش قرار گیرد.

دومین حکمت علوی که مرحوم آیت الله حائری در این کتاب به شرح آن نشسته، حکمت ۲۵۲ نهج‌البلاغه است که حضرت امیر (علیه السلام) در آن به بیان علل برخی از فرائض و احکام الهی پرداخته است.
اینکه خداوند متعال، ایمان را به چه منظور قرار داده، نماز، زکات، روزه، حج، جهاد و برخی دیگر از فرائض همچون قصاص، ترک شراب، صله رحم و... مبتنی بر چه مصالحی تشریع شده و چه دستاوردهای مهمی را برای رشد بشر به همراه دارند.

ذیل هرکدام از فرازهای این حکمت نیز مرحوم حائری شیرازی به بیان نکات دقیق و مبنایی در شرح کلام نورانی حضرت امیر (علیه السلام) پرداخته و به عنوان مثال در شرح فراز مربوط به زکات، مطالب مفید و جالب توجهی را در خصوص اقتصاد اسلامی بیان کرده و مبانی فکری و نظرگاه اسلام به مسئله اقتصاد را شرح داده است.
کتاب خواندنی «با علی در صحرا» اثری ارزشمند است که با حکمت‌های گهربار علوی، زنگار جهل و غفلت را از دل انسان می‌زداید و نور معرفت و ایمان را بیش از پیش در آیینه دل او منعکس می‌سازد تا چراغ راه انسان باشد و مسیر حرکت به سمت تعالی و رشد در بندگی حق را یافته و از آن منحرف نشود.

این کتاب نهمین اثر از سلسله آثار مرحوم آیت الله حائری شیرازی است که به همت نشر معارف در ۱۹۲ صفحه به زیور طبع آراسته شده و جهت مطالعه علی‌دوستان و حق‌باوران ارائه شده است./925/د102/ف

منبع: ایبنا