بررسی مسأله شفاعت در یک اثر

به گزارش خبرنگار سرویس کتاب و نشر خبرگزاری رسا، شفاعت از جمله موضوعات مهم در تعالیم اسلامی است که آیاتی چند از قرآن کریم و روایات متعددی از اولیای دین به آن اختصاص یافته است. ازاین رو شفاعت شافعان به عنوان اصلی از اصول مسلم دین نزد همه فرق اسلامی پذیرفته شده است؛ هر چند دربارۀ جزئیات آن بین اندیشمندان اسلامی از دیرباز اختلاف است. معتزلیان آن را نوعی ترفیع درجه مختص مؤمنان و در مقابل، اشعریان شفاعت را برای گناهکاران و برای دفع عقاب از آنان می دانند. شیعیان بر این عقیده اند که شفاعت برای مؤمنان برای ترفیع درجه و برای گناهکاران برای دفع عقاب است.

در این بین فرقه وهابیت با آنکه اصل شفاعت را پذیرفته اند و همچون اشعریان بر این عقیده اند که شفاعت برای دفع عقاب از گناهکاران است، امّا بر خلاف همه فرق اسلامی این اصل اصیل اسلامی را بهانه ای برای تکفیر دیگر فرق اسلامی نموده و می گویند هر چند اصل شفاعت مقبول است، اما طلب آن از شافعان منافی توحید و همچون عمل مشرکان بت پرست نسبت به بت ها می باشد.

انتشارات مشعر کتاب شفاعت، نوشته جمعی از نویسندگان را به چاپ رسانده است.

ساختار کتاب

کتاب شفاعت دارای فصل بندی مشخصی نیست و عناوین اصلی آن ذیل هشت بخش آمده است که این عناوین عبارت است از:

1. بررسی مسئله شفاعت

1. شفاعت در لغت
2. شفاعت در اصطلاح
3. انواع شفاعت
4. شفاعت در آیات
5. شفاعت در روایات
6. شفیعان کیانند
7. عوامل تشریع شفاعت
8. شرایط بهره‌مندی از شفاعت
9. بررسی اشکالات در مورد شفاعت

2. شفاعت از دیدگاه عقل و نقل

    معنای لغوی و اصطلاحی

    آیات

    روایات

    اخبار شیعه

    اخبار اهل سنت

    جمع‌بندی روایات

    توضیح مطلب

    پاسخ دو سؤال

    پاسخ سؤال اول

    پاسخ سؤال دوم

    شرایط شفاعت

    مدّعیان دروغین شفاعت

    تحلیل معانی سه‌گانه شفاعت

    شبهات

    شرایط بهره‌گیری از شفاعت از دیدگاه روایات

    شفیعان کیانند؟

3. شفاعت ضابطه‌مند از نظر صدرائیان

    مفهوم شفاعت

    اقسام شفاعت

    شفاعت تفضلی در قرآن

    چگونگی تأثیر شفاعت

    بهره‌مندان از شفاعت

    حدود کارآیی شفاعت

    شرط تأثیر شفاعت

    طرح چند اشکال در موضوع شفاعت

4. شفاعت از دیدگاه صدر المتألهین

4. مقدمه
5. روش ملاصدرا در تبیین شفاعت
6. معنای شفاعت
7. دامنه شفاعت
8. خداوند شفیع علی الاطلاق
9. شفاعت به معنای تابش نور الهی
10. شفاعت به معنای وساطت برای بندگان گناهکار
11. نتیجه‌گیری

5. شفاعت

    تقریر دیدگاه ابن تیمیه

    تقریر دیدگاه ملاصدرا

    مقایسه تطبیقی دو دیدگاه

1. تفاوت در روش بیان عقاید
2. تفاوت نگرش راجع به مسئله تأویل قرآن و تأثیر آن بر تفسیر
3. تفاوت در مبانی و روش‌های تفسیری
4. نظر ابن تیمیه راجع به فلسفه
5. نظر ابن تیمیه در مورد خاندان رسالت

