حجت الاسلام کشوری:
نقش پول در تنظیم روابط انسانی فراموش شده است
دبیر شورای راهبردی الگوی پیشرفت اسلامی گفت: در تئوری‌های اقتصادی مسأله تنظیم روابط انسانی فراموش شده است و باید تأثیر پول بر سبک زندگی مورد دقت قرار بگیرد.
به گزارش خبرنگار سرویس فرهنگی و اجتماعی خبرگزاری رسا، صبح امروز نشست تخصصی بررسی مسأله پول در اسلام با حضور حجت‌الاسلام علی کشوری، دبیر شورای راهبردی الگوی پیشرفت اسلامی در سالن جلسات شهید دهقانی در خبرگزاری رسا برگزار شد.
حجت‌الاسلام کشوری پول را در تمام مسائل زندگی تأثیر گذار دانست و گفت: در تئوری‌های مرسوم اقتصادی، مسأله پول به‌درستی تحلیل نشده و نسبت پول و تأثیر آن بر مسأله اقتصاد و گاهی وقت‌ها بر مسأله سیاست به‌صورت ناقص دیده شده و باید گفت که تحلیل درست از پول این است که باید تأثیر آن را بر سبک زندگی و روابط انسانی بررسی کنیم.
وی ادامه داد: اگر ما درباره پول مبنای خود را تنظیم روابط انسانی قرار دهیم، ارتقاء پیدا می‌کند؛ البته این مبنا اختصاصی به مسأله اقتصاد و مسأله پول ندارد؛ چرا که در مجموع مباحث الگوی پیشرفت اسلامی، حرف اصلی ما این است که همه بخش‌ها باید به تنظیم روابط انسانی کمک کند و این مفهوم، مفهوم مادر است.
دبیر شورای راهبردی الگوی پیشرفت اسلامی اختلال روابط انسانی در جامعه را منجر به افزایش هزینه‌های مالی و پولی دانست و تعریف پول به معنای اعتبار را مضر برای این روابط انسانی دانست و ابراز داشت: پول مسأله پیچیده‌ای است و برای همن من می‌گویم فقه و آیات و روایات باید پول را تحلیل کند و اگر ما پول را بر اساس نظریات متفکران رایج تحلیل کنیم، ده‌ها چالش به‌وجود می‌آید.
وی افزود: ما در فرهنگ شیعه آموخته‌ایم که وقتی مسأله‌ای پیچیده می‌شود، آن را به عاقل‌ترین و عالم‌ترین مردم رجوع دهیم و نمی‌توانیم در این مسأله که مسأله پیچیده‌ای است به تئوری‌های نئوکینزی را تدریس کنیم؛ چرا که از دل این کتاب‌ها، اقتصاد اسلامی در نمی‌آید.
حجت‌الاسلام کشوری حجم زیاد مطالب اقتصادی کتاب‌های فقهی شیعه را مورد اشاره قرار داد و از طرفی استفاده از مطالب غربی در اداره حکمرانی کشور را یک آسیب جدی و ضعف تبدیل این مبانی نظری شیعه دانست و گفت: علمای محترم ما نتوانسته‌اند در این زمینه با بدعت مبارزه کنند، متأسفانه بانک‌های ما ربوی هستند، سیاست‌های پولی و مالی ما به‌نفع قشر مظلوم نیست و صد‌ها مشکل دیگر که در این زمینه به‌وجود آمده.
وی ادامه داد: اگر در مسأله پول به چهار محور توجه کنیم، جایگاه مسأله پول و تأثیر آن بر روابط انسانی روشن می‌شود؛ اول، ما مفهومی تحت عنوان سود ارتباطی داریم، دوم، نقش پول اعتباری و غیر اعتباری را در دستیابی به سود ارتباطی را بررسی خواهیم کرد، سوم، ارتباط پول با سایر بخش‌های اقتصاد اسلامی و چهارم، چالش‌های اجرایی شدن پولطلا و پول غیراعتباری را بحث خواهم کرد.
دبیر شورای راهبردی الگوی پیشرفت اسلامی با معیوب خواندن طرح استقلال بانک مرکزی گفت: علی رغم مخالفت‌هایی که حوزه علمیه نسبت به این طرح داشته؛ اما دوستان اصرار دارند که این مسأله را پیگیری و تبدیل به یک قانون کنند، اصرارشان ناشی از یک تحلیل است که اگر استقلال بانک مرکزی تأمین نشود با چاپ بی‌رویه پول که با فشار دولت‌ها اتفاق می‌افتد، تعادل عرضه و تقاضا بهم می‌خورد و موجب شکل گیری تورم است.
