سوغات تمام عیار فرنگی

روشنفکران در قرن اخیر در ایران بعد از اینکه با فرهنگ غرب آشنا شدند از خود واکنش های متفاوتی را در مواجهه با آن نشان دادند. برخی معتقدند که حرکت به سوی الگوهای فرهنگی، صنعتی و دیگر عرصه‌های غربی می‌تواند ایران را به تعالی و رشد واقعی خود رسانده و شکوه و عظمت قبل را به ایران برگرداند بنابراین در همه زمینه ها اعم از آموزش توجه به علم و فن آوری با توجه به فرهنگ غرب اصلاحاتی را صورت دادند که از آن به غربگرایی یاد می شود.

 عده‌ای دیگر تنها تقلید از غرب را راه تعالی و سعادت جامعه ایرانی تلقی کردند و با همین نقطه نگاه، سعی کردند تا هم به لحاظ ساختار و هم به لحاظ محتوا ایران را به سمت الگوهای غربی متمایل کنند که از این دسته افراد به غربزدگان یاد می شود.

اما دسته سومی هم هستند که با تاکید بر فرهنگ، دین، تاریخ، اعتقادات و نظام ارزشی ایران، راه حل را برای رسیدن به تعالی و پیشرفت در بازگشت به خویشتن معرفی کردند.

البته جریان فکری سوم به دو قسم تقسیم می شود نخست کسانی که جنبه های مثبت فرهنگ و تمدن غرب را پذیرفته و جنبه های منفی آن را عقب می زنند و دسته دوم کسانی هستند که به رد مطلق فرهنگ غرب و نفی کامل آن و همچنین تجدد اعتقاد دارند.

"ایران به سبب موقعیت جغرافیایی خود در تاریخ و بازیگری های سیاسی سیاست گذاران در معرض تلاقی و داد و ستد تمدنهای گوناگون قرار گرفته و در نتیجه هم از تمدنها و فرهنگهای بیگانگان متاثر گردیده و هم در آنها مؤثر واقع شده است; به عنوان مثال تاثیر تمدن عرب، از طریق دین مبین اسلام، در تمدن فرهنگ و زبان ما انکار ناپذیر است; و نیز آثار فرهنگهای ترکی، مغولی، هندی به شکل پاره فرهنگها در فرهنگ ایرانی کاملا محسوس است.

تبادل فرهنگی اصولا به دو شیوه صورت می گرفت: یکی از راه جنگ و دیگری از راه صلح. یکی از تمدنهایی که متعاقب پیشرفتهای علمی و صنعتی به کشورهای دیگر از جمله ایران راه یافت، تمدن جدید اروپایی است. نهضت صنعتی اروپا موجب شد که این قاره از امکانات جدید و امتیازات بی سابقه ای برخور دار شود و با تحت تصرف در آوردن سرزمین های دور دست و ممالک ماورای بحار سیادت سیاسی و اقتصادی خود را اعمال نموده و گسترش دهد و نفوذ خود را همواره با فرهنگ صنعتی جدید چه از طریق مسالمت آمیز و چه از راه مخاصمه و جنگ به ملل دیگر تحمیل نماید."( کلیات فلسفه تعلیم و تربیت، ص 112 -117)

این روزها هرجا می روی از کوچه و بازار گرفته تا فضای مجازی به تبلیغات هدیه ولنتاین بر می خوری. کمتر کسی را می توان یافت که از ولنتاین و روز آن خبر نداشته باشد روزی که برخی افراد منتظر آن هستند برای کسی که دوستش دارند هدیه، آن هم از نوع خاص و تعریف شده اش خریداری کنند.
آن قدر این بسته بندی آکبند وارد فرهنگ ما شده که حتی به این مساله توجه نشده که تعریف روابط در میان مردم جامعه ما و فرهنگ خاص آنها با دیگر فرهنگ های غربی که این روز را آنها ایجاد کرده اند، تفاوت دارد.

البته عده‌ای هم هستند که اعتقاد دارند اگر عشق و محبتی در میان است نمی توان آن را در یک روز خاص محصور و محدود کرد.

۱۴ فوریه یا ۲۵ بهمن ماه در برخی فرهنگ های غربی روز عشق و عشق ورزیدن نامگذاری شده است اینکه ولنتاین با سابقه ۱۷۰۰ سال، از سپندارمذگان فرهنگ ایرانی با سابقه 5000 ساله، کپی برداری شده است یا نه، مجالی دیگر طلب می کند ولی نکته اصلی در دو موضوع قابل توجه است؛ نخست اینکه طبق فرهنگ ایرانی اسلامی توجه به فرزند همسر و کسانی که دوستشان داریم در قالب مشخص و مشروع اصلی بدیهی است که زمان و مکان خاصی آن را محدود نمی کند چنان که در روایات متعدد ائمه معصومین(ع) و سیر در تاریخ ایران باستان به این مسئله متعدد اشاره شده است.

اما این که این بسته وارداتی را همان گونه که هست وارد فرهنگ خود کنیم بدون آنکه آن را پالایش کنیم امری نامتعارف در همه فرهنگ های دنیا است و اگر به همین روال با همه بسته های فرهنگی وارداتی مواجهه داشته باشیم در کوتاه مدت دیگری چیزی از فرهنگ ایرانی باقی نخواهد ماند.

 نکته دوم مسائلی است که با این بسته بندی غربی به فرهنگ اصیل ایرانی وارد شده است و شوربختانه کماکان با همان شکل و شمایل و حتی بدون تغییر در ادبیات در میان مردم رایج شده است و توانسته این رسم غربی را در جامعه ایجاد کند و همان گونه که در غرب وجود دارد با همان الگو در ایران پیاده کند و روابط خارج از عرف را در جامعه تقویت نموده و دامن بزند.

این مسئله وظیفه مسئولان فرهنگی را سنگین تر کرده چرا که می‌بایست در مرحله نخست نسخه ایرانی اسلامی آن را ارائه نموده و در مرحله دوم نسبت به آداب فرهنگ وارداتی غرب توجه ویژه ای داشته باشند. امام خمینی(ره) از مردم می خواهند که به آینده و به فرهنگ و سیاست و حکومت اسلامی توجه کنند و بر پایه های اسلامی خویش تکیه زنند و به غرب زدگان که موجب نابودی فرهنگ آنان شده است پشت پا زنند و اسیر دست غرب نباشند.