6. نقد دیدگاه المنار در تفسیر آیات شفاعت

    شفاعت، اصلی مسلّم

    المنار و اصل شفاعت

1. دلیل عقلی عبده بر انکار شفاعت
2. دلیل قرآنی عبده بر انکار شفاعت

    نقد دیدگاه عبده و رشیدرضا

    دسته‌بندی آیات شفاعت

1. آیات نافی شفاعت
2. آیات مثبت شفاعت برای خداوند
3. آیات بیانگر نفی و اثبات

    اثبات شفاعت با آیات همراه با استثنا

    دیدگاه برخی مفسران در جمع بین آیات شفاعت

    اثبات شفاعت با آیات نافی فایده شفاعت

    معنای شفاعت

    شفاعت تکوینی در قرآن کریم

    آیه اول

    آیه دوم

    آیه سوم

    نتیجه‌گیری

7. شفاعت در قرآن و کلام معصومان علیهم السلام

    معنای لغوی و اصطلاحی شفاعت

    اقسام شفاعت

    شفاعت تکوینی

    شفاعت تشریعی

    شفاعت در قرآن

    شرایط شفاعت

    محرومان از شفاعت

    شفاعت در روایات عامه

    شفاعت در گفتار معصومان علیهم السلام

    شفاعت‌کنندگان

    فلسفه شفاعت و آثار تربیتی آن

    اختلاف فرقه‌های مسلمین در باب شفاعت

    اشکال‌های وارده بر شفاعت و پاسخ آن

8. کتابشناسی شفاعت

    الف) کتاب‌ها

    ب) پایان‌نامه‌ها

    ج) مقاله‌ها

ویژگی های اثر

1. بررسی مسأله شفاعت

2. آوردن دیدگاه های عقلی و نقلی در زمینه شفاعت

3. دیدگاه های فلاسفه در مورد مسأله شفاعت

4. بررسی شفاعت از دیدگاه امامان معصوم(ع)

برشی از کتاب

در صفحه 208 و 209 این کتاب در مورد شفاعت تشریعی این مطالب آمده است:

خداوند تبارک و تعالی، به انسان تفضّل فرمود و با ارسال پیامبران و انزال کتب آسمانی و وضع احکام و قوانین و اوامر و نواهی، ما را از نعمت هدایت تشریعی در راه نیل به تکامل برخوردار کرد. پیامبران آمدند تا مردم را به رحمت خداوند بشارت دهند و از سرانجام ناگوار گناه و نافرمانی بر حذر دارند. این امر مصداق اتم و اکمل شفاعت تشریعی است. بر این اساس حجت بر مردم تمام است و این بینه و برهان آنها را به پیروی از صراط مستقیم توحید ملزم می کند. آیه 115 سوره انعام نیز به همین مطلب اشاره دارد آنجا که می فرماید: وَ تَمَّتْ کَلِمَهُ رَبِّکَ صِدْقاً وَ عَدْلاً لا مُبَدِّلَ لِکَلِماتِهِ وَ هُوَ السَّمِیعُ الْعَلِیمُ .

هدف از شفاعت جلب خیر و دفع ضرر است؛ لیکن شفاعت بدون در نظر گرفتن هرگونه شرطی نیست؛ بلکه همان طور که قبلا گفته شد شفاعت، واسطه قرار دادن چیزی یا کسی به شرط وجود شرایط لازم برای تتمیم سبب است و خودش به تنهایی سبب تام برای رسیدن به مطلوب نیست. با توجه به این نکته، لیاقت که مهم ترین شرط شفاعت است حتماً باید وجود داشته باشد تا شفاعت تأثیر نماید، در غیر این صورت شفاعت معنای درستی نخواهد داشت.

علاوه بر این باید شفاعت شفیع در نزد صاحب شفاعت گزاف و بیهوده گویی نباشد، بلکه شفیع امری را از صاحب شفاعت درخواست کند که معقول و ممکن باشد. شفیع نمی تواند به مولا بگوید که مولویّت خود را باطل کن و از عبودیت بنده ات صرف نظر نما؛ یا دست از حکم و تکلیفی که بر بنده ات واجب کردی بردار و آن حکم را یا به طور کلی یا به طور خصوصی درباره او نسخ کن! بنابراین شفیع با در نظر گرفتن این مراحل (مرحله مولویّت و عبودیت بین بنده و مولا، مرحله حکم و مرحله جزا و پاداش) به شفاعت می پردازد.

انتشارات مشعر کتاب «شفاعت» را در قطع رقعی و 244 صفحه به چاپ رسانده است.

علاقه‌مندان می‌توانند برای خرید این کتاب به انتشارات مشعر به آدرس: خیابان آزادی، تقاطع رودکی، سازمان حج و زیارت، طبقه چهارم، دفتر موسسه فرهنگی هنری مشعر مراجعه کنند./826/