از «دا» تا «ساجی»

به گزارش سرویس فرهنگی و اجتماعی خبرگزاری رسا، سوم خرداد سالروز آزادی خرمشهر از چنگال دشمنان بعثی است که سال‌ها پیش با حمایت حامیان غربی و عربی خود و با هدف افزودن بخشی از ایران به عراق به ایران حمله کردند اما با شجاعت و ازخودگذشتگی دلاورمردان ایران پس از مدتی اندک شکست خورده، از ایران خارج شدند؛ به همین مناسبت در این نوشتار به معرفی برخی کتاب‌های نوشته شده درباره خرمشهر که در انتشارات سوره مهر به چاپ رسیده است، پرداخته‌ایم.

ساجی؛ خاطرات سال‌های کودکی نسرین باقرزاده

‌ساجی، عنوان کتابی است که از سال‌های کودکی نسرین باقرزاده در خرمشهر شروع شده و تا زمان جنگ در این شهر ادامه پیدا می‌کند. چند روز نخست جنگ خانواده باقرزاده در خرمشهر بودند، اما به ناچار خرمشهر را ترک کرده و مانند دیگر زنان حاضر به شیراز روانه می‌شوند، ولی مردها در خرمشهر مانده و از این شهر حفاظت می‌کنند. در این دوران اتفاقات مختلفی می‌افتد که جذابیت‌های خاصی دارد. بانوان یا به خرمشهر و بوشهر یا در شهرهای دیگر پراکنده می‌شوند، اما راوی این خاطرات به خاطر اینکه در خرمشهر می‌ماند و کنار همسرش قرار دارد به شهرهای گوناگون مثل قم، ماهشهر و آبادان رفته و مدتی را در این شهرها زندگی می‌کند. وی روزها و شرایط سختی را می‌گذراند و سال‌های پایانی دوباره به خوزستان باز می‌گردد تا اینکه در ۲۹ فروردین ۱۳۶۷ سردار باقری به شهادت می‌رسد.

دا؛ روایت شجاعت یک دختر از شهر جنگی

بی‌شک یکی از خواندنی‌ترین آثاری که در آن به ماجرای خرمشهر پرداخته شده، «دا» است. کتابی که نوع روایت و هنرمندی نویسنده در ارائه مطلب، منجر شد یک‌بار دیگر اقبال به کتاب در میان جامعه ایرانی دیده شود. روایت نزدیک از شهری که در جنگ می‌سوخت، اما دلاورانه تلاش دارد تا وجب به وجب خاکش را حفظ کند داستان «دا» است. این اثر به قلم سیده اعظم حسینی نوشته شده و از زمان انتشار تاکنون جز آثار پرمخاطب در سال‌های اخیر بوده است. این کتاب از سوی انتشارات سوره مهر روانه بازار کتاب شده است.

کوچه نقاش‌ها؛ حاصل سه ماه صبوری با ابوالفضل کاظمی است

ابوالفضل کاظمی متولد کوچه نقاش‌ها در محله گارد ماشین دودی بین خیابان صفاری و خیابان خراسان است. به دلیل علاقه‌اش به این محله و کوچه نام کتاب را «کوچه نقاش‌ها» گذاشته است. در این کتاب راوی دست ما را می‌گیرد و ما را به ۱۶ گذر از زندگی‌اش می‌برد. کتاب حاصل سه ماه مصاحبه صبوری با کاظمی است. کاظمی فرمانده گردان بسیجی لشکر ۲۷ محمد رسول الله (ص) بوده وی در طول جنگ در چندین عملیات به صورت نیروی آزاد شرکت داشته و در عملیات کربلای ۵ و ۸ فرمانده گردان عملیاتی میثم بوده است.

