واکنش به اقدامات مخرب برخی جریان‌‌ها به نام دین/ عدم رعایت پروتکل‌ها وجه شرعی ندارد

اشاره: در آستانه فرا رسیدن ماه محرم و موسم عزای سید و سالار شهیدان حضرت اباعبدالله الحسین(ع) ستاد ملی مبارزه با کرونا دستورالعمل برگزاری مراسم های مذهبی را تهیه، تدوین و اطلاع رسانی کرد.

بر اساس اعلام این ستاد، برگزاری مراسم عزاداری عمومی در فضا‌های سربسته و ایام مشخص شده و ساعات محدود و در مساجد، حسینیه‌ها و تکایایی مجاز است که به تشخیص کارگروه استانی دارای شرایط مناسب بهداشتی و مدیریتی هستند.

برگزاری مراسم در اماکن مجاز صرفا با رعایت اصول «کاهش زمان مراسم، تراکم حداقلی، آلودگی زدایی منظم، رعایت فاصله 1.5 متر و استفاده مستمر و همگانی از ماسک» انجام می‌شود.

مسؤول برگزاری مراسم عمومی باید نسبت به رعایت کامل ضوابط بهداشتی تعداد شرکت کنندگان، زمان برگزاری و نحوه پذیرایی متعهد شود.

هیچ‌گونه پذیرایی در جریان برگزاری مراسم و پس از آن انجام نمی‌شود و اطعام و نذورات مطابق دستورالعمل‌های بهداشتی در پخت و پز و بسته بندی به صورت بیرون‎بر و در ظروف یک بار مصرف توزیع می‌شود.

صدا و سیما و نهاد‌های تبلیغی و مردمی نسبت به ارائه برنامه‌های ابتکاری مناسب وضعیت فعلی کشور و تقویت فضای معنوی و فرهنگ عاشورایی در فضای تبلیغاتی و مجازی اقدام کنند.

کمیته اطلاع رسانی و تبلیغات ستاد ملی با هماهنگی همه دستگاه‌های اجرایی و مردمی به ویژه رسانه ها و هیئات مذهبی نسبت به آماده سازی افکار عمومی و ارائه آموزش‌های بهداشتی ویژه ایام عزاداری اقدام می‌نماید.

این دستورالعمل های اعلامی و ابلاغی گرچه محدودیت هایی را برای برنامه های مذهبی و مجالس عزاداری ایجاد می کند اما اهمیت حفظ سلامت مردم و عزاداران امام حسین(ع) را گوشزد می کند، نکته ای که باید متولیان مجالس آن را نصب العین قرار دهند تا خدایی ناکرده شاهد اتفاق ناگواری نباشیم.

از سوی دیگر این محدودیت ها می تواند توفیقی اجباری برای هیات ها و محافل و عزاداران حسینی باشد تا بروز خلاقیت ها و ابتکارات جدید در برنامه های سوگواری را شاهد باشیم.

در همین ارتباط آیت الله سید احمد خاتمی عضو هیات رییسه مجلس خبرگان رهبری و عضو شورای عالی حوزه های علمیه در گفت‌وگوی تفصیلی با رسا به بیان مباحث مختلفی درباره عزاداری امسال می پردازد.

او که در محل دبیرخانه مجلس خبرگان رهبری در قم میزبان خبرنگاران رسا بود، اعتقاد دارد که هیچ گونه تضاد و تزاحمی بین اقامه عزای اباعبدالله(ع) وجود ندارد؛ آیت الله خاتمی برای اثبات وجوب حفظ سلامتی مردم به چهار دلیل قرآن، روایات، عقل و اجماع استناد می کند.

از نگاه آیت الله خاتمی نیروهای مؤمن و مذهبی در خط مقدم رعایت دستورالعمل های بهداشتی هستند؛ او در عین حال به خاطر اهمیت حفظ سلامتی مردم به متولیان و گردانندگان برنامه های عزاداری توصیه اکید می کند به همان اندازه که بر شور عزاداری تکیه دارند بر رعایت دستورالعمل های بهداشتی هم تاکید داشته باشند.

آیت الله خاتمی در این مصاحبه نقدی هم به برخی جریان های معلوم الحال و تندرو دینی می زند و خطاب به آنها می گوید: سالار شهیدان راضی نیست که عزادارانش به کرونا مبتلا شوند.

آنچه در ادامه می خوانید مشروح مصاحبه سرویس حوزه و روحانیت خبرگزاری رسا با آیت الله سید احمد خاتمی است.