وی افزود: نگاه کاملاً اقتصادی است و مبنای آن‌ها حرکت به سمت کاهش خلق پول می‌باشد در حالی که نگاه ما این است که باید مبنا را بر اینکه آثار یک پول را بر روابط انسانی نگاه کرد قرار بدهند.
حجت الاسلام کشوری مبنا را در بازسازی اقتصاد سود ارتباطی دانست و توضیح داد: در حال حاضر سه نوع سود در اقتصاد بحث می‌شود؛ اول، سود به‌معنای ارزش افزوده است که مهمترین و در دسترس‌ترین نوع سود به‌شمار می‌رود، دوم، سود صنعتی یا بهره‌وری نام دارد که شما استفاده بهتر از نیروی کار و سایر اشکالی که هزینه‌های شما را کاهش بدهد را مورد بحث قرار می‌دهید و سومین مفهوم سود اجتماعی است که شما برای مثال در یک منطقه آشوب‌خیز یک کارخانه تأسیس می‌کنید با این انگیزه که شورشی در این منطقه اتفاق نیافتد و اساس نظام اجتماعی شما به چالش کشیده نشود.
وی ادامه داد: ما معتقد هستیم که عمده سود، سودی است که انسان‌ها از ارتباط بهینه با همدیگر می‌برند؛ یعنی شما در جامعه انسانی مهمترین مسأله تان مسأله ارتباط انسان‌ها با همدیگر است که یا دچار اختلال می‌شود که شما سود بزرگی را از دست خواهید داد و یا روابط انسان‌ها در تعادل قرار می‌گیرد و تنظیم صحیحی را پیدا خواهد کرد که در این جا شما سود خواهید برد و سود در اینجا اعم از سود اقتصادی است.
دبیر شورای راهبردی الگوی پیشرفت اسلامی درباره اهمیت مفهوم سود ارتباطی ابراز داشت: وقتی بحث پول در اسلام مطرح می‌شود، محل هزینه‌کرد پول در اسلام برای تنظیم روابط انسانی است که یا باید در اختیار خانواده قرار بگیرد، یا در قالب هدیه می‌توان به دوستان داد، یا برای فقرا و ایتام داده می‌شود و یا در نکات دیگری که خرج می‌شود همگی در تنظیم روابط انسانی تأثیر دارند.
وی ادامه داد: در فرآیند تولید ثروت نباید اختلالی در روابط انسانی به‌وجود بیاید. کسانی که با مدل‌های صنعتی به تولید ثروت می‌پردازند و برای مثال ۱۲ ساعت از وقت یک فرد را برای تولید ثروت به‌خدمت می‌گیرند، باید منتظر اختلال در روابط انسانی باشیم، ولی اگر شما مبنا را در تولید اقتصادی، تنظیم روابط انسانی باشد، این اتفاقات و اختلالات به‌وجود نمی‌آید.
حجت الاسلام کشوری ۱۳ محل دریافت اصلی را برای سود ارتباطی در نظر گرفت و عنوان کرد: رابطه انسان با امام، با معلم، با خانواده، با طرف کسب، با شریک شغلی، با دشمن، با دوست، با فقیر، با ابن سبیل و ... در روایات تعیین تکلیف شده که مال در این ۱۳ حوزه مصرف شود که بخش عمده آن خانواده و مسأله معیشت خانواده است.
وی ادامه داد: از اینجا متوجه می‌شویم که مال و توسعه اقتصادی هدف نیست، بلکه یکی از پایه‌های مهمی که به تنظیم روابط انسانی کمک می‌کند، مال انسان است که پول بخشی از مال است؛ البته تفکر صحیح، عاطفه و ... هم هست و معلوم است که وقتی سود به معنای ارزش افزوده شکل می‌گیرد نمیتوان از اقتصاد در جامعه سازی و مدل پردازی بهره برد.
دبیر شورای راهبردی الگوی پیشرفت اسلامی در بیان نقش پول در تنظیم روابط انسانی و سود ارتباطی توضیح داد: ما در ابتدای این بحث باید ببینیم که پول در اسلام چیست؟ آیا اعتبار است و اگر بپذیریم پول به‌عنوان اعتبار است، چه اتفاقی برای تنظیم روابط انسانی می‌افتد؟ آیا سودارتباطی ناشی از تنظیم روابط اقتصادی تأمین می‌شود؟ بحث بعدی نیز یک روایت ذیل آیه ۱۰۳ سوره توبه که می‌فرماید «خُذْ مِنْ أَمْوَالِهِمْ صَدَقَةً تُطَهِّرُهُمْ وَتُزَکِّیهِمْ بِهَا وَصَلِّ عَلَیْهِمْ» که پیامبر منادی خودش را می‌فرستد و می‌فرماید آیه زکات نازل شده و باید زکات بپردازید.
