اثر نویسنده مسیحی راجی انور هیفا؛
نگاهی به کتاب "کربلا در وجدان جهان معاصر"
خون‌های پاکی که امام حسین (ع) بر خاک گرم کربلا نثار کرد، امام را تبدیل به سرودی روحانی کرد که همیشه بر زبان انسان‌های رنج‌کشیده از هر نژاد و مذهبی که باشند، جاری می‌شود.
به گزارش سرویس بین الملل خبرگزاری رسا، کتاب "فاجعة کربلا فی الضمیر العالمی الحدیث" توسط اندیشمند مسیحی معاصر، استاد "راجی انور هیفا" در دو جلد و بیش از هزار صفحه نگارش یافته است. استاد انور هیفا در این نوشتار سعی کرده با نگاهی برون مذهبی و در سطحی کلان‌تر برون دینی به ارزیابی و تحلیل قیام سرور شهیدان (علیه‌السلام) بپردازد. وی در فصل‌های گوناگون کتاب، نظرات اندیشمندان، ادیبان و شاعران مسیحی و اهل سنت را درباره شخصیت و سیره امام حسین (علیه‌السلام) آورده و به تحلیل قیام امام (علیه‌السلام)، علل، نتایج و ثمرات آن پرداخته است و البته در کنار استفاده از منابع معاصر، به منابع متقدم و اصیل اسلامی هم نظر داشته است.
وی در جلد اول کتاب، سخنان خود را چنین آغاز می‌کند:
بدون تردید سخن گفتن از واقعه‌ی کربلا و قهرمان شهید آن، امام حسین (علیه‌السلام) و مصیبت‌هایی که بر او و خاندان پاکش وارد شد، سخنی طولانی و دردناک خواهد بود؛ سخنی سرشار از اندوه، غربت، اشک‌ها، عبرت‌ها و درس‌هایی که جوامع بشری معاصر همچنان از سرچشمه‌ی حکمت، پند و ارزش‌های والای اخلاقی آن می‌نوشند؛ ارزش‌هایی که بنیانی استوار هستند برای انقلاب‌های این جوامع علیه تمامی مظاهر ظلم، ستم و همه‌ی اشکال استبداد، فساد و انحراف از ارزش‌های مثبت و والایی که ریشه در روح انسانیت پاک و سالم دارد.1
او در ادامه درباره حرکت امام حسین (ع) می‌گوید:
"ما معتقدیم خروج امام حسین (علیه‌السلام) همراه با خانواده‌ی پاک و مطهرش برای اصلاح امّت جدش، نه به این معناست که فساد در درون و جوهر رسالت اسلام نفوذ کرده بود بلکه آن چیزی که فاسد شده و از همه‌ی اصول و ارزش‌های آن رسالت آسمانی رها شده بود، قلب آن فرد ستمگر و ظالمی بود که می‌خواست همه‌ی اطرافیان خود را به همان میزانی که خود فاسد شده بود، چه آن‌هایی که در دستگاه حکومتی و چه کسانی که در خارج از آن دستگاه بودند، همه را به یک اندازه به فساد بکشاند."
این نویسنده مسیحی نهضت امام حسین(ع) را فراتر از انقلاب‌های رایج بشری می‌داند و با الهام از سخن سیدالشهدا (ع) که فرمود "هیهات منا الذلة" قیام امام حسین را حرکتی جهان‌شمول و انسان‌مدار می‌داند که از همه نهضت‌ها و جنبش‌ها متمایز است:
"تصویری که کتاب‌های تاریخی و سیره از قیام امام حسین (علیه‌السلام) برای ما نقل کرده‌اند، تصویر پویایی است که ابعاد روحی و فکری آن فراتر از مرزهای یک صحنه و یک تراژدی تصویری است و می‌خواهد ما را به ژرفای عبرتی ببرد که اندیشه و هدف این حادثه را نشان می‌دهد؛ و این بدان معناست که حرکت امام حسین (علیه‌السلام) صرفاً یک انقلاب به معنای رایج کلمه نیست بلکه نهضت ایشان، یک حرکت عقیدتی تکامل‌یافته‌ای است که هدف آن تحوّلات زیربنایی و گسترده است. اولین پیام این انقلاب دعوت صریح به قیام علیه ذلّت و خواری درونی و نفسانی است تا در مراحل بعد گستره‌ی آن، همه‌ی ابعاد جامعه را فرابگیرد و این مهم از طریق تحوّل افراد و شخصیت‌هایی میسّر است که مدعی رهبری و قیمومیت جامعه‌اند.
بر این اساس، نهضت حسینی دارای ابعاد عمیقی است که در سایر جنبش‌ها و نهضت‌ها نمونه‌ی آن را نمی‌بینیم؛ چون منشأ انقلاب امام حسین (علیه‌السلام) منافع شخصی نبود و به منظور محقق نمودن منافع شخصی و فردی به وجود نیامد. قیام امام حسین (علیه‌السلام) قیامی نیست که در خط سیر و در سبک و سیاق خود فارغ از ابعاد معنوی و اخروی باشد، بلکه برعکس حرکتی جهادی دارای اهداف جهان‌شمول و انسان‌مدار است و مبنای آن ایجاد توازن میان نیازهای معنوی و مادی انسان است.
