رهبر انقلاب پیشتاز ترویج فرهنگ قرآنی | مصری‌ها اهمیت "قرآن در ایران" را فهمیدند

اشاره: قرآن کریم را به عنوان کتاب کاملی که تمامی نیازهای بشر مورد نیاز است را داراست بایستی در تمامی شئونات زندگی به کار برد. پیش از انقلاب اسلامی وضعیت قرآن مداری و آموزش و پژوهش قرآن کریم در کشور وضعیتی مناسب نداشته به طوری که حفاظ قرآن کریم به تعداد انگشت یک دست هم نمی رسید.

به برکت انقلاب اسلامی گسترش و نشر قرآن کریم و آموزه های آن به وفور گسترش یافت به طوری که امروزه میلیون ها حافظ در کشور وجود دارد. ناگفته نماند که پیشرفت قرآنی صرفا برای آموزش نبوده و رشد مفاهیم و پژوهش در قرآن کریم نیز نه تنها در ایران بلکه الگویی برای جهان اسلام شده است.

در همین راستا خبرنگار سرویس فرهنگی اجتماعی خبرگزاری رسا با حجت الاسلام والمسلمین رضوانعلی مسیبی معاون آموزش مجمع عالی تفسیر قرآن کریم و استاد سطوح عالی حوزه علمیه قم گفت‌و‌گویی کرده است که تقدیم مخاطبان محترم می‌شود.

رسا ـ تحولاتی که در چهل سالگی انقلاب در حوزه به خصوص در عرصه قرآنی رخ داده را تبیین فرمایید.

یقینا قرآن کریم و انقلاب یک ارتباط وثیقی با همدیگر دارند. زمینه این انقلاب هم قرآن کریم بوده و علت این که انقلاب شد بنابر این بوده است که قرآن به صحنه زندگی بیاید. پس یکی از کارهایی که قرآن کریم برای بشر انجام می دهد طبق آیه شریفه که می فرماید انَّ اللهَ لاَ یُغَیِّرُ مَا بِقَوْمٍ حَتَّى یُغَیِّرُواْ مَا بِأَنْفُسِهِمْ که خداوند فرمود که ما سرنوشت هیچ قومی را تغییر نمی دهیم مگر اینکه آن قوم خودشان سرنوشتشان را تغییر بدهند.

مردم با اعتقاد به قرآن کریم انقلاب را ایجاد کردند پس حدوث انقلاب با قرآن است و می بایست بقای این انقلاب هم باید با قرآن باشد. پس آن عاملی که در حدوث دخیل بود همان عامل باید در بقای انقلاب هم دخیل باشد. فلذا؛ اما در عرض این چهل سال انصافا هم قرآن در جهات مختلف خصوصا از قرائت، یادگیری که اولین بخش قرآن کریم هست اگر شما مقایسه ای کنید با قبل از انقلاب، یکی از دستاوردهای مهم انقلاب همین قسم است.

به تعبیری که در نهج البلاغه وجود دارد هدف از بعثت انبیا را بیان می کند و می فرماید انبیا آمدند تا ذهن مردم را که خمود بود و خمیده بود شخم بزنند و چیزهای جدیدی در آن ایجاد کنند. انقلاب هم آمد ذهن مردم را شخم زد. گفت چیزهای التقاطی و باطل را قبلا داشتید اینها را کنار بگذارید. ذهنتان را با قرآن و فرهنگش آشنا کنید.

در کنار این قضیه انقلاب، قرآن کریم خیلی رشد کرد و با قبل از انقلاب قابل مقایسه نیست. هم در یادگیری هم در سطح جوانان هم در جهت حفظ و قرائت. الان ما در کل کشور حتی پیرزن ها و پیرمرد ها الان می بینیم که رغبت نشان می دهند.

اول انقلاب هم این طور بود. یکی از کارهایی که بعد از انقلاب ایجاد شد، تشکیل این کلاس های فرهنگی خصوصا در جهت قرآن بود. آن موقع کار ابتدایی انجام می شد چون از قبل از انقلاب هم فکر نکرده بودیم. بیشتر در جهت ظواهر قرآن کریم کار کردیم.

روخوانی، روانخوانی. تا حدودی هم به قرائات پرداختیم به طوری که الان در چهل سالگی انقلاب، آن ها دیگر به عنوان امر مسلم شده است یعنی در ناحیه روخوانی و روانخوانی و یادگیری، تمام ایران حتی در روستاها که تشریف می برید این کتاب مقدس باز است و کلاس ها انجام می شود و ما آمار خوبی داریم.

