فرهنگ سازی درست در کنار مدیریت صحیح، راهکار مبارزه با فقر

به گزارش خبرنگار سرویس فرهنگی و اجتماعی خبرگزاری رسا،فقر و یا بی پولی واژگانی هستند که امروزه در ادبیات مکالمات روزمره مردم کشورمان زیاد شنیده می‌شود. فقر یکی از بزرگترین مشکلات و دغدغه های انسان در طول تاریخ بشریت بوده است کشورهای زیادی دایره مبارزه با فقر و حتی فقر جهانی را دارند، به همین منظور سازمان ملل متحد در سال ۱۹۹۲ میلادی همه ساله روز هفدهم اکتبر که مقارن با بیست و پنجم مهر ماه شمسی است را روز جهانی مبارزه با فقر اعلام کرد.

در سال ۱۹۸۷ میلادی حدود یکصد هزار نفر در میدان "تروکادرو" پایتخت فرانسه که اعلامیه جهانی حقوق بشر نیز در سال ۱۹۴۸ در همین مکان امضا شده بود تجمع کردند و در حمایت از قربانیان فقر و گرسنگی دست به اعتراض زدند.

مشکل فقر یک معضل همه شمول است، البته مقدار و سطح فقر در کشورهای جهان اول (توسعه یافته) و کشورهای در حال توسعه و همچنین کشورهای ضعیف حالات متفاوتی دارد. تردیدی وجود ندارد که در همه جوامع افرادی هستند که از فقر رنج می برند و همیشه افرادی بوده‌اند که به حمایت از فقرا برخاسته‌اند.

شاید هر تفکر و حکومتی برای فقر تعریف جداگانه‌ و متفاوتی را ارائه دهد، اما نکته‌ای که مسلم است این است که اگر انسانی نتواند اولیه های زندگی خود مثل خوراک، پوشاک، مسکن و بهداشت را تهیه و تامین کند، جزو فقرا محسوب می شود. سازمان بانک جهانی فقر را اینگونه توصیف می کند: فقر به معنی گرسنگی و نداشتن سرپناه است، فقر به معنی بیماری و عدم توانایی مراجعه به پزشک است. فقر یعنی عدم دسترسی به مدرسه و ندانستن نحوه خواندن و نوشتن است. فقر به معنی بیکاری و ترس از آینده و زندگی یک روز در یک زمان است.

فقر به میزان زیادی به مکان و وضعیت آن جغرافیا و فرهنگ بستگی دارد، مثلاً احساس فقر در ژاپن و سوئد، متفاوت از سبک زندگی فقیرانه در روسیه، چاد و سومالی است. تفاوت میان دارا و ندار یا همان فقیر و غنی در جای جای دنیا نوع و شکل مربوط به خود را دارد و حتی در داخل مرزهای یک کشور هم فقر تعاریف مختلفی دارد. شاید معنی فقر در پایتخت یک کشور با شهرهای دورافتاده آن سرزمین متفاوت باشد.

از نظر دیدگاه بین المللی، فقر میزان، اندازه و شکل های مختلفی دارد.
۱- فقر مطلق ۲- فقر نسبی ۳- فقر موقعیتی ۴- فقر نسلی ۵- فقر روستایی ۶- فقر شهری
فقر مطلق از نگاه جهانی به فقر زیاد یا فقر نکبت بار می گویند. افراد در این طبقه از مواد اولیه، آب سالم، بهداشت، مسکن، آموزش و اطلاع‌رسانی هم محروم هستند. این نوع از فقر در کشورهای توسعه یافته امری غیر معمول می شود.

در آموزه های دینی ما نیز به فقرا اشارات فراوانی شده است و برای گذر از آن و راه حل مرتفع کردن مشکلات آن دستورات فراوانی وجود دارد. نیاز مادی و دنیوی انسان از حقایق زندگی است. رهبران و بزرگان دینی همواره توصیه داشته‌اند که از راه صحیح و شرعی باید فقر را ریشه‌کن کرد و ایشان منشأ اکثر مشکلات و ناهنجاری‌ها را در فقر میدانند اسلام فقر را زمینه‌ساز و آغازگر فساد و گناه می‌داند.