وی ادامه داد: در حال حاضر اگر شما تعریف پول را به‌اعتبار بپذیرید؛ یعنی خود پول و اسکناس را فاقد ارزش بدانید و تنها آن را اعتبار بدانید، سلطه برخی بر برخی دیگر تأمین می‌شود که مخل تنظیم روابط انسانی به‌شمار می‌رود؛ یعنی شما آزادی و اختیار را از بعضی بگیرید و به بعضی دیگر بدهید؛ چون فرد مسلط بر اموال خودش نیست و قاعده الناس مسلطون نفی می‌شود که برای مثال شما در قیمت دلار دیدید اتفاقاتی که افتاد.
حجت الاسلام کشوری ارزش دادن به یک چیز بی‌ارزش مانند اسکناس را مذموم دانست و ابراز داشت: وقتی افرادی در یکجا بنشینند و درباره ارزش پول تعیین و تکلیف کنند سه اشکال به‌وجود می‌آید، اول خطای در محاسبه، دوم خطای عمدی برای تأمین سود افرادی خاص و سوم نیز عدم شناخت از وضعیت است؛ چرا که مسؤولین تصمیم‌گیرنده بر اساس گزارشات تصمیم می‌گیرند و گزارش کسی که در مرکز نشسته ممکن است گزارشی دقیق و عینی نداشته باشد، بنابراین با این سه اشکال نمی‌توانید بپذیرید که یک مجموعه‌ای ارزش پول را تعیین کنند.
وی افزود: در آیه ۱۰۳ سوره توبه نیز به پیامبر دستور می‌دهد که بخشی از اموال مردم را بگیر که پیامبر به منادی خودش دستور داد که زکات از اموال و نقدین گرفته شود، در این روایت صریحاً پول را مال تلقی می‌کند که در کنار شتر و گوسفند و گندم و سایر اقلام زکات، طلا و نقره را جزو مال حساب کرد.
دبیر شورای راهبردی الگوی پیشرفت اسلامی پول اعتباری را نسبت به سود ارتباطی یک مانع دانست و گفت: با تنظیم روابط انسانی می‌توان پول واقعی یا به تعبیر دوستان پولطلا را بهتر دنبال کرد.
حجت‌الاسلام کشوری پول را در تمام مسائل زندگی تأثیر گذار دانست و گفت: در تئوری‌های مرسوم اقتصادی، مسأله پول به‌درستی تحلیل نشده و نسبت پول و تأثیر آن بر مسأله اقتصاد و گاهی وقت‌ها بر مسأله سیاست به‌صورت ناقص دیده شده و باید گفت که تحلیل درست از پول این است که باید تأثیر آن را بر سبک زندگی و روابط انسانی بررسی کنیم.
وی ادامه داد: اگر ما درباره پول مبنای خود را تنظیم روابط انسانی قرار دهیم، ارتقاء پیدا می‌کند؛ البته این مبنا اختصاصی به مسأله اقتصاد و مسأله پول ندارد؛ چرا که در مجموع مباحث الگوی پیشرفت اسلامی، حرف اصلی ما این است که همه بخش‌ها باید به تنظیم روابط انسانی کمک کند و این مفهوم، مفهوم مادر است.
دبیر شورای راهبردی الگوی پیشرفت اسلامی اختلال روابط انسانی در جامعه را منجر به افزایش هزینه‌های مالی و پولی دانست و تعریف پول به معنای اعتبار را مضر برای این روابط انسانی دانست و ابراز داشت: پول مسأله پیچیده‌ای است و برای همن من می‌گویم فقه و آیات و روایات باید پول را تحلیل کند و اگر ما پول را بر اساس نظریات متفکران رایج تحلیل کنیم، ده‌ها چالش به‌وجود می‌آید.
وی افزود: ما در فرهنگ شیعه آموخته‌ایم که وقتی مسأله‌ای پیچیده می‌شود، آن را به عاقل‌ترین و عالم‌ترین مردم رجوع دهیم و نمی‌توانیم در این مسأله که مسأله پیچیده‌ای است به تئوری‌های نئوکینزی را تدریس کنیم؛ چرا که از دل این کتاب‌ها، اقتصاد اسلامی در نمی‌آید.
