اخلاق معیشتی در قرآن و سنت در یک اثر

به گزارش خبرنگار سرویس کتاب و نشر خبرگزاری رسا، در فرهنگ اسلامی دستیابی به خواسته های اقتصادی و مایحتاج معیشتی، باید در پرتو رعایت «اخلاقیات» الهی صورت پذیرد. در واقع ضرورت تأمین نیازمندی های مالی و مسائل اقتصادی زندگی انسان، یک اصل انکارناپذیر است. ابوذر غفاری می گفت: «ان النفس اذا احرزت قوتها اطمأنت» نفس آدمی وقتی غذای زندگی صاحب خود را مهیّا ببیند آرامش می یابد. همچنین در حدیث آمده است: «لولا الخبز ما صلینا و لا صمنا» اگر نان (غذای مورد نیاز جسم و جان آدمی) نباشد، ما موفق به انجام نماز و روزه نخواهیم شد.

این سخن به نوبه خود به اهمیت تأثیر فقر معیشتی در زندگی ما و همچنین به این حقیقت که باید جهت تأمین نیازمندی های خود تلاش نمود، اشاره دارد لکن مسأله حلّ مشکل معیشتی از طرق صحیح، یعنی خداپسندانه و همچنین در سایه رعایت اخلاق معیشتی مخصوص به خود، مجاز می باشد؛ زیرا آدمی آزاد نیست که از هر راهی کسب ثروت کند پس به ناچار باید در پرتو مجوزهای اخلاقی اسلامی به عملیات اقتصادی و کسب ثروت دست بزند.

«اخلاقی» که ریشه در مبادی وحیانی و مسائل اسلامی دارد و ندای آسمانی «اَلْفِقْهُ ثُمَّ الْمَتْجَرُ» اول فقه آموزی و سپس انجام عملیات مالی و تجاری، این مطلب را تأیید می کند. آن حضرت (پیامبر اعظم صلی الله علیه و آله) فرمود: «طلب الحلال فریضه علی کل مسلم و مسلمه» یعنی طلب مال حلال فریضه ای برای هر مرد و زن مسلمان است. این حدیث بار فرهنگی خاصّی را تداعی کرده و فقه اسلامی، حلال و حرام و همچنین اخلاق اسلامی، بایدها و نبایدها و نیز مورد تأیید و یا تکذیب بودن نوع مصرف به اندازه مجاز جمع ثروت را بازگو و همچنین فرهنگ خاصّ مربوط به عرصه کسب ثروت را ترویج می نماید که مجموع این گونه احکام و مسائل را اخلاق معیشتی گویند.

انتشارات مسجد مقدس جمکران کتاب «اقتصاد خانواده: اخلاق معیشتی در قرآن و سنت» را که نوشته محمد شفیعی مازندرانی است را به چاپ رسانده است.

ساختار کتاب

کتاب «اقتصاد خانواده: اخلاق معیشتی در قرآن و سنت» در چهار فصل تدوین شده است.

فصل اول: عنوان فصل نخست این کتاب مهمّ‌ترین راه‌های تورّم ثروت (مال‌اندوزی) تکاثر، کنز[اکتناز ]احتکار، است. عنوان دیگر این فصل عبارت است از: مهمّ‌ترین جلوه‌های ثروت اندوزی.

فصل دوم: انگیزه‌ها و ریشه‌های ثروت‌اندوزی، عنوان فصل دوم این کتاب را تشکیل می دهد. عنوان دیگر این فصل: خصلت‌های نکوهیده.

فصل سوم: فصل سوم این کتاب با عنوان راه‌های مبارزه با ثروت اندوزی، آورده شده است. عناوین دیگر این فصل عبارت است از: رشد و بیداری خصلت‌های انسانی، حقّ معلوم، ماعون، قرض الحسنه، صدقه جاریه وقف و...، مهمان نوازی، انفاق واجب، صله ارحام، نهی از تجمع ثروت بیش از نیاز، تقویت روحیه آخرت گرائی و تحقیر دنیا و دنیا گرائی، ترک حرام خواری.

فصل چهارم: آخرین فصل این کتاب با عنوان فلسفه تحریم ثروت اندوزی، تدوین شده است. عناوین این فصل عبارت است از: پیشگیری از نادیده گرفتن قوانین اقتصادی اسلام، پیشگیری از توّرم ثروت و ایجاد جامعه طبقاتی، مبارزه با فقر، غفلت از خدا، گرایش به سرگرمی کاذب، ترک طاعت، بروز آرزوهای خطرناک.

ویژگی های اثر

1. بررسی مسئله خانواده

2. توجه دادن به اقتصاد خانواده

3. بررسی اخلاق معیشتی در قرآن وسنت

4. پرداختن به مسئله مال اندوزی و کسب ثروت با توجه به آیات و روایات

5. توجه دادن به مسئله اقتصاد اسلامی و مبارزه با فقر

برشی از کتاب

در صفحه 135 و 136 این کتاب در مورد اقتصاد اسلامی و ثروت اندوزی این مطالب آورده شده است:

ثروت اندوزی، چنانکه در صدر این کتاب بدان پرداختیم، به نوبه خود دلبستگی افراطی به ثروت است که انباشتگی و خارج ساختن ثروت از چرخه تولید صحیح را باعث می گردد بنابراین «کنز»، «احتکار» و «تکاثر» از مصادیق متداول آن بوده و می تواند نشان از زیر پا نهادن قانون الهی در باب مسائل اقتصادی و مال داری باشد؛ زیرا: اگر ثروتمندان حقوق دیگران اعم از حقّ اللّه و حقّ الناس، اداء کنند، دیگر ثروت چندانی باقی نمی ماند تا صاحب آن بگونه ای ذخیره کند که به او ثروت اندوز گویند.

امیرمؤمنان علیه السلام فرمود: «إنّ اللّه سبحانه فرض فی أموال الأغنیاء أقوات الفقراء فما جاع فقیر إلاّ بما متع به غنی واللّه تعالی سائلهم عن ذلک».

خداوند متعال، رزق و روزی فقراء را از میان اموال ثروتمندان منظور داشته است؛ پس فقیر گرسنه ای به چشم نمی خورد جز به علّت کامیابی ناروای اغنیاء و خداوند متعال آنان (اغنیاء) را به دلیل همین امساک از اداء حقوق فقراء، مورد بازخواست قرار خواهد داد. در کلامی دیگر منسوب به آن حضرت آمده است: «ما رأیت نعمه موفوره إلاّ وإلی جانبها حقّ مضیع». هیچ نعمتی انباشته و ذخیره نمی گردد مگر آنکه در کنار آن حقوقی پامال گشته است.

انتشارات مسجد مقدس جمکران کتاب «اقتصاد خانواده: اخلاق معیشتی در قرآن و سنت» نوشته محمد شفیعی مازندرانی را در قطع رقعی و 149 صفحه روانه بازار نشر کرده است.

علاقه‌مندان می‌توانند برای جهت تهیه این کتاب به آدرس قم، خیابان معلم، پاساژ ناشران و یا بلوار پیامبر اعظم، مسجد مقدس جمکران، انتشارات کتاب جمکران مراجعه و یا با شماره ۳۷۸۴۲۱۳۱-۰۲۵ تماس حاصل کنند./826/