هوش خبرنگاری شهید باقری سبب شد مشکلات جنگ را بفهمد و به دنبال راه حل برود

اشاره: شهید حسن باقری از هیچ، توانست سیستمی بسازد که امروز جزو کارآمدترین سیستم‌های اطلاعات رزمی جهان به شمار می‌رود. اهمیت جمع آوری اخبار و پرداختن به مسائل ریز و درشت در دفاع مقدس به قدری به خوبی پیش رفت که توانست نتیجه جنگ را تغییر بدهد. روزهای آغازین جنگ که کسی نمی‌دانست در چه وضعیتی قرار دارد، دشمن کجاست و چطور و چه زمانی باید به دشمن هجوم برد، با استراتژی‌های شهید حسن باقری به جنگی تمام عیار تبدیل شد.

از این رو خبرنگار سرویس سیاسی خبرگزاری رسا به سراغ حجت الاسلام سیدعبدالمجید اشکوری، استاد حوزه و دانشگاه رفت تا با وی پیرامون ابعاد مختلف شخصیتی شهید حسن باقری و همچنین سازماندهی و تأسیس رسته اطلاعات و عملیات سپاه پاسداران انقلاب اسلامی که امروزه سازمان اطلاعات سپاه یکی از خروجی‌های آن فعالیت‌ها شناخته می‌شود، گفت‌وگو کرد.

رسا ـ چگونه شهید حسن باقری به‌عنوان یک جوان 25 ساله در دفاع مقدس همردیف ژنرال‌های چهارستاره 50-60 ساله غربی، بزرگترین اثرها و عملیات‌ها را خلق کرد و به یادگار گذاشت؟

به نظر من می‌رسد که ابتدا یک مقایسه‌ای از زاویه‌ای دیگر را درباره این موضوع آغاز کنم. رسانه‌های معاند، امروزه کسانی را به عنوان رهبر اپوزیسیون معرفی می‌کنند که در خاندان پهلوی و ... هستند. اگر شما به دوران پهلوی دقت کنید بنا به اینکه کوچک‌ترین اتفاقی که در کشور می‌افتاد، کسی مانند محمدرضا پهلوی و خاندان او به سرعت پا به فرار می‌گذاشتند و از کشور خارج می‌شدند. چه 30 تیر و چه بعد از آن در حوادث مختلفی که اتفاق می‌افتد، آن‌ها به سرعت از کشور فرار می‌کردند. حتی در جنگ جهانی اول و جنگ جهانی دوم خاندان پهلوی به طور کلی از کشور فرار کردند و به کشورهای دیگری رفتند.

در کنار خاندان پهلوی، فرماندهان و کسانی که فرماندهی ارتش را برعهده داشتند وقتی می‌دیدند کسی که رئیس مملکت است فرار می‌کند، آن‌ها نیز در بحران‌ها فرار می‌کردند. جامعه ایرانی هم به واسطه تجربه‌ای که داشت متوجه می‌شد که از طریق اینها نمی‌شود از امنیت ملی و منافع ملی دفاع کرد.

اما در کنار این مسأله یک شخصیت بزرگواری مانند رهبر انقلاب یا مانند حضرت امام را داریم که خود و خانواده‌اش مستقیم می‌ایستند تا از حق و حقیقت دفاع کنند یا با نظام پهلوی مقابله نمایند. وقتی زمانی که در سال‌های 40 امام خمینی را به سمت قم می‌بردند، هنگامی که در مسیر به سمت کویر منحرف می‌شوند، امام خمینی می‌فرماید که در اینجا من یقین کردم که اینها می‌خواهند من را به قتل برسانند، همان موقع من یک فکری کردم، رجوعی به قلب خودم کردم و دیدم من از این موضوعی که اینها می‌خواهند من را به کویر ببرند و به قتل برسانند، ذره‌ای ترس در دل من نیست. این یک نیروی مقاومتی است که حرکت می‌کرد و به تبع این روحیه شجاعت، مقاومت و مبانی مطرح شده است که می‌توان در کنار چنین رهبر بزرگواری، استعدادهای شکوفا را یافت.

یکی از آن استعدادهای شکوفا شده شهید حسن باقری بود. او وقتی می‌بیند رهبر او در صحنه به این شکل مقاوم و محکم است و مبتنی بر یک سری مبانی عقلانی حرکت می‌کند که باعث شده است تا او این گونه در بحران‌ها و مشکلات بایستد، کسانی مانند شهید باقری همان مبانی را می‌گیرد، حتی نیرو بر همین اساس تربیت می‌کند و نشان می‌دهد که این مبانی در او ظهور و بروز جدی دارد.

شهید مهدی زین الدین، شهید خرازی، شهید کاظمی، شهید حاج قاسم سلیمانی و ... از جمله این افرادی بودند که این مبانی فکری امام خمینی در آن‌ها نیز ظهور و بروز داشت. بنابراین این انقلاب اسلامی، مبانی انقلاب اسلامی و خصوصیت‌هایی که در رهبری این نظام و نهضت است، این باعث می‌شود که شخصیت‌هایی مانند شهید باقری ظهور و بروز پیدا کند.

زمانی که این افراد مخلص در دفاع مقدس قرار می‌گیرند، در عرض بسیار بسیار محدودی تقریباً یک سال و نیم با همان مبانی که در جنگ حضور پیدا کرده است، حضور پیدا می‌کند و به یک استراتژیست نظامی تبدیل می‌شود. در کنار او شهید زین الدین را دارید و در کنار او افراد دیگری دارید که همه این افراد از سرآمدان جنگ هستند.