حجت‌الاسلام کشوری حجم زیاد مطالب اقتصادی کتاب‌های فقهی شیعه را مورد اشاره قرار داد و از طرفی استفاده از مطالب غربی در اداره حکمرانی کشور را یک آسیب جدی و ضعف تبدیل این مبانی نظری شیعه دانست و گفت: علمای محترم ما نتوانسته‌اند در این زمینه با بدعت مبارزه کنند، متأسفانه بانک‌های ما ربوی هستند، سیاست‌های پولی و مالی ما به‌نفع قشر مظلوم نیست و صد‌ها مشکل دیگر که در این زمینه به‌وجود آمده.
وی ادامه داد: اگر در مسأله پول به چهار محور توجه کنیم، جایگاه مسأله پول و تأثیر آن بر روابط انسانی روشن می‌شود؛ اول، ما مفهومی تحت عنوان سود ارتباطی داریم، دوم، نقش پول اعتباری و غیر اعتباری را در دستیابی به سود ارتباطی را بررسی خواهیم کرد، سوم، ارتباط پول با سایر بخش‌های اقتصاد اسلامی و چهارم، چالش‌های اجرایی شدن پولطلا و پول غیراعتباری را بحث خواهم کرد.
دبیر شورای راهبردی الگوی پیشرفت اسلامی با معیوب خواندن طرح استقلال بانک مرکزی گفت: علی رغم مخالفت‌هایی که حوزه علمیه نسبت به این طرح داشته؛ اما دوستان اصرار دارند که این مسأله را پیگیری و تبدیل به یک قانون کنند، اصرارشان ناشی از یک تحلیل است که اگر استقلال بانک مرکزی تأمین نشود با چاپ بی‌رویه پول که با فشار دولت‌ها اتفاق می‌افتد، تعادل عرضه و تقاضا بهم می‌خورد و موجب شکل گیری تورم است.
وی افزود: نگاه کاملاً اقتصادی است و مبنای آن‌ها حرکت به سمت کاهش خلق پول می‌باشد در حالی که نگاه ما این است که باید مبنا را بر اینکه آثار یک پول را بر روابط انسانی نگاه کرد قرار بدهند.
حجت الاسلام کشوری مبنا را در بازسازی اقتصاد سود ارتباطی دانست و توضیح داد: در حال حاضر سه نوع سود در اقتصاد بحث می‌شود؛ اول، سود به‌معنای ارزش افزوده است که مهمترین و در دسترس‌ترین نوع سود به‌شمار می‌رود، دوم، سود صنعتی یا بهره‌وری نام دارد که شما استفاده بهتر از نیروی کار و سایر اشکالی که هزینه‌های شما را کاهش بدهد را مورد بحث قرار می‌دهید و سومین مفهوم سود اجتماعی است که شما برای مثال در یک منطقه آشوب‌خیز یک کارخانه تأسیس می‌کنید با این انگیزه که شورشی در این منطقه اتفاق نیافتد و اساس نظام اجتماعی شما به چالش کشیده نشود.
وی ادامه داد: ما معتقد هستیم که عمده سود، سودی است که انسان‌ها از ارتباط بهینه با همدیگر می‌برند؛ یعنی شما در جامعه انسانی مهمترین مسأله تان مسأله ارتباط انسان‌ها با همدیگر است که یا دچار اختلال می‌شود که شما سود بزرگی را از دست خواهید داد و یا روابط انسان‌ها در تعادل قرار می‌گیرد و تنظیم صحیحی را پیدا خواهد کرد که در این جا شما سود خواهید برد و سود در اینجا اعم از سود اقتصادی است.
دبیر شورای راهبردی الگوی پیشرفت اسلامی درباره اهمیت مفهوم سود ارتباطی ابراز داشت: وقتی بحث پول در اسلام مطرح می‌شود، محل هزینه‌کرد پول در اسلام برای تنظیم روابط انسانی است که یا باید در اختیار خانواده قرار بگیرد، یا در قالب هدیه می‌توان به دوستان داد، یا برای فقرا و ایتام داده می‌شود و یا در نکات دیگری که خرج می‌شود همگی در تنظیم روابط انسانی تأثیر دارند.