حرکت امام، حرکتی است که زمین را میدان مبارزه‌ی ارزش‌های حقیقی با قدرت‌های باطل می‌کند تا فضایی روحانی در عالم آسمانی ایجاد کند. پس بهشتی که به مؤمنان وعده شده و گستره‌ی آن به گستردگی آسمان‌ها و زمین است و خداوند سبحان هیچ فردی را از پهنای آن آگاه نساخته است، همان هدف و غایتی است که انقلاب آسمانی محمدی، علوی و حسینی به منظور تحقّق آن شکل‌گرفته و تا زمانی که ارزش‌های والا و قدرت‌های فاسد در صحنه‌ی زندگی هستند، شعله‌ی این انقلاب انسانی هرگز خاموش نخواهد شد".2
انور هیفا در تعبیری زیبا و ادبی از خون مطهر امام حسین (ع) و زخمهای ایشان چنین یاد می‌کند:
"بُعد دیگری که این نهضت را از سایر نهضت‌ها متمایز می‌کند، این است که این نهضت فراتر از مرزهای یک حماسه ملی است که تنها به یک ملت یا یک کشور اختصاص دارد زیرا خون‌های پاکی که امام حسین (علیه‌السلام) بر خاک گرم کربلا نثار کرد امام را تبدیل به سرودی روحانی کرد که همیشه بر زبان انسان‌های رنج‌کشیده جاری می‌شود و زخمهای فراوانی که بر پیکر شریف ایشان وارد شد، تبدیل به زخمهای شد که برای تمام انقلابیون پس از او آهنگ والایی، ایمان و جاودانگی را می‌نوازد.3
همان‌طور که گفتیم کتاب حاضر در دو جلد و بیش از هزار صفحه به نگارش آمده است. کثرت منابع و استفاده از منابع قدیم و جدید اسلامی و نیز آثار اندیشمندان معاصر اهل سنت و نیز مسیحی و غیر مسلمان از ویژگی‌های منحصر به فرد کتاب است که تتبع بسیار عمیق و دقیق نویسنده را نشان می‌دهد. جلد اول کتاب شامل عناوین ذیل است: پرتوی از حقیقت و تاریخ، اهل بیت ستون‌های هستی و رحمتی برای وجود، با تو از حسین (ع) می‌گویند، فاجعه کربلا و تراژدی سقیفه، عصر امام حسین (ع)، ریشه‌های قیام امام و انگیزه‌های نهضت آن حضرت، پیشگویی اهل بیت درباره حادثه کربلا، تصاویری از آن فاجعه دهشتناک، شهادت امام حسین و استمرار فاجعه، سفر دردها از کربلا به شام. در این جلد نویسنده از بیش از 300 منبع استفاده کرده است که شامل منابع فارسی، عربی و لاتین می‌شود.
جلد دوم کتاب نیز شامل مباحث زیر است: حسین(ع) وارث پیامبران، فلسفه ایمان و شهادت در مکتب حسین (ع)، کربلا در اندیشه انسانی و ادبیات داستانی؛ حماسه کربلا در شعر جهان، حماسه کربلا در نمایشنامه‌های جهان؛ درس‌ها و پیامدهای حادثه کربلا، مناجات روح با نور.
این نویسنده مسیحی کتاب را با مناجات با سیدالشهداء (ع) به پایان می‌برد و در نخستین سطر از مناجات خود از حضرت با عنوان سرور خویش یاد می‌کند:
سرورم ای ابا عبدالله الحسین!...
سرورم ای حسین!
ای وارث رسولان و انبیاء!
گواهی می‌دهم که تو ، جد، پدر، مادر و برادرت راز وجود هستید...
و شما چشمه‌های فیض و بخشش هستید
البته این مناجات بیش از سه صفحه است و این دلدادۀ مسیحی در آن به ذکر مصائبی که بر حضرت و ذریه‌اش رفته هم می‌پردازد و بیان می‌دارد گرچه برای نگارش کتاب رنج و زحمت فراوان کشیده اما تمام رنج‌های او با یک قطره خون پاک و مقدس امام برابر نیست و یا تمام سالیانی را که برای نوشتن کتاب صرف کرده با یک لحظه تشنگی طفل شیرخوار امام قابل مقایسه نیست.
علاقه‌مندان می‌توانند این مناجات زیبا را در پایان جلد دوم کتاب مذکور مطالعه کنند.
بخشی از جلد اول کتاب مذکور از سوی انتشارات ضریح آفتاب در سال 1399 با ترجمه سیدمهدی نوری کیذقانی و عباس گنجعلی منتشر و راهی بازار کتاب شده است.
1. فاجعه کربلا در وجدان جهان معاصر، ج1 ص:10
2. همان: 16
3. همان:16
/۹۸۸/
ارسال نظرات