الهیات کرونا؛ ظرفیت سنجی الهیات توحیدی در بحران کرونا

به گزارش خبرنگار سرویس کتاب و نشر خبرگزاری رسا، با شیوع گسترده ویروس کرونا و بحرانی شدن وضعیت جامعه در ابعاد مختلف سیاسی، اقتصادی، فرهنگی، اجتماعی و علمی و برهم زدن نظم نوین مادی جهان و درگیری در عرصه های پزشکی و بهداشتی و آشفتگی معادلات زیست بشری، بحران جدی دیگری فضای الهیاتی را نیز در هم نوردید؛ بحرانی که باعث شد، به زعم عده ای الهیات به پیش از کرونا و پساکرونا تقسیم شود.

در این بحبوحه گروهی با نگرشی بنیادگرایانه بر طبل جدایی دین از علم تاخته و دینداران و فضای دینی را مصون از هرگونه بلا وآفات می دانستند، عده ای برای ترمیم گزاره های الهیاتی خویش به پا خواسته و رویکردهای جدید و جدی را برای خوانش مجدد از گزاره های دینی ارائه دادند و عده ای روشنفکر تیغ تیز بر دست گرفته و با روشی پوزیتوستی به گزارهای دینی حمله ور شدند که الهیات دینی  توحیدی دیگر پاسخگوی سوالات بشر نیست و نمی تواند به دغدغه های فکری بشر در عرصه دینی پاسخ بدهد! در واقع بین نزاع پیش آمده، درگیری بین الهیات توحیدی و الهیات لیبرالی بسیار جدی‌تر از سایر نزا ع ها خودنمایی کرد.

در این ماجرا روشنفکران دینی داخلی به عدم پاسخگویی الهیات توحیدی پرداختند و در بیانات و نوشتارهای خود اصرار داشتند که به مخاطبان چنین القا کنند که الهیات دینی و یا به تعبیر خودشان الهیات سنتی و جهان دینداری حاکم بر جامعه اسلامی عاجز از پاسخگویی است پس می بایست به سمت مباحث تجربی حرکت کنیم.

مؤسسه فرهنگی رسانه‌ای شناخت، شماره سوم نشریه خردورزی در 147 صفحه منتشر شده است.

ساختار نشریه

سومین شماره نشریه خردورزی در چهاربخش منتشر شده است:

بخش اول: گفت و گو؛ عناوین این بخش عبارت است از: برای مدت 350 سال مسلمانان حاکم بلامنازع علم در جهان بودند، کرونا ورزیدگی و نظم نوین اجتماعی جامعه ایران، کرونا و مناسک دینی، در قضیه کرونا، نصرت الهی شامل حال ملت ایران شده است، کرونا فرصتی برای دعوت جهان اسلام به همبستگی.

بخش دوم: نقد؛ عناوین زیر این عنوان عبارت است از: مسأله شرور؛ معضلی برای الهیات اسلامی نیست، کرونا و مراجهه الهیات لیبرال و الهیات توحیدی، عقلانیت شیعی در مواجهه با بحران اجتماعی، نگاه تعاملی به مسأله علم و دین، تأملات فلسفی درباره کرونا.

بخش سوم: گزارش ویژه؛ در این بخش موضوعات: شؤون جهانی در پساکرونا، رسوایی غرب در ماجرا تأمین اقلام بهداشتی و غذایی، ورشکستگی و خشونت نئولیبرالیسم با کرونا آشکار شد، جلوه های هنر در بحرانهای بشری،و اهداف سینمای راهبردی غرب در کرونا بررسی شده است.

بخش چهارم: در آخرین بخش این نشریه با عنوان یادداشت ها هم عناوین: همراهی خدا در آوردگاه تمدن ها، هفت درس عدالت، پژوهانه از وضعیت کرونا، برساخت  کروناویروس اجتماعی، محمدرضا زهرایی، کرونا و افول، و اندیشه غرب توضیح داده شده است.