وی ادامه داد: در فرآیند تولید ثروت نباید اختلالی در روابط انسانی به‌وجود بیاید. کسانی که با مدل‌های صنعتی به تولید ثروت می‌پردازند و برای مثال ۱۲ ساعت از وقت یک فرد را برای تولید ثروت به‌خدمت می‌گیرند، باید منتظر اختلال در روابط انسانی باشیم، ولی اگر شما مبنا را در تولید اقتصادی، تنظیم روابط انسانی باشد، این اتفاقات و اختلالات به‌وجود نمی‌آید.
حجت الاسلام کشوری ۱۳ محل دریافت اصلی را برای سود ارتباطی در نظر گرفت و عنوان کرد: رابطه انسان با امام، با معلم، با خانواده، با طرف کسب، با شریک شغلی، با دشمن، با دوست، با فقیر، با ابن سبیل و ... در روایات تعیین تکلیف شده که مال در این ۱۳ حوزه مصرف شود که بخش عمده آن خانواده و مسأله معیشت خانواده است.
وی ادامه داد: از اینجا متوجه می‌شویم که مال و توسعه اقتصادی هدف نیست، بلکه یکی از پایه‌های مهمی که به تنظیم روابط انسانی کمک می‌کند، مال انسان است که پول بخشی از مال است؛ البته تفکر صحیح، عاطفه و ... هم هست و معلوم است که وقتی سود به معنای ارزش افزوده شکل می‌گیرد نمیتوان از اقتصاد در جامعه سازی و مدل پردازی بهره برد.
دبیر شورای راهبردی الگوی پیشرفت اسلامی در بیان نقش پول در تنظیم روابط انسانی و سود ارتباطی توضیح داد: ما در ابتدای این بحث باید ببینیم که پول در اسلام چیست؟ آیا اعتبار است و اگر بپذیریم پول به‌عنوان اعتبار است، چه اتفاقی برای تنظیم روابط انسانی می‌افتد؟ آیا سودارتباطی ناشی از تنظیم روابط اقتصادی تأمین می‌شود؟ بحث بعدی نیز یک روایت ذیل آیه ۱۰۳ سوره توبه که می‌فرماید «خُذْ مِنْ أَمْوَالِهِمْ صَدَقَةً تُطَهِّرُهُمْ وَتُزَکِّیهِمْ بِهَا وَصَلِّ عَلَیْهِمْ» که پیامبر منادی خودش را می‌فرستد و می‌فرماید آیه زکات نازل شده و باید زکات بپردازید.
وی ادامه داد: در حال حاضر اگر شما تعریف پول را به‌اعتبار بپذیرید؛ یعنی خود پول و اسکناس را فاقد ارزش بدانید و تنها آن را اعتبار بدانید، سلطه برخی بر برخی دیگر تأمین می‌شود که مخل تنظیم روابط انسانی به‌شمار می‌رود؛ یعنی شما آزادی و اختیار را از بعضی بگیرید و به بعضی دیگر بدهید؛ چون فرد مسلط بر اموال خودش نیست و قاعده الناس مسلطون نفی می‌شود که برای مثال شما در قیمت دلار دیدید اتفاقاتی که افتاد.
حجت الاسلام کشوری ارزش دادن به یک چیز بی‌ارزش مانند اسکناس را مذموم دانست و ابراز داشت: وقتی افرادی در یکجا بنشینند و درباره ارزش پول تعیین و تکلیف کنند سه اشکال به‌وجود می‌آید، اول خطای در محاسبه، دوم خطای عمدی برای تأمین سود افرادی خاص و سوم نیز عدم شناخت از وضعیت است؛ چرا که مسؤولین تصمیم‌گیرنده بر اساس گزارشات تصمیم می‌گیرند و گزارش کسی که در مرکز نشسته ممکن است گزارشی دقیق و عینی نداشته باشد، بنابراین با این سه اشکال نمی‌توانید بپذیرید که یک مجموعه‌ای ارزش پول را تعیین کنند.
وی افزود: در آیه ۱۰۳ سوره توبه نیز به پیامبر دستور می‌دهد که بخشی از اموال مردم را بگیر که پیامبر به منادی خودش دستور داد که زکات از اموال و نقدین گرفته شود، در این روایت صریحاً پول را مال تلقی می‌کند که در کنار شتر و گوسفند و گندم و سایر اقلام زکات، طلا و نقره را جزو مال حساب کرد.
دبیر شورای راهبردی الگوی پیشرفت اسلامی پول اعتباری را نسبت به سود ارتباطی یک مانع دانست و گفت: با تنظیم روابط انسانی می‌توان پول واقعی یا به تعبیر دوستان پولطلا را بهتر دنبال کرد.
ارسال نظرات