در زمان نیمه دوم انقلاب یعنی 20 سال قبل در ایران اتفاق افتاد که در جهان آن روز کمتر بود. بعد از آن در جهان شیوع پیدا کرد و آن بحث حفظ بود. به صورت رسمی و عمومی و همگانی در ایران بود. بعدها کشورهای عربی هم به این شیوه اقتدا کردند و در بین خودشان این را ایجاد کردند.

در این بین فقط طلاب کشورهای عربی که اهل تسنن بودند در آن جا رائج بود اما در حوزه ما اصلا سابقه این چنینی نداشت. به من گفتند که قبل از انقلاب به تعداد انگشتان یک دست هم ما حافظ نداشتیم. حتی در پیرمردها، بیرون حوزه که نبود در حوزه چند نفری بودند. آن هم آکادمی و روشمند نبود.

رسا ـ در رشد فرهنگ قرآنی رهبر معظم انقلاب اسلامی چقدر اثرگذار بودند؟

حمایت های رهبر انقلاب در جهت «حفظ» بی‌نظیر بود. حتی من یادم است حدود 18 سال پیش بچه هایی که حافظ شدند علاوه بر اینکه در مجالس ایران می گرداندیم به کشورهای خارج هم زیاد می بردیم. از آقای طباطبایی گرفته تا دیگران. همه در خارج از ما سوال می کردند که شما چطور شد به این مطلب دست یافتید؟ یکی از سوالاتشان این بود و ما هم می دانستیم یک مقدار سیاسی است که آیا قائدتان هم به شما کمک می کند؟‌

گفتیم بله اتفاقا این روش و این راه را با حمایت ایشان داریم می رویم و بدون ایشان نمی توانیم این راه را ادامه بدهیم. این راه به صدور انقلاب هم خیلی کمک کرد. من اگر خاطراتی را که در این زمینه دارم بیان کنم شاید به اندازه چندین جلسه شود. اینکه اثر قرآن در برون مرزی چه بود. این حرکت برای ما دینی بود اما اینکه این پرچم را ایرانی ها به دست بگیرند این باعث عزت ملی شد.

خصوصا برخی تهمت هایی که به ما می زدند که اینها اهل بیت(ع) را گرفتند و قرآن را ترک کردند در کل جهان عرب یعنی اهل تسنن این را علیه ما استفاده می کردند. با قضیه حفظ و ... همه نقشه بر آب شد. یعنی انقلاب آمد علاوه بر این که ثابت کرد که ما ایرانی ها یک دستمان قرآن است و یک دستمان اهل بیت علیهم السلام و اعتصموا بحبل الله را ما داریم.

رسا ـ خاطره ای پیرامون این مسأله دارید؟

بله. یک روزی در بحرین با مسئول اوقاف آنجا ملاقات داشتیم. یک مسابقه ای بود رفتم بحرین با دو تا از حفاظ. بچه ها را که بردم استقبال کردند و تعجب کردند که عجب بچه های قرآنی دارید. وزیر اوقاف با ما یک جلسه ای داشت گفت که این صنعت را از کجا آوردید،‌ صنعت حفظ را؟ بعد به خاطر اهمیت قرآن در پیش خودشان جلوه میداد. الان این طور است که بعد از چهل سال فقط ایران است که در مراکز داخل و بیرون از مرزش، کلاس های حفظ و ... دارد. بعدا از ما کپی کردند. در کشورهای لیبی و عربستان و چاد و لیبی و سودان و قسمتی از آفریقا اینها الان حفاظشان زیاد است.

اما حفظشان فقط حفظ است و بهره مندی شان فقط حفظ است؛ اما ما در ایران علاوه بر حفظ، به امور جانبی هم پرداختیم. مثل تفسیر، فهم قرآن کریم. الان در ده سال اخیر خصوصا این ها کار می شود. آن موقع که تازه شروع کردیم 20 سال پیش افت و خیزهایمان را انجام دادیم. فهمیدیم کجا اشتباه بود، روش هایمان اصلاح شده است. روش هایمان خیلی آکادمیک شده و خیلی مطالبمان و روش های کاریمان با بیست سال پیش فرق کرده است.

من یادم است که بچه ها وقتی حفظ می کردند جزء را می دانستند و این آیه در کدام سوره و جزء است در کدام صفحه است؛ اما شماره آیه را حفظ نمی کردیم، یعنی همه آدرس ها را بلد بودیم اصل را بلد نبودیم در حالی که بعدا دیدیم چه اشتباهی کردیم مثلا در سوره حج آیه فلان. اینها را اصلاح کردیم، روش ظاهری را اصلاح کردیم.

