ایستادگی در برابر انحرافات و دنیاگریزی؛ ویژگی بارز آیت الله یزدی

اشاره: آیت‌الله محمد یزدی پس از سال ها عضویت در شورای نگهبان به علت عوارض جسمی و کهولت سن از مسؤولیت خود کناره گیری کردند و رهبر معظم انقلاب در حکمی آیت الله سید احمد خاتمی را به عضویت شورای نگهبان منصوب کردند.

زندگى آيت الله يزدى، همواره با تلاش ها و دغدغه‏ هاى علمى و فرهنگى همراه بوده است. بخشى از اين تلاش ها در قالب سخنراني‌ها و تدريس‌ها تبلور يافته است كه اغلب، اساسى‏ ترين مباحث اسلام و تشيع در آن مورد بحث قرار گرفته است و تا هم اكنون نيز ادامه دارد.

منش و سیره سياسى آيت الله يزدى، با توجه به مبارزه بى امان ايشان با رژيم شاه و نيز افشاگري‌هاى فراوان كه به تبعيد و زندان ایشان منجر مى ‏شد و با نگاه به سابقه مديريت ايشان در دوران پيروزى انقلاب اسلامى، بخشى از تاريخ انقلاب را تشكيل مى‏ دهد و مطالعه آن، فضاى مبارزه و مقاومت را در اذهان دوستداران انقلاب زنده مى‏ سازد.

به همین بهانه، خبرنگار سرویس سیاسی خبرگزاری رسا، پای سخنان آیت الله خاتمی عضو جدید فقهای شورای نگهبان که عضویت در شورای عالی حوزه های علمیه، عضویت در هیأت رییسه مجلس خبرگان رهبری و امامت جمعه تهران را در کارنامه خود دارد و سالیان متمادی در عرصه های مختلف از نزدیک با آیت الله یزدی در ارتباط بوده، نشسته است تا گوشه هایی از شخصیت علمی، فقهی و انقلابی آن فقیه بصیر تبیین شود.

آیت الله خاتمی معتقد است، آیت الله یزدی با پیروزی انقلاب با تمام وجود در خدمت نظام اسلامی قرار گرفت، یعنی نظام را از بن جان قبول داشته و حفظ آن را برای خودش فریضه می دانسته و می داند.

متن کامل این گفت و گو زیر تقدیم خوانندگان محترم می شود.

رسا ـ مستحضرید که آیت الله یزدی پس از سالیان بسیار در اثر کهولت سن و کسالتی که دارند از عضویت فقهای شورای نگهبان کناره گیری کردند؛ گوشه هایی از شخصیت علمی و فقهی ایشان را تشریح بفرمایید.

بسم الله الرحمن الرحیم

آیت الله یزدی از دورانی که در درس امام راحل شرکت می کردند، یک محصل جدی محسوب می شدند؛ ایشان در یکی از خاطراتشان گفتند که «قبل از انقلاب آقایی - که وضع مادی خوبی داشت – به من گفت نصف ثروت و سرمایه ام مال شما، اما شما بیایید و در این شهر ماندگار شوید، به او گفتم شما مقلد امام خمینی(ره) هستید و من شاگرد ایشان، پس در اینباره از امام(ره) بپرسیم؛ از امام(ره) پرسیدیم، اما ایشان فرمود در ایام تحصیلی بودنتان در قم لازم است و در ایام تعطیلی و تبلیغ به آنجا بروید؛ این نشان دهنده عنایت امام به آیت الله یزدی است.

آیت الله یزدی یک مبنایی دارد و آن مبنا نیز مبنای امام(ره) است که دین را از سیاست جدا نمی دانست و بر این اساس سخنرانی های جذابی داشته است؛ اگر چه متأسفانه برخی افراد سخنرانی را خلاف شأن فقاهت و اجتهاد می دانند و عیبی که به شخصیت ایشان وارد می کنند این است که می گویند آیت الله یزدی در زمان آیت الله بروجردی یک «سخنران» بوده است؛ آیا سخنران بودن عیب و ایراد است؟ خیر بلکه این موضوع یک افتخار محسوب می شود.