رسا ـ در آستانه ماه محرم و موسم اقامه عزای حضرت اباعبدالله قرار داریم؛ محرمی که امسال با توجه به شیوع کرونا تحت الشعاع مسائل مختلفی قرار گرفته است؛ از سویی حفظ جان و سلامتی مردم اهمیت دارد و نوعی امر واجب تلقی می شود و از سوی دیگر اقامه عزای اباعبدالله در منابع دینی ما از اهمیت فراوان برخوردار است و مردم نیز با گرایش ها و سلایق مختلف و حتی دیگر مذاهب اسلامی و اقلیت های دینی نسبت به این امر اشتیاق زایدالوصف دارند؛ برای شروع مصاحبه و سخن بفرمایید به نظر حضرتعالی چه نسبتی بین این دو برقرار است آیا شما تزاحمی بین این دو می بینید؟

بسم الله الرحمن الرحیم

پیش روی ما دو مساله بسیار مهم و کلیدی قرار دارد، مساله نخست اقامه عزاداری سالار شهیدان اباعبدالله الحسین(ع) است؛ در تعبیر برخی از فقها آمده است که عزاداری بر سالار شهیدان از افضل قُرُبات است، یعنی از برترین کارهایی است که انسان را به خدا نزدیک می کند.

بی تردید اقامه عزای سالار شهیدان از مصادیق بارز تعظیم شعائر است، «وَمَن يُعَظِّمْ شَعَائِرَ اللَّهِ فَإِنَّهَا مِن تَقْوَى الْقُلُوبِ» آن کس که نشانه های خدا را بزرگ بدارد این نشانه تقوای دل اوست.

این مجالس عزاداری مجالس بسیار پر برکتی بوده است، پیروزی انقلاب ما مدیون این مجالس است، ماندگاری بیش از چهل ساله انقلاب ما نیز مدیون همین مجالس است، به همین دلیل امام راحل عظیم الشان بر آن تاکید ویژه داشتند. پس یک امر مهم پیش روی ما این است که سرمایه مجالس عزاداری ابی عبدالله الحسین(ع) را حفظ کنیم.

وجوب حفظ سلامت مردم به چهار دلیل

امر مهم دومی که پیش روی ما قرار دارد، حفظ سلامت همگان است، به خصوص حفظ سلامت عزاداران سالار شهیدان.

سخن این است که حفظ سلامت به چهار دلیل واجب است:

یک؛ قرآن کریم آیه 195 سوره بقره؛ «وَلا تُلْقُوا بِأَیْدیکُمْ إِلَى التَّهْلُکَةِ» خودتان را به کشتن ندهید معنایش این است که حفظ جان واجب است.

دوم؛ روایات فراوان؛ کتاب الاطعمه و الاشربه جلد 25 و 26 وسائل صدها روایت داریم که اگر فرد مضطر شد محرمات الهی حلال می شود، اکل میته حرام است اما اگر کسی ببیند حفظ جانش به این است همه فقها می گویند اینجا جایز است به استثنای مواردی که در قرآن آمده است. این معنایش این است که حفظ جان تان واجب است که خدا دست از حرامش برمی دارد.

سوم؛ دلیل عقل، عقل می گوید که شما باید جان خود را حفظ کنید به همین دلیل تا بیمار بشوید اگر نمی توانید درمان کنید پیش دکتر بروید.

چهارم؛ اجماع، جناب صاحب جواهر در کتاب جواهر اجماع فقها را بر این امر ادعا کرده است.

بنابراین آنچه در این عرصه مهم است، باید به این واجب هم توجه داشته باشیم، اینجا سخن از خط و خطوط و جناح و جریان نیست، اینجا سخن از حکم خداست؛ بین این دو تعارض است؟ تزاحم است؟ بنده می گویم هیچ کدام، نه تعارضی وجود دارد و نه تزاحمی؛ چون «الجمع مهما امکن اولی من الطرح» می توانیم بین عزاداری سالار شهیدان و رعایت پروتکل های بهداشتی جمع کنیم.

خوشبختانه می بینم که ستاد ملی مبارزه با کرونا دستورالعملی را نوشته اند، رعایت این دستورالعمل ها به همان اندازه که روی عزاداری تاکید داریم روی اینها هم تاکید داریم که به هر دو تکلیف عمل کرده باشیم.