بعد رفتیم روی معانی و واژگان و تدبر و الان هم تفسیر. آقای دکتر احمد نعینع که از قرّاء مصری است ایشان حدود 18 سال پیش ما یک موقعی در لبنان در شب های ماه مبارک رمضان برنامه های قرآنی داشتیم در محافل کشور لبنان. آنجا چیزی به من گفت که اگر ایران با همین روش که در قرائت پیش برود، در دهه آینده مصر باید از ایران قاری وارد کند.

اهمیت قرآن در ایران را آنها فهمیدند. آن ها درایران رفت و آمد می کردند و می فهمیدند که جو قرآنی ما چگونه است. دشمن همین طور که ما را در جهت رشد می بیند به فرموده قرآن کریم ودوا ما عنتم، دشمن دوست دارد شما همیشه در مشکل بیفتید. راه مشکل را هم برای ما درست می کند. برای انقلاب اسلامی دشمن فقط اقتصادی یا سیاسی یا نظامی نیست بلکه ما دشمن فرهنگی هم داریم.

یکی از منطق های فرهنگ، قرآن است دیگر. حتی آمدند در ایران آن موقع که ما حفظ را راه انداخته بودیم با حاج اقا طباطبایی و دوستان، آمدند از خارج به بعضی از این تکنوکرات های داخل القا کردند در دانشگاه ها و علوم روانشناسی و این علوم گفتند که این روش برای بچه ها ضرر دارد بچه ها را دیوانه می کند!

 تا اینجا پیش رفتند. حتی ما با برخی روان‌شناسان بحث کردیم و آن ها حرفی برای گفتن نداشتند. می گفتند این حجمی که شما برای حفظ به اینها می دهید سلول های ذهن بچه ها خسته می شود و الی آخر.

ما به اینها یک جواب نقضی دادیم. گفتیم اگر یک بچه دو یا سه ساله را بگذارید جلوی تلویزیون، این بچه صوت را می فهمد و از شکل چیزی متوجه نمی شود، این تبلیغاتی که برای پفک و غیره می گذارد این بچه همه چیز را می گیرد چون الفاظ است دیگر. چطور آن جا را ایراد وارد نمی کنید اگر الفاظ قرآنی باشد شما گیر نمیدهید. همان موقع به بچه ها می خواستند گرا بدهند که دنبال شعر و ... بروید و حفظ کنید اما قرآن نه!

ما فهمیدیم دست از بیرون در کار است به وسیله داخلی ها و خیلی از جاها رفتند و سم پاشی کردند و موفق نشدند البته و الحمدلله این کشتی به حرکت خودش داد و ادامه می دهد. همین الان هم سنگ اندازی وجود دارد. یک مقدار خود حاکمیت باید این را تقویت کند.

 الان تلویزیون را ببینید. تلویزیون تقریبا هرگروهی از اصناف جامعه را تبلیغ می کند الا این بخش از این جامعه یعنی قرآنی ها را . الان چند سالی است که در تلویزیون بروز و ظهوری ندارند. مثلا بیایند چند تا از بچه های قرآنی که نمونه شدند را هم در درس هم در مسائل جهانی و هم در مسائل فهم قرآنی معرفی کند.

ما الان داریم حافظی که فقط کلاس اول ابتدایی را کلاس رفت و بقیه اش را نرفت الان دارد دکتری می خواند و الان هم سوادش را داشته و زبان دان هم هست. خوب شما می آیید در ماه مبارک رمضان در برنامه ماه عسل، افراد مختلف را تبلیغ می کنید خوب چرا از این بچه ها استفاده نمی کنید؟

رسا ـ برای رشد بهتر و سریع‌تر این فرهنگ مسئولان چه کاری باید انجام دهند؟

یکی از راه های نشر فرهنگ قرآنی استفاده از رسانه ها و رسانه ملی است که این ها را تبلیغ کند. ما الان بچه های حافظی داریم که چه برنامه کودک های جذابی را درست می کنند اما خریدار ندارد. کجا باید بخرد و حمایت کند؟‌ رسانه ملی. نمی گوییم بقیه اقشار نباشند باید باشند اما چرا این بخش را نمی آورید؟ خوب اینها در فرهنگ جامعه دارند نقش ایفا می کنند.