اگر به بنده به عنوان کسی که از خطابه سر در می آورم بگویند خطیب ترین فردی که می شناسی چه کسی بود؟ به صراحت می گویم خطیب ترین خطبا، حضرت آیت الله امام خمینی(ره) بودند، زیرا با هنر اخلاصشان و در کنار این امر با خطابه تأثیرگذارشان یک ملت را به حرکت در آوردند.

به هر حال آیت الله یزدی تربیت شده بزرگان حوزه علمیه است که تألیفات ارزشمندی نیز دارد؛ کتاب «فقه القرآن» ایشان از آثار ماندگار در بحث آیات الاحکام است که در دو جلد از سوی انتشارات اسلامی جامعه مدرسین به چاپ رسیده است؛ ایشان همچنین کتاب های ارزشمندی برای عموم مردم به چاپ رسانده اند.

یادم نمی رود که کتاب «حسین بن علی را بهتر بشناسیم» از جمله کتاب هایی بود که طاغوت آنها را جمع می کرد تا به دست مردم نرسد، زیرا از کتاب های بسیار روشنگر و بصیرت بخش به شمار می رفت؛ آیت الله یزدی از نصاب علمی بالایی برخوردار هستند که این موضوع را با بررسی تألیفات و شاگردان ایشان می توان دانست.

رسا ـ درباره روحیه جهادی و انقلابی آیت الله یزدی چه می دانید؟

بعد دیگر آیت الله یزدی که همیشه در نظر بنده بزرگ بوده، روحیه جهادی ایشان است؛ ایشان قبل از انقلاب تا پیروزی انقلاب روحیه جهادی بسیار بالایی داشت؛ به زندان محکوم شد و به تبعیدهای سختی رفت، اما ذره ای انعطاف در برابر طاغوت نشان نداد و در اوج ظلمت طاغوت با شجاعت از جنایات شاه می گفت؛ بنده در زمان طاغوت به شجاعت و خستگی ناپذیری ایشان خیلی غبطه می خوردم.

آیت الله یزدی همان اندازه که قبل از انقلاب در برابر رژیم شاه مقاوم بود، بعد از پیروزی انقلاب در برابر انحرافات موضع خستگی ناپذیر داشت و در این مسیر هیچگونه ترسی هم نداشت؛ بنده هیچگاه موج و واکنش شدیدی که برخی علیه مواضع ایشان داشتند را یادم نمی رود؛ همان روزهایی که علیه ایشان موج انتقادی و اعتراضی به راه افتاده بود، خدمتشان رسیدم، اما دیدم خیلی آرام هستند و هیچ بیمی از موج سازی ها ندارند؛ ایشان مصداق بارز آیه شریفه «الَّذِينَ يُبَلِّغُونَ رِسالاتِ اللَّهِ وَ يَخْشَوْنَهُ وَ لا يَخْشَوْنَ أَحَداً إِلَّا اللَّهَ وَ كَفى‌ بِاللَّهِ حَسِيباً» بوده و هستند.

آیت الله یزدی با پیروزی انقلاب دربست در خدمت نظام اسلامی قرار گرفت، یعنی نظام اسلامی را از بن جان قبول داشت و حفظ آن را برای خودش فریضه می دانست؛ قمی ها یادشان نمی رود که روزهای اول پیروزی انقلاب، حاکمیت قم به دست آیت الله یزدی بود.

باید گفت قبل از اینکه شاه و دولت شاهنشاهی در مرکز سقوط کند، در قم سقوط کرده بود و آیت الله یزدی بود که مدیریت قم را بر عهده داشت؛ لذا آنچه در برخی استان ها دیده شد، یعنی غارتگری هایی که بعضاً منافقان از مراکز نظامی داشتند، در قم یا اصلاً اتفاق نیفتاد یا اگر افتاد هم بسیار کم بود، زیرا آیت الله یزدی فضای قم را با شجاعت مدیریت کردند.

آیت الله یزدی بعد از انقلاب نیز در هر عرصه ای که وظیفه شان اقتضا می کرد، حاضر می شدند؛ ایشان در مسؤولیت هایی همچون نمایندگی مجلس، نمایندگی مجلس خبرگان رهبری، هیأت رییسه مجلس، رییس مجلس خبرگان، شورای نگهبان و ریاست قوه قضاییه ایفای نقش داشته اند.