بابانظر؛ حاصل مصاحبه‌های شفاهی با سردار نظرنژاد

کتاب حاضر شامل خاطرات شهید محمدحسن نظرنژاد است که به کوشش سیدحسین بیضایی و مصطفی رحیمی تدوین شده است. کتاب حاصل مصاحبه‌های شفاهی با سردار شهید محمدحسن نظرنژاد است که طی آن خاطرات راوی پیرامون انقالب و جنگ تحمیلی بیان می‌شود. محمدحسن نظرنژاد ملقب به بابانظر بیشتر زمان جنگ ایران و عراق را در جبهه‌های جنگ گذراند و آسیب‌های جدی دید.

مأموریت در خرمشهر؛ روایتی بی طرفانه از جنگ

سرهنگ صبار فلاح اللامی هم یکی از افرادی است که خاطراتش را نوشته و در آن به توصیف دقیق همه آنچه که در جنگ روی داده می‌پردازد. از مزیت‌های شیوه بیان او می‌توان به این نکته اشاره کرد که وقایع را به گونه‌ای توصیف می‌کند که خواننده تصور می‌کند وقایع چون تابلویی متحرک در برابرش حرکت می‌کنند. تأسف در سراسر کتاب موج می‌زند و نویسنده نمی‌تواند آن را از مخاطبش پنهان کند؛ تأسف از آنچه که او و رژیم صدام حسین در حق مردم ایران انجام داده‌اند. او در مقدمه کتابش نوشته است که صفحه به صفحه کتاب را با ترس و وحشت نوشته است؛ هم به خاطر نقشی که خودش به عنوان یک فرمانده جنگی داشته و به سهم خودش حوادثی را رقم زده است و هم به خاطر ترسش از رژیم بعث. روایت او با اینکه بی‌طرفانه و تا حدودی صادقانه است، اما بوی تأسف می‌دهد؛ تأسف از اشتباهاتی که ارتش کشورش در جنگ مرتکب شد و مهم‌ترین شکستشان، یعنی عقب‌نشینی از خرمشهر را برایشان رقم زد.

حمله بزرگ؛ اسطوره‌ای مقدس ایرانی

این اثر گزارش لحظه به لحظه اتفاقاتی است که منجر به تجاوز عراق به خاک ایران و اشغال خرمشهر و دوران دفاع مقدس شد. دجیلی از اسطوره مقدس ایرانی، از رشادت‌ها، فداکاری‌ها و معنویت رزمندگان ایران و از رفتارهای غیراخلاقی صدام و همدستانش، یک گزارش متقابل و ترسیمی واضح از جبهه حق علیه باطل نشان داده است.

خرمشهر خانه رو به آفتاب؛ از مجموعه کتاب‌های بانوی ماه

این کتاب از مجموعه کتاب‌های «بانوی ماه» است که در آن خاطرات صدیقه زمانی، همسر شهید عبدالرضا موسوی، فرمانده سپاه خرمشهر به صورت گفت‌وگو تنظیم شده است. این کتاب در اصل بیانگر ارتباط صدیقه زمانی با شهید موسوی قبل و بعد از انقلاب است که یک رابطه معلم و شاگردی بین این دو تن برقرار بوده است. یکی از ویژگی‌های شهید موسوی که در میدان جنگ هم بر همه ثابت شده بود، نیروی تحلیل این رزمنده خرمشهری است. این موضوع در کتاب بررسی شده و همسر وی درباره آن به تفصیل سخن گفته است. همچنن ماجرای خائن بودن بنی‌صدر از نگاه این شهید والامقام، یکی از مقولاتی است که بررسی شده و نظرات شهید موسوی درباره‌اش بیان شده است. شهید موسوی کسی بوده که پا به پای کسانی چون شهید محمد جهان‌آرا در کنار مردم برای حفظ خرمشهر جنگیده است، اما ناشناخته مانده و بسیاری هنوز با شخصیت او به خوبی آشنا نیستند.