رسا ـ توصیه حضرتعالی به برگزار کنندگان و متولیان اقامه عزای امام حسین(ع) چیست؟ آنها باید چه تمهیداتی را در این خصوص در نظر بگیرند؟

همین جا و از تریبون رسا، به عزاداران سالار شهیدان حضرت اباعبدالله الحسین(ع)، به رؤسای هیات ها، خطبای محترم و مداحان گرامی به عنوان یک نوکر عاشق بی‌قرار اباعبدالله(ع) عرض می کنم به همان اندازه که بر شور عزاداری تاکید دارید به همان اندازه بر رعایت پروتکل ها و دستورالعمل های بهداشتی هم تاکید و تکیه داشته باشید.

این روزها به مناسبت عید سعید غدیر این طلبه ناچیز از سوی آستان قدس رضوی دعوت بودم برای سخنرانی در حرم علی بن موسی الرضا(ع؛ مجلس در صحن جامع رضوی تقریبا پر بود، همه با رعایت پروتکل و با فاصله یک متر و نیم و دو متری ایستاده بودند؛ همین جا از تولیت محترم آستان قدس رضوی تشکر و تقدیر کنم که با وجود هزینه های فراوان ماسک رایگان بین زائران توزیع می شود و حتی می گردند بین زائران که افرادی اگر ماسک نداشته باشند با رعایت ادب و احترام ماسک به آنها تقدیم می شود؛ نشان داده شد می شود زائر امام هشتم بود و پروتکل های بهداشتی را رعایت کرد و ان شاءالله مشکلی هم پیش نیاید.

رسا ـ درباره نسبت بین علم و دین مطالب و سخنان زیادی در ایام شیوع کرونا از سوی شخصیت های مختلف مطرح شده است؛ حضرتعالی در این خصوص چه عقیده ای دارید؟

من به طور کلی می گویم بین علم و دین تعارضی نیست، برخی بدشان نمی آید این تعارض را ایجاد کنند؛ همین جا به صراحت می گویم متدینان و عزاداران ما در خط مقدم رعایت پروتکل های بهداشتی هستند.

امیدواریم ستاد ملی مبارزه با کرونا با تحقیق جامع نشان دهند که کمترین آسیب ها در چه مجالسی بوده و بیشترین آسیب ها در چه محافلی بوده است؟

بنده با تحقیق مختصری که داشتم عرض می کنم کمترین واگیری ها در مجالس دینی بوده و بیشترین واگیری ها در مجالس عروسی و مکان های حمل و نقل بوده و این طبق گزارش آقایان ستاد است.

ان شاءالله امسال به عنوان اولین تجربه عزاداران عزیز با ستاد ملی مبارزه با کرونا همکاری کنند و نشان دهند می توانند هم عزاداری کنند و هم پروتکل های بهداشتی را رعایت کنند.

رسا ـ برخی از شبکه ها و رسانه ها به‌ویژه رسانه های مغرض حساسیت ویژه ای نسبت به عزای امام حسین(ع) و برنامه ها و محافل عزاداری و دینی دارند در حالی که چنین حساسیتی نسبت به ورزشگاه ها، پاساژها، بوستان ها، فروشگاه ها و مراکز خرید وجود ندارد؛ این تناقض و یک بام و دو هوا چه معنا و مفهومی دارد؟

من منصفانه می خواهم بگویم کسانی که منتقد هستند و می گویند نباید مجالس عزاداری برپا شود هر چند با رعایت پروتکل ها، اینها بر دو گروه هستند.

یک گروه شان کسانی هستند که مغرض نیستند و معتقدند رعایت نمی شود؛ می گویند اگر رعایت بشود عیبی ندارد، ولی چون در عمل چنین امری اتفاق نمی افتد بنابراین برپا نشود.

حساب اینها را باید جدا کنیم، همه را به یک چوب نرانیم، عزیزی، تحلیلگری به این مطلب رسیده ما باید او را قانع کنیم که می شود هم مجالس را برپا کرد و هم مجالس را به گونه ای برپا کرد که آسیبی پیش نیاید.

اما گروه دیگری هستند که انسان به وضوح لمس می کند که مخالفت اینها از روی عناد است، یعنی حتی در زمانی که کرونا هم نبود اینها با این مجالس روی خوشی نداشتند حالا بهانه ای هم پیدا کرده اند که آنچه در دل دارند ابراز کنند. «قَدْ بَدَتِ الْبَغْضَاءُ مِنْ أَفْوَاهِهِمْ وَمَا تُخْفِي صُدُورُهُمْ أَكْبَرُ» من به این مغرضان می گویم نه به آنهایی که دلسوزانه انتقاد می کنند که شما راه به جایی نخواهید برد؛ قدرت مندتر از شما که رضا خان قلدر بود با خشونت می خواست جلوی عزاداری ابی عبدالله الحسین(ع) را بگیرد و نتوانست.