ما الان در سراسر کشور بیش از چند میلیون حافظ داریم. اعم از حفاظ 5 تا کل قرآن کریم. حافظان قرآن ما الان بین المللی شدند. یعنی اینها کسانی هستند که یک مدتی جهان را قرق کرده بودند از اروپا گرفته تا آفریقا، خودم اینها را بردم و خیلی هم تاثیرگذار بود. دو چیز برای ما فایده داشت اول نشر فرهنگ قرآنی با رویکرد اهل بیت علیهم السلام و دوم عزتی که برای این قائل بودند از مسیحیت و غیره که در جلسات ما شرکت می کردند. اما اینها در ناحیه حفظ بود.

در ناحیه قرائت که الی ماشاءالله زیاد بود. الان در مسابقات بین المللی در سطح ایران و جاهای دیگر کشور، معمولا ردیف اول متسابقینی که درآن جا برنده می شوند در قرائت ایرانیان هستند. و آن ها در ماه مبارک رمضان چقدر دعوت می شوند از کشورهای خارجی از قاریان ما که اینها بروند قرائت کنند و می روند.

متاسفانه بعضی از نهادهایی که در خارج از کشور که باید ما را حمایت کنند مثل وزارت خارجه و مانند اینها حتی در ویزا دادن هم کم لطفی می کردند. یک بخش اعزام مبلغ وجود دارد اما متاسفانه به این بخش نمی پردازند یا مبلغینی که خودشان می خواهند می فرستند. نمی آیند از اهلش این مبلغ را بگیرند. ما اگر دعوت خصوصی داشته باشیم می رویم و مستقل و مردمی می رویم.

رسا ـ درباره مفاهیم قرآن کریم چطور؟

حالا این راجع به قرائت و حفظ بود اما راجع به تفسیر. همین بحث که در نجف به ما گفتند به اینکه بزرگانی در زمان نجف که ارتباط ما با دولت آن ها سازگار نبود آقایان گفتند علمای نجف رادیوی ایران را می گرفتند و تفسیر ایران را گوش می دادند. تفسیری که در حوزه علمیه در مسجد اعظم برقرار بود. خیلی از کشورهای آسیای میانه به ما گفتند که تفسیرتان را از رادیو گوش می دهیم الان که الحمدلله بهتر است و فضای مجازی این کار را سریعتر انجام می دهد.

تفسیر را شما می بینید الان در ایران الحمدلله خیلی خوب شده است. ما روزی می گفتیم که دانشگاه الازهر مصر چندسال یکبار تفسیر بیرون می دادند چرا ما این کار را نمی کنیم؟ این چیزی بود که 60 سال پیش مشکله ای بود. علامه طباطبایی رحمه الله یک فتح الفتوحی کرد.

بعد از اینکه المیزان را نوشت تازه فهمیدند که شیعه چه دارد. بعد الحمدلله این راه باز به وسیله شاگردان ایشان الان هم این راه مستمرا در حال ادامه است. ما در خیلی از بخش ها حتی الان اینقدر در تفسیر پیشرفت کردیم شما برای هر اجزای انقلاب، هر سال انقلاب، هر وزارتخانه در ایران، بگویید آیه درباره اش چه گفته است ، مفسران نظر قرآن کریم را می گویند و ارائه می دهند.

این به دلیل رشد تفسیر در حوزه های علمیه در چهل سالگی انقلاب یک براوردی که می کنیم هم مفسر ما عجیب شده است و هم تفسیر ما تعجب همه را به وجود آورده است و ما یک کاری انجام دادیم در مجمع عالی تفسیر در 5 سال پیش یکی از نهادهای کشور با ما همکاری کرده است آن هم سازمان تبلیغات بود.

ما روزی به آن ها گفتیم اساتید خوبی برای تفسیر داریم. چرا از اینها برای شهرستان ها استفاده نمی کنید در ماه مبارک؟ گفتند چگونه است بلد نیستیم! گفتم ما این مقدار مفسر داریم و درحوزه علمیه هر سال از اول سال تحصیلی تا آخر آن تفسیر می گویند. یک قراردادی بستیم با اینها که اول به خاطر اینکه به ما اطمینان کنند دست به عصا راه رفتند. گفتند ما 31 استان داریم و تهران را مستثنا کردند. بعد گفتند 30 مفسر به ما بدهید.

ما معرفی کردیم و مرکز هر استانی یک نفر از آن ها بروند و رسانه ملی هر استان بیاید برنامه اینها را ضبط کند گرچه بعضی از این استان ها همکