خیانت شورای همکاری به آرمان فلسطین و گزینه‌های جایگزین رهبران فلسطینی

به گزارش سرویس بین الملل خبرگزاری رسا، توافقات اخیر امارات و بحرین با اسرائیل برای عادی‌سازی روابط، کشورهای عربی و اسلامی را شوکه کرد و انتقادات شدید رهبران گروه‌های فلسطینی را به دنبال داشت که این توافق را خیانت به آرمان فلسطین قلمداد کردند.

دولت دونالد ترامپ با قدرت در تلاش است تا دیگر کشورهای عربی را به امضای توافق عادی‌سازی روابط با اسرائیل سوق دهد و در این زمینه زمزمه‌هایی مبنی بر اعمال فشار بر سودان و تمایل عربستان برای امضای این توافق به گوش می‌رسد و احتمالا پیش از انتخابات ریاست جمهوری امریکا شاهد اعلام توافقات جدید در این باره خواهیم بود حتی بعد از انتخابات هم تداوم این روند انتظار می‌رود چرا که با اقدام امارات و بحرین یکی از تابوهای کشورهای اسلامی و عربی در علنی‌سازی مناسبات با اسرائیل شکسته شد.

در حالی که رهبران فلسطینی برای حفظ مناسبات حسنه با جهان عرب و اسلام و به ویژه کشورهای شورای همکاری تلاش ‌کردند، اعلان عادی‌سازی روابط بحرین و امارات و اسرائیل، آنها را دچار نگرانی و وحشت کرد.
در این میان، سه دلیل وجود دارد که رابطه با کشورهای شورای همکاری را برای رهبران فلسطین پراهمیت ساخته است؛ نخست تاکید بر وجود اجماع در اتحادیه عرب در قبال مساله فلسطین. اتحادیه عرب با حمایت از سازمان آزادی‌بخش فلسطین به عنوان «تنها نماینده مشروع ملت فلسطین» در مشروعیت‌بخشی به این سازمان نقش پررنگی ایفا کرد.

در همین رابطه، سخنان اخیر شاهزاده بندر بن سلطان درباره مساله فلسطین بسیار مخاطره‌آمیز به شمار می‌رود و این احتمال دارد که تحت تاثیر ریاض، اتحادیه عرب براتی تغییر موضع سازمان آزادی‌بخش برای صلح با اسرائیل، این سازمان را تحت فشار قرار دهد به ویژه که با کم‌رنگ‌تر شدن نقش مصر در جهان عرب، کشورهای شورای همکاری به ویژه عربستان نقش تعیین‌کننده‌ای در اجماع‌سازی عربی ایفا می‌کنند.

دلیل دوم اهمیت شورای همکاری برای رهبران فلسطین، حمایت مالی این کشورها از فلسطین است، از لحاظ تاریخی، دولت‌های شورای همکاری، شهروندان این کشورها و فلسطینیان شاغل در آن سه منبع اصلی حمایت مالی از تشکیلات خودگردان به شمار می رود.

عربستان بزرگترین کشور کمک‌کننده تشکیلات خودگردان محسوب می‌شود و این کشور ماهانه 20 میلیون دلار از سال سال 2013 میلادی به فلسطین کمک می‌کند همچنین کمک‌های ریاض موجب تداوم فعالیت سازمان بین‌المللی کمک به فلسطین «اونرا» می شود به ویژه پس از تصمیم امریکا در توقف کمک به این سازمان، یکی از بزرگترین کشورهای کمک‌کننده در این زمینه به شمار می رود.

دلیل سوم و مهم‌تر به نقش کشورهای شورای همکاری به عنوان متحدان امریکا در نقل و انتقال پیام‌های دو طرف باز می‌گردد که حتی در شرایطی که مناسبات فلسطین و امریکا در پایین‌ترین سطح خود قرار دارد، از کانال این کشورها می‌توانند پیام خود را به واشنگتن برسانند.

با آغاز بهار عربی و بروز ناآرامی‌های اجتماعی و به تبع آن براندازی ساختار سیاسی برخی از کشورهای عربی، کشورهای شورای همکاری نظیر امارات و عربستان تمرکز خود را معطوف به ایران و جنبش‌های مخالف در جهان عرب معطوف کردند.

این کشورها اسرائیل را تهدیدی برای امنیت نظام سیاسی خود نمی‌بیننند و به جای آن، معتقدند که باید کشوری دیگر را به عنوان تهدیدی برای امنیت عرب‌ها دست و پا کنند تا در سایه آن، ذهن افکار عمومی را منحرف کنند و به سرکوب مخالفان داخلی بپردازند.

در صورت پشت کردن شورای همکاری، تشکیلات خودگردان رو به کدام کشورها خواهد آورد؟

در صورتی که کشورهای شورای همکاری به دور شدن از رهبران فلسطینی ادامه دهند، رهبران فلسطینی چندین گزینه پیش رو دارند که هر کدام مزایا و عیوبی به همراه دارد.

یکی از این گزینه‌ها آن است که همانند گذشته به رویکرد خود در برقراری روابط با کشورهای شورای همکاری ادامه دهند، به این امید که اندک اجماع عربی باقی مانده را به عنوان سپری و لو ضعیف در مقابله با اسرائیل حفظ کنند اما کاستی‌ها و عیوب این گزینه بیشتر از سود آن است و با عادی‌سازی روابط کشورهای عربی بیشتر با اسرائیل، فلسطین خود را در تنگنای شدیدتری خواهد یافت.

گزینه دیگر، افزایش تلاش‌ها از طریق نهادهای بین‌المللی برای بازخواست اسرائیل به دلیل سیاست‌های غیر عادلانه و الحاق اراضی فلسطینی و تلاش برای از میان بردن راهکار دو کشوری است و فلسطین می‌تواند از رهگذر دادگاه بین‌المللی لاهه به اقامه دعوا علیه اسرائیل اقدام کند اما حتی با وجود اینکه حکم این دادگاه بنا به دلایل تاریخی و اخلاقی حائز اهمیت است اما انتظار نمی‌رود که این اقدام منجر به شکسته شدن جمود سیاسی حداقل در آینده نزدیک شود.

رهبران فلسطینی همچنین می‌توانند با روی‌آوری به محورهای دیگر نظیر ترکیه، ایران و قطر به اقدام کشورهای عربی در عادی‌سازی روابط با اسرائیل پاسخ دهند.

اما این اقدام هم مخاطرات زیر را برای رهبران فلسطین به همراه دارد:

نخست: اقدام مذکور این ایده را تقویت خواهد کرد که حمایت از مساله فلسطین در نتیجه رقابت ژئوپولتیک منطقه‌ای بوده است و این ایده برای فلسطینیان بسیار خطرناک است و این احتمال هم وجود دارد که ائتلاف‌های مذکوذ با مرور زمان دستخوش تغییر شود.

دوم: این اقدام همچنین می‌تواند منجر به عمیق‌تر شدن گسل موجود میان رهبران فلسطینی و کشورهای شود که روابط خود با اسرائیل را عادی‌سازی کرده‌اند یا از این اقدام حمایت می‌کنند.

سوم اینکه اقدام یاد شده می تواند منجر به پیچیده‌تر شدن مناسبات فلسطین با امریکا شود و یقینا اسرائیلی‌ها از این ضعف به سود خود سوء استفاده خواهند کرد.

و در پایان باید گفت که اقدام فلسطینیان در پیوستن به محور ترکیه یا ایران موجب کم‌رنگ‌تر شدن مشروعیت مساله فلسطین در چشم کشورهای عربی خواهد شد.

همچنین رهبران فلسطینی می‌توانند رو به مسائل داخلی کرده و بر تقویت انسجام میان گروه‌های مختلف فلسطینی تمرکز کنند، اقدامی که می‌تواند بر مشروعیت گروه‌های فلسطینی بیفزاید اما نمی تواند در کوتاه مدت نتایج فوری در قبال تغییرات منطقه‌ای به دنبال داشته باشد.