حدود 10 سال ریاست قوه قضاییه را بر عهده داشتند و خود بنده از ایشان شنیده ام که در این 10 سال یک ریال حقوق دریافت نکرده است

ایشان حدود 10 سال ریاست قوه قضاییه را بر عهده داشتند و خود بنده از ایشان شنیده ام که در این 10 سال یک ریال حقوق دریافت نکرده است؛ ایشان مخلصانه با کمال اخلاص و معنویت در این عرصه انجام وظیفه کرده اند.

بعد از ریاست قوه قضاییه، رهبر معظم انقلاب اسلامی ایشان را بار دیگر به عضویت شورای نگهبان در آوردند؛ ایشان در شورای نگهبان از چهره های بسیار موفق بودند؛ در همین اولین جلسه ای که چهارشنبه گذشته در شورای نگهبان داشتیم، آیت الله جنتی نظم ایشان را در کنار این فضائلشان می ستودند و می فرمودند «با این که آیت الله یزدی باید برای جلسات شورای نگهبان از قم می آمدند، اما قبل از همه می رسیدند»؛ آیت الله یزدی به معنای دقیق کلمه با همان شور و نشاطی که قبل از انقلاب با شاه مبارزه می کردند، در خدمت نظام اسلامی بودند؛ اما این اواخر، کهولت سن و بیماری توان جسمی ایشان را گرفته بود، اما با اطمینان می گویم این مسائل توان روحی ایشان را هرگز نمی تواند ضعیف کند.

بنده بعد از دریافت حکم رهبر معظم انقلاب به دیدن آیت الله یزدی رفتم و به ایشان گفتم اگر امری، فرمایشی یا نصیحتی دارید، بفرمایید، ایشان بر این نکته تأکید کردند که «آنچه را حق دیدید، پایش بایستید و مقاومت کنید»؛ امیدواریم که خداوند به ایشان سلامت عنایت کند.

آیت الله یزدی سالیان طولانی است که ریاست جامعه مدرسین حوزه علمیه قم را بر عهده دارند و در مواضعی که باید حاضر شد، به حمدالله حاضر بودند و این حضورشان مایه افتخار بود.

نکته دیگری که باید در رابطه با شخصیت ارزشمند آیت الله یزدی بیان کرد، بصیرت ایشان است؛ همانطور که در ابتدا عرض کردم ایشان دین را از سیاست جدا نمی دانست و قائل بود دین باید به سیاست خط بدهد و همچنین بی طرفی نسبت به نظام را همواره مورد نکوهش قرار می دادند و نگران بود از این که مبادا کسانی در این عرصه تفکرات نادرست برخی افراد مبنی بر این که دین از سیاست جدا است را تقویت کنند و همچون قبل از انقلاب، انقلابی بودن و سیاسی بودن را ننگ و عار بشمارند.

این مایه تأسف است که روزی روزگاری در دوران رضاخان و بعد از آن، زمانی که می خواستند شخصیت یک فرد را تخریب کنند می گفتند «او یک فرد سیاسی است»؛ برخی افراد امروز نیز به دنبال همین موضوع هستند و آیت الله یزدی در برابر این تفکر ایستاده بودند؛ کسانی که سیاسی بودن را جرم می دانند نخستین مجرم در نظرشان امام خمینی(ره) است؛ این افراد در حقیقت با امام(ره) و مبنای ایشان مخالف هستند؛ آیت الله یزدی این بصیرت را داشت و در این عرصه از هیچ تلاشی فروگذار نمی کرد و کوتاه نمی آمد.

رسا ـ به سوابق درخشان آیت الله یزدی در عرصه های مختلف که نشانه وزانت علمی ایشان است اشاره فرمودید، درباره ضرورت استفاده از نظرات مشروح فقهی ایشان در شورای نگهبان به ویژه در تنقیح مباحث فقه حکومتی، توضیح دهید.

آنچه در شورای نگهبان مطرح است، فکر جمعی است و آنچه آیت الله یزدی در مذاکرات برآن تأکید داشتند، تفکر حکومتی امام(ره) بود و ایشان بر عناوین اولیه و ثانویه به خصوص مسائل حکومتی در مباحث فقهی عنایت ویژه داشتند.

مشروح مذاکرات هست و مفصل هم هست، اما خروجی این مذاکرات، آن مصوبات خوبی است که از سوی شورای نگهبان صادر شده است.

رسا ـ یکی از مباحثی که در جامعه به آن کمتر توجه می شود این است که آیت الله یزدی علیرغم این که شرایط مرجعیت را داشتند از ورود به این عرصه ابا کرده و در جایگاه صیانت از حریم مرجعیت شیعه ایستادند؛ درباره این موضوع نیز اگر نکاتی مد نظرتان هست بفرمایید.

این که آیت الله یزدی در عرصه صیانت از حریم مرجعیت تلاش داشتند و حتی کمیسیونی به نام «کمیسیون صیانت از مرجعیت» در جامعه مدرسین تشکیل دادند و از اعضای مؤثر و تأثیرگذار این کمیسیون بودند، تردیدی نیست، اما در این مدتی که بنده با ایشان رفت و آمد دارم نشنیده ام که در عرصه مرجعیت سراغ ایشان رفته باشند، اما روحیه و منش، منش گریز از ریاست بوده و ما این را به وضوح در ایشان دیده ایم.

رسا ـ درباره جایگاه عقل و حکم حکومتی و احکام ثانویه در منش فقهی آیت الله یزدی چه می دانید؟

در این رابطه اگر می خواهید مطلبی بدانید، ایشان کاملاً به آنچه که امام(ره) قائل بودند، معتقد بود؛ ایشان هم در عرصه جایگاه خرد در استنباط احکام و هم در مباحث فقه حکومتی به حمدالله معتقد به موضع امام(ره) که موضع روشنی هم هست اعتقاد داشته و مدافع همین حریم بودند.

رسا ـ یکی از خصلت ها و ویژگی های بارز آیت الله یزدی دوری ایشان از مظاهر دنیوی است؛ درباره روحیه دنیا گریزی ایشان توضیح دهید.

بنده نسبت به زهد و دنیا گریزی ایشان شهادت می دهم؛ من ندیده ام از ایشان که حرصی نسبت به جایگاهی داشته باشند؛ ایشان همین حدود یکی دو ماه گذشته خانه خودشان را وقف حوزه علمیه کرده اند و در این یک ماهی که حالشان خوب نبود به آیت الله جنتی پیغام دادند که «دیگر برای من حقوق واریز نکنید، زیرا بنده به جلسات نیامده ام و استحقاق حقی را ندارم»؛ اینها گوشه ای از یک روحیه و منشی است که ایشان یک عمر با آن زندگی کرده اند.

رسا ـ مستحضرید که بحث انقلابی گری مطالبه جدی رهبر معظم انقلاب از حوزه های علمیه و روحانیت است؛ آیت الله یزدی در این زمینه چه اقداماتی داشته اند تا روحیه انقلابی گری بین فضلای حوزه تقویت شود؟

انقلابی گری یک محتوا است و یک شعار نیست؛ مسأله تفکر حکومتی و عینیت دین با سیاست بخشی از تفکر انقلابی است؛ آیت الله یزدی به معنای دقیق کلمه انقلابی بودند و همچنان بر انقلابی بودن حوزه و تحقق عملی فرمایشات رهبر معظم انقلاب تأکید داشته و دارند.

بر این هم تأکید می کنم که از جهت سنی، سن ایشان از رهبر معظم انقلاب بزرگتر است، لکن همان حریمی که آیت الله یزدی برای امام خمینی(ره) قائل بودند، همان حریم را برای رهبری قائل هستند که این نشان از یک منش دارد و آن مسأله جایگاه ولایت فقیه است که این فقیه بزرگ از بن جان این جایگاه را قبول داشته و دارند.

چهره هایی همچون آیت الله یزدی و آیت الله جنتی بخاطر فضائل برجسته شان می توانند الگو باشند و ما باید آنها را برای جوانان و عموم مردم معرفی کنیم که این مصاحبه ها گامی در این راستا محسوب می شود./841/گ402/ب1