برشی از نشریه

در صفحه 26 از دکتر سید حسین شرف الدین درباره بحران کرونا این مطالب نگاشته شده است:

حفظ جان و سامت خود و دیگران در مقابل یک ویروس سریع الانتقال و دارای قابلیت میرانندگی، امری واجب است. و عموم مومنان واقف اند که در مواجهه با چنین تزاحماتی، همواره باید امر واجب را بر امر مستحب مقدم داشت. برخی از مناسک را به صورت فردی نیز می توان به انجام رسانید مثل نماز، دعا، تلاوت قرآن، استماع سخنرانی ها و موسیقی های مذهبی و... . از این رو، تعطیلی اشکال جمعی آنها به اصل اقامه دست کم برخی از آنها خللی وارد نمی سازد. وقتی فقها و مراجع عظام تقلید به عنوان هادیان امت و تبیین کنندگان مجاز و ممنوع الهی بر این تعطیلی موقت مهر تایید نهادند و به صلاحدید جامعه پزشکی، ضرورت این تعطیلی را امضا کردند و به تبع آن تولیت اماکن مقدسه، ستاد امور مساجد و ستاد اقامه نماز جمعه در موضعی مشترک به تعطیلی آنها اقدام کردند. دیگران را نرسد که با اجتهاد در مقابل نص، بر آن خرده گیری کنند و آن را نوعی بدعت شمرند.

تعطیلی موقت، زمینه و فرصت مناسبی برای اطلاع یابی درک برخی واقعیات، ضرورت اندیشه ورزی یا بازاندیشی پیرامون آنها و به تبع آن انجام برخی اقدامات و اصلاحات ضروری در عرصه های مختلف فرهنگی، مذهبی، اجتماعی، سیاسی و ارتباطاتی را فراهم ساخت. از آن جمله: ضعف و ناتوانی انسان مدرن در مواجهه با برخی بحران های به ظاهر ساده، نیاز عمیق و وابستگی شدید و زوال ناپذیر انسان به عوامل غیبی و نیروهایی ماورایی جهت اصاح امور این جهانی، تعیین قلمرو علم و دین و نحوه تعامل آنها، چالش های محتمل آنها در نحوه مواجهه با واقعیات عینی، تعارضات و تزاحمات محتمل میان توصیه های عملی و کاربردی آنها، ملاک های ترجیح آراء کارشناسانه یکی بر دیگری، استلزامات همکاری آنها در تدبیر امور اجتماعی بویژه در بحران ها، واکاوی ذهنیت ها و انگاره های خرافی مردم در مواجهه با موضوعات علمی و دینی، جدی گرفتن تخصص ها و ایجاد فرصت برای متخصصان هرحوزه جهت نقش آفرینی بیشتر در توسعه جامعه، بازخوانی ضرورت و اهمیت کارکردی اماکن قدسی و میزان وابستگی ما بدان ها، ظرفیت های روحانیت برای ایفای نقش های خدماتی جدید (فراتر از کارکردهای معهود)، حساسیت بیشتر نسبت به ضرورت ها و چالش های حوزه بهداشت عمومی، نقش و اهمیت رسانه ها در سامان یابی یا تشویش افکارعمومی، ضرورت وجود زبان مشترک میان مردم و مسئولان، ضرورت ایجاد مانع در طرح اظهارنظرهای سطحی و غیرکارشناسانه که موجب تشویش و تحیر عموم می گردد، جدی شدن موضوع جریان آزاد اطلاعات (با رعایت هنجارهای لازم)، ضرورت تقویت هویت ملی و درآمیختن آن با هویت دینی یا دست کم رفع انگاره های ناهمسو در ذهنیت برخی متشرعان.

علاقه‌مندان می‌توانند برای دریافت نشریه به تارنمای www.Fekrat.net مراجعه کنند./826/ن601/ق