در کوچه‌های خرمشهر؛ روایت زنی از جنس شجاعت

آن‌زمان که همه به دنبال دفاع از ایران، حفظ خاک ایران و بیرون راندن متجاوزان از خاک خرمشهر بودند، زنی بود که خوب می‌دانست روزی و روزگاری جنگ تمام می‌شود و از آن خاطره‌ای بر جای می‌ماند؛ خاطره‌ای که جای خالی بسیاری از رزمندگان را با خود خواهد داشت. چون بسیاری از این مردان و زنان آسمانی شهید می‌شدند و از آنها تنها نامی در خاطر مردم خواهد ماند. او ضبط صوت کوچکش را برداشت و قدم به قدم کوچه‌های خرمشهر را پشت سر گذاشت تا دیده‌ها و شنیده‌های این رزمندگان را جمع‌آوری کرده و به عنوان یک سند حفظ کند. حالا هم آنها را در کتابی به نام «در کوچه‌های خرمشهر» منتشر کرده است. مریم شانکی همان زنی است که پا به میدان جنگ گذاشت تا با گفت‌وگوهایی که انجام می‌دهد، بتواند حال و هوای بهشتی آن روزها را حفظ کند و به نسل‌های بعد نشان دهد که روزی مردمانی بودند که جنگ را با همه تلخی‌هایش شیرین نگاه کردند و بی‌هیچ ترسی از شهادت رودرروی دشمن ایستادند.

گردان گم شده؛ خاطراتی از جنگ تحمیلی عراق علیه ایران

سرگرد عراقی عزالدین مانع در «گردان گمشده» یعنی کتاب خاطراتش از جنگ تحمیلی عراق علیه ایران می‌گوید و همین انتخاب اسم نشان می‌دهد که او خود و همرزمانش را گمشدگانی می‌داند که مسیر نادرست را رفته‌اند. او در این کتاب به چگونگی اشغال خرمشهر می‌پردازد و در یک پایان‌بندی رمانتیک چگونگی عقب‌نشینی ارتش کشورش از خرمشهر و شکستشان در عملیات بیت‌المقدس را شرح می‌دهد. او خود این کتاب را گوشه کوچکی از واقعیت جنگ ایران و عراق می‌داند و در آن درباره اعمال و رفتارهای عراقی‌ها در خرمشهر حرف می‌زند و از مزدوران خرمشهری که با رژیم بعث همکاری داشته‌اند، حرف می‌زند. قتل‌ها و اعدام‌هایی که بی‌دلیل در کش و قوس تجاوز روی می‌دهد هم از دیگر اتفاقاتی هستند که در سراسر کتاب بیان می‌شوند. این کتاب از جمله آثار ادبیات ضد جنگ محسوب می‌شود و سندی گویا از واقعیت‌های جنگ تحمیلی است.

بادهای برفی؛ روایت خاطرات احمد غانم

این کتاب در فصل‌های مختلف به خاطرات احمد غانم پیش از جنگ، مأموریت ویژه وی در لشگر سوم، حمله به شهر مهران، خرمشهر و پرده برداشتن از جنایات و کشتن نوزادان در این شهر می‌پردازد و در نهایت با پناهنده شدن احمد غانم به عربستان و ایران پرونده این کتاب بسته می‌شود؛ پرونده‌ای که در صفحات خود بیش از هر چیزی به افشاگری می‌پردازد و سعی می‌کند خلق و خوی حیوانی و ناشایست سردمداران عراق در جنگ با کشورمان را بیان کند.

بنا بر این گزارش؛ سوره مهر به عنوان ناشر اندیشه و هنر ایران اسلامی در گذشته هم کتاب‌های زیادی با موضوع خرمشهر منتشر کرده از جمله، «مهمان فشنگ‌های جنگی»، «خانه ام همین جاست»، «خرمشهر کو جهان آرا»، «آزادی خرمشهر»، «بادهای برفی»، «توفان سرخ»،، «به داد ما برسید»، «جنایت‌های ما در خرمشهر»، «عبور از آخرین خاکریز»، «پاییز ۵۹»، «من در شلمچه بودم»، «رازهای دوران پر التهاب»، «اعترافات»، «خرمشهر در آتش»، «پوتین‌های مریم»، «آتش و خون در خرمشهر» و «آخرین شب در خرمشهر»، «پسرهای ننه عبدالله»، «توفان سرخ»، «صباح» و «زیباترین روزهای زندگی» منتشر شده است.