کتابی که سرنوشت خاطرهنویسی جنگ را تغییر داد
به گزارش سرویس کتاب و نشر خبرگزاری رسا، «دا» یکی از هزاران روایتی است که در سالهای اخیر در حوزه خاطرهنویسی منتشر شده است. انتشار این کتاب به دلیل داشتن چند ویژگی با استقبال بیسابقهای از سوی مخاطبان همراه شد. قریب به یک دهه از انتشار این کتاب میگذرد، «دا» اگرچه همچون سالهای اول انتشار در صدر پرفروشهای بازار کتاب نیست، اما تغییری که این کتاب در سبک خاطرهنویسی دفاع مقدس ایجاد کرد، بهانهای است برای مروری دوباره بر این کتاب در چهلمین سالگرد آغاز جنگ تحمیلی.
«دا» روایتی از سیده زهرا حسینی از دوران کودکی او تا سالهای جنگ تحمیلی است. اینبار به جای آنکه جنگ از زاویه دید سربازها روایت شود، از نگاه دختری 17 ساله روایت شد که همانند بسیاری دیگر در خرمشهر، جنگ به ناگاه زندگی آنها را تغییر داد. اینبار به جای آنکه جنگ از میدان رزم گزارش شود، از کوچه پس کوچههای شهری روایت شد که خیلی زود «خونین شهر» لقب گرفت.
«دا» از چند وجه برای مخاطب ایرانی که چند دهه از جنگ فاصله گرفته، جالب و جذاب بود. نخست نوع خاطرات راوی کتاب بود. حسینی از جمله دختران حاضر در خرمشهر طی حملات عراق بود که به واسطه حضورش به عنوان یکی از اعضای نیروهای مردمی شهر، در مناطق مختلف حاضر شده و حالا پس از چند دهه، آنچه دیده و شنیده را روایت میکند؛ از سوت اولین خمپارهها و صدای شیون زنان و ناله کودکان و موج مهاجرانی که به اجبار ترک خانه و کاشانه کرده و آرزوهایشان را در خانههایشان گذاشتند تا دختران و پسرانی که جنگ آنها را به یکباره بزرگ کرد و دنیایشان را تغییر داد.
سیده اعظم حسینی، نویسنده کتاب «دا»
تجربیات منحصر به فرد و تکاندهنده حسینی در این کتاب، سبب شد تا مخاطبان از اقشار و سلیقههای مختلفی پای حرفهای او در «دا» بنشینند. انگار «دا» آمده بود تا پیوند یک ملت را دوباره محکمتر کند. آمده بود تا یادآوری کند آنچه بر خرمشهر و مردمش رفته و میرود.
اما جذابیت «دا» در همین نکته خلاصه نشد. کتاب به لحاظ داشتن سبکی نو در روایت خاطرات جنگ نیز توانست هم بر مخاطب عام تأثیر بگذارد و هم سبک خاطرهنویسی جنگ را که به موجز گفتن و خلاصهنویسی محدود شده بود، تغییر دهد. سیده اعظم حسینی، نویسنده این اثر، با استفاده از تکنیکهای داستاننویسی و در عین حال، پایبندی به خاطرات راوی به عنوان بخشی از تاریخ شفاهی جنگ، دریچهای جدید به روی خاطرهنویسی جنگ تحمیلی گشود. استفاده از گفتوگو، شخصیتپردازی، توجه به جزئیات، وارد کردن لحن و زبان محلی به کتاب، توصیف، فضاسازی و ... خاطرات «دا» را گونهای نمایشی بخشید؛ به طوری که مخاطب با خواندن بخشهای مختلف کتاب احساس میکند که در کوران جنگ خرمشهر ایستاده و نظارهگر حوادثی است که بر این شهر میرود. به گفته مرتضی سرهنگی، «دا» در ادبیات دفاع مقدس تحول ایجاد کرده و خاطرهنویسی جنگ را میتوان به قبل و بعد از انتشار این اثر دستهبندی کرد.
حاصل هفت سال تلاش اعظم حسینی و صبوری زهرا حسینی کتابی شد ماندگار که میتوان از آن به عنوان نماد و نمونهای از ایستادگی ملت ایران یاد کرد. «دا» تاکنون 158 بار تجدید چاپ شده و از 600 هزار نسخه گذشته است./826/د102/ق