بعضی ها با استنباط غلط از آیات و روایات سعی دارند که اسلام را مشوق و طرفدار فقر معرفی کنند، در حالی که رسول الله(ص) می فرمایند: کاد الفقر ان یکون کفرا - فقر هم مرز با کفر است.

در نگاه عقلی هم متوجه می‌شویم که انسان بی نیاز دلیلی نمی بیند که برای رفع نیازها و نداشته های خوددست به هر کار و عمل اشتباهی بزند در ضمن به خاطر غنای مالی و مادی می تواند دست زیر دست ناتوان را هم بگیرد و در مواقعی با دارایی و توانمندی مالی خود می تواند، مانع گناه و ارتکاب به جرم و جنایت باشد. پیروزی انقلاب اسلامی در سال ۵۷ تاثیرات زیادی در مساله مبارزه با فقر داشت. از آنجا که انقلاب اسلامی باعث تغییرات عمیق و تحولات گسترده در زمینه‌های گوناگون بود، فقر و محرومیت و استضعاف نیز از این قضیه مستثنا نبود. در چهاردهم اسفند سال ۱۳۵۷ که زمان اندکی از پیروزی انقلاب اسلامی می گذشت، به دستور امام خمینی(ره) نهادی انقلابی و برآمده از دل آن به نام کمیته امداد امام خمینی(ره) به منظور مبارزه با محرومیت و حمایت و مددرسانی مستضعفان و نیازمندان تشکیل شد. از آغاز تاسیس کمیته امداد تاکنون، تلاشها و زحمات بسیار زیادی در راستای کاهش فقر در جامعه و محرومیت زدایی، امکانات رسانی به مناطق محروم و کم کردن و به حداقل رساندن فاصله طبقاتی انجام داده‌اند. یکی از مهمترین اصول در فقرزدایی، حفظ کرامت و آبروی انسانی مستضعفان است که امام خمینی(ره) به این مساله توجه بسیاری داشتند.

طی این سال ها که از فعالیت کمیته امداد می گذرد، این نهاد انقلابی راهکار منطقی و اصولی و علمی را در مبارزه با فقر پیش گرفته و نگاهی عمیق به از بین بردن فقر در جامعه دارد رسالت این نهاد ترویج فرهنگ انفاق و کمک رسانی و امداد و همچنین انتشار سنت ها و آیین خدمت به خلق در منظر دین مبین اسلام است. کمیته امداد به عنوان پیش قراول و مهمترین نهاد در مبارزه با فقر کشور راهکاری را برای کم کردن فاصله طبقاتی در این چند دهه اخیر پیش گرفته، که تاکنون خروجی خوبی داشته است و آن هم اشتغال زایی است که با دادن وام های بدون بهره و قرض الحسنه و حمایت‌های جانبی به خانواده‌های رضایت و مستند توانسته است باعث ایجاد شغل در جامعه شود.

ریشه کنی فقر فقط به کمک‌های نقدی خلاصه نمی‌شود، فقر زدایی مستلزم مجموعه‌ای از راهکارها است، که هیچ کدام به تنهایی توانایی از بین بردن فقر و پیاده کردن عدالت را ندارد. مقام معظم رهبری در فرمان ۸ ماده ای به سران سه قوه نظام جمهوری اسلامی، مبارزه با فساد مالی را به عنوان یکی از وظایف اصلی دست اندرکاران برشمرده اند و برای رسیدن به نظام آرمانی علوی و اسلامی، تکیه بر کمک های الهی و حمایتهای مردمی را یادآور شده‌اند.

با اتکا به نیروی انسانی توانمند داخلی و سرمایه های مادی و منابع صنعتی و غیرصنعتی کشورمان از بین بردن فقر اتفاقی شدنی است، اما لازمه آن مدیریت قوی، مدبرانه و دلسوزانه است. فرهنگ سازی درست و دقیق در کنار مدیریت صحیح می تواند کشور را روی ریل پیشرفت و غنای اقتصادی قرار دهد.

حسن شیخی