رسا ـ راه اندازی اطلاعات و عملیات سپاه توسط شهید حسن باقری چگونه نظم را به جنگ باز گرداند و باعث توفیق در جنگ شد؟

فرماندهان نظامی بیشتر در این حوزه باید صحبت کنند. واقعیت امر این است زمانی که بنی صدر و جریان نفوذ، حکومت در مراکز سیاسی را در اختیار داشتند، اجازه نمی‌دادند که در جبهه‌های جنگ، اتحاد ایجاد شود. آن‌ها اجازه اتحاد و همدلی را حتی بین نیروهای نظامی ما را نمی‌دادند.

از آن جایی که ما تازه انقلاب کرده بودیم، اکثر فرماندهان ارتش فرار کرده بودند. هنوز پادگان‌ها شکل نگرفته بودند. ما در آن دوران درباره ارتش مشکل داشتیم. مشکل اصلی در آن زمان مشکل فرماندهی هم بود. نیروهای مردمی که وارد جنگ شده بودند، دست به انجام کارهای ابتکاری زدند؛ یعنی هر کسی در این حوزه هر کاری که از دستش بر می‌آمد را انجام می‌داد. البته آن زمان نیز محدودیت و موانع بسیاری نیز سر راه افراد قرار داشت.

یکی از این موانع و مشکلات ناهماهنگی‌هایی بود که سر نیروهای مردمی از سوی افرادی مانند بنی صدر شکل می‌گرفت. به این دلیل که او مخالف مقاومت بود. او جلوی انسجام دادن به نیروها را می‌گرفت و به همین علت واقعاً خطوط دفاعی نامشخص بود. اولین کاری که وقتی شهید باقری به جبهه‌ها آمد به این علت که خبرنگار بود، مشکلات جنگ برای او جلب توجه می‌کرد. او ابتدا کوشید تا این مشکل را برطرف کند. شهید حسن باقری علت آشفتگی در جنگ را اینطور پیدا کرد که اولین مشکل ناآگاهی نسبت به مناطقی است که دشمن در آنجا حضور دارد. از طرفی مشکل دیگر، عدم وجود داشتن یک خط منسجم در مقابل دشمن بود.

شهید حسن باقری در همان حوزه خبرنگاری متوجه شد که اگر ما بخواهیم خطوط را منسجم کنیم، باید اطلاعات دقیقی از خطوط دشمن و خطوط خودی داشته باشیم. برای همین این شهید اقدام به جمع آوری اطلاعات مورد نیاز و رساندن آن‌ها به فرماندهان مربوطه می‌کرد. شهید باقری به نیروهایی که داخل خط بودند می‌گفت هر اطلاعاتی که دارید به ما بگویید. او اطلاعات روزانه را جمع آوری می‌کرد. شهید حسن باقری یک مکانی را نیز درنظر گرفته بود و اطلاعات در آنجا جمع آوری می‌شد. سپس بر همین اساس، اطلاعات مورد تحلیل قرار می‌گرفت.

اطلاعات و عملیات قرارگاه‌ها بر همین اساس شکل گرفتند و شهید حسن باقری توانست اطلاعات و عملیات را در جبهه‌های جنگ ایجاد کند. وظیفه این واحد، جمع آوری و تحلیل اطلاعات بود. به مرور زمان شهید حسن باقری وارد حوزه طراحی عملیات در کنار دیگر فرماندهان شد. زمانی که بنی صدر سقوط کرد و قضیه انسجام و اتحاد در فرماندهی به وجود آمد، زمینه‌ها برای هماهنگی‌های بیشتر و ایجاد عملیات‌های گسترده فراهم شد. عملیات‌های گسترده‌ای مانند طریق القدس، آزادی سوسنگرد، فتح المبین، آزادی خرمشهر و ... بر همین اساس شکل گرفتند.

رسا ـ امروز سازمان اطلاعات سپاه در تحولات کشور چه نقشی را ایفا می‌کند؟

سازمان اطلاعات سپاه سازمانی است که کارهای امنیتی را انجام می‌دهد. مبارزه با جریان ترورسیم، ضد انقلاب و ... از جمله کارهایی است که بر عهده این سازمان محول شده است. حتی وظیفه برخورد با کسانی که در عرصه‌های رسانه‌ای انقلاب اسلامی را با مخاطره روبرو کنند، واقعا سازمان اطلاعات سپاه به خوبی توانسته است از عهده وظایف خود برآید تا امنیت را برای جامعه اسلامی با توجه به همه تلاش‌هایی که طرف مقابل می‌کند؛ یعنی دشمنان داخلی و بیرونی انجام می‌دهند.

این دشمنان قطعاً به دلیل شکست‌هایی که از این سازمان خورده‌اند، در صدد تضعیف این نهاد هستند. سازمان اطلاعات سپاه پاسداران انقلاب اسلامی توانسته است به بهترین وجه ممکن به وظایف خود عمل کند. آنچه که در اینجا وظیفه ما حوزویان نسبت به عملکرد بسیار عالی سازمان اطلاعات سپاه است، قدردانی از سپاه و کارکنان خدوم سازمان اطلاعات سپاه است که به بهترین شکل دارند وظایف خود را پیش می‌برند.