عزاداری بر سالار شهیدان یک هنجار نهادینه شده در بین ملت ما است، نه تنها شیعه، اهل سنت هم برای سالار شهیدان عزاداری می کنند و نه تنها مسلمانان بلکه اقلیت ها هم برای سالار شهیدان برنامه عزاداری دارند.

من به این جماعت که مغرضانه با مجالس عزاداری برخورد می کنند می گویم که این روش و منشی که شما دارید، در بین ملت ایران جواب نداده و نمی دهد.

همین جا آفرین می گویم بر ستاد ملی مبارزه با کرونا که روانشناسی ملت را خوب شناخته اند، که مجالس عزاداری اباعبدالله(ع) به جان مردم وابسته است، پروتکل و برنامه ریزی کرده اند و با رعایت این دستورالعمل ها و پروتکل ها باید مجالس و محافل عزاداری برگزار شود.

رسا ـ مسؤولان و دولتمردان تاکید دارند که در ایام کرونا هم باید چرخ اقتصاد مردم و جامعه بچرخد که دغدغه درست و به‌جایی هم هست؛ چرا این حساسیت نسبت به چرخه معنویت جامعه و مردم کمتر مشاهده می شود؟

خوشبختانه مقام معظم رهبری به این نکته عنایتی ویژه داشتند و به ستاد ملی مبارزه با کرونا هم تذکر دادند؛ در پی این فرمایش مساجد با رعایت پروتکل ها باز شد، پس نفس این تذکر را ایشان دادند.

لکن مسؤولان محترم ما باید به همان اندازه که بر مسال اقتصادی تکیه دارند دقیقا بر مسائل معنوی هم تکیه داشته باشند؛ تکیه و تاکید بر مسائل معنوی به گونه ای به حل مشکلات اقتصادی هم کمک می کند.

بنده مثال بزنم این ویروس منحوس کرونا آسیب های زیادی به اقتصاد دنیا زده، در کشور ما هم کسانی از این ویروس آسیب دیده اند؛ مقام معظم رهبری نیمه شعبان رزمایش همدلی و کمک مؤمنانه را مطرح کردند، دیدید چه استقبالی شد چگونه مردم در این عرصه وارد شدند در حالی که در اروپا صف های کیلومتری بود اینجا متدینین بسته های کمک را فراهم کردند، نیازمندان را شناسایی کردند و با احترام به خانه شان بردند تا جایی که خبر دارم برخی از نیازمندان به قدری بسته های کمک درب خانه های شان رفته بود که فراتر از نیازشان بود و آنها بسته های مازاد را بین نیازمندانی که می شناختند توزیع می کردند.

معنای این مهم این است که اگر مسؤولان محترم ما به این عنصر هم توجه کنند حتی در مشکلات اقتصادی شان گره گشایی خواهند داشت؛ یک جلوه مراعات شان همین قصه محرم بود که الحمدلله برنامه ریزی کردند که این جلوه برجسته معنویت همراه با پروتکل های بهداشتی ان شاءالله انجام گیرد.

رسا ـ هرچند کرونا محدودیت های زیادی را برای بخش های مختلف اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی و دینی ایجاد کرده اما به نظر می رسد شیوع این ویروس فرصتی را برای خلاقیت ابتکار و نوآوری هیات های عزاداری فراهم کرده باشد حضرتعالی چه مدل و الگویی را در این خصوص پیشنهاد می فرمایید که هم اقامه عزای اهل بیت صورت گیرد و هم پروتکل های بهداشتی و در نتیجه سلامت مردم حفظ شود؟

چیز جدیدی را عرض نمی کنم، منتهی یکی آن است که شهرهای ما جلوه های عزاداری را پیدا کند، میادین بزرگ ما، مغازه ها، پاساژها و مراکز خرید پرچم مشکی عزا بزنند؛ نفس همین که کسی وارد شهر شود ببنید شهر سیاه پوش است این مصداق عزای امام حسین(ع) است.

جلوه دیگر تاکنون اجتماعات باشکوه در یک مکان شکل می گرفت، قدیم مجالس خانگی مرسوم بود، الان هم مجالس خانگی بایستی احیا شود، البته با رعایت پروتکل های بهداشتی؛ این سبب خواهد شد از انبوه اجتماعاتی که چه بسا سبب شیوع می شود جلوگیری گردد.

البته اگر کرونا نبود محکم می گفتیم اجتماعات هرچه فشرده تر بهتر، اما الان شرایط فرق می کند و حفظ سلامتی و جان عزاداران اهمیت مضاعف دارد.

خیمه های عزا در رسانه و فضای مجازی راه بیفتد

مساله سوم که دیدم در رسانه هم تبلیغ می شود خیمه های عزا در رسانه و فضای مجازی است؛ این فضای مجازی که البته درباره آن بحث فراوان داریم می تواند به عنوان ابزاری در نشر فضائل و ارزش های اخلاقی و معنوی باشد.

استفاده از فضای مجازی به نظر می رسد که یک ابتکاری در عرصه عزاداری امسال باشد و ابتکارات دیگری که می توانند به خصوص عزیزان جوان داشته باشند، لکن بر این نکته تاکید دارم که خلاقیت ها و ابتکارات باید حلال باشد، گاهی برخی می گویند هر خلاقیتی خوب است، سخن ما این است خلاقیتی که در چارچوب حلال خدا باشد پسندیده است.

عدم رعایت پروتکل های بهداشتی در عزاداری ها قطعا دارای اشکال شرعی است

رسا ـ نگرانی که وجود دارد در خصوص عدم رعایت دستورالعمل های بهداشتی و تحرکات برخی محافل و جریان های مذهبی معلوم الحال عزاداری است؛ ممکن است مغرضان و بدخواهان همین برنامه ها و حرکت ها را دستمایه ای برای تخریب نیروهای مومن و متدین قرار دهند در این خصوص چه فرمایش و توصیه ای دارید؟

سخن این است که در عرصه عزاداری آنچه را که مردم متدین ما انجام می دهند، بر اساس مبانی و مسائل شرعی و دینی است؛ وقتی همه عقل و هم شرع می گوید مجالس عزاداری را داشته باشید با رعایت پروتکل های بهداشتی، در اینجا مخالفت کردن، یعنی رعایت نکردن این پروتکل ها هیچ وجه شرعی ندارد.

ما می خواهیم کاری کنیم که سیدالشهدا(ع) از ما راضی باشد؛ افتخار ما این است که رضایت اهل بیت را داشته باشیم، به قطع و یقین می گویم سالار شهیدان راضی نیست که عزادارانش با عزاداری به کرونا مبتلا شوند.

شما می خواهید عشق به ابی عبدالله الحسین(ع) داشته باشید باید بدانید حضرت از این کارتان و از این که بیایید زمینه گسترش این ویروس را فراهم کنید ناراحت می شوند.

ممکن است بگویند در مجلس عزاداری کسی مبتلا نمی شود، این گزینه بر چه اساسی است، مبنای شرعی این گزینه چیست، آیا پیامبر اکرم(ص) و ائمه اطهار علیهم السلام بیمار و مریض نمی شدند؟!

تاکید می کنیم که نباید زمینه بیماری عزاداران را فراهم کرد و این کار یعنی رعایت نکردن ها قطعا اشکال شرعی دارد.

رسا ـ بسیار ممنون از وقتی که در اختیار خبرگزاری رسا قرار دادید؛ در پایان اگر نکته ای هست استفاده می کنیم.

ما بر این باوریم که ایران اسلامی خانه اهل بیت و کانون عشق به اهل بیت(ع) است، مقام معظم رهبری در خط مقدم این ابزار عشق است، سالیان گذشته در حسینیه امام خمینی(ره) در دهه محرم پنج شب با آن اجتماع انبوه مراسم سوگواری برگزار می شد.

امسال خود آقا مستمع است، یک منبری و یک مداح، یعنی رهبری اینچنین ابراز عشق به سالار شهیدان می کنند و هم الگو نشان می دهند؛ وقتی نگرانی ابتلا هست پروتکل های بهداشتی را رعایت می کنند.

اگر سخن از عشق به اهل بیت(ع) است رهبر معظم انقلاب و مسؤولان عالی نظام در خط مقدم این عشق هستند، همان عشقی که مردم به سالار شهیدان دارند، مسؤولان نظام ما هم دارند./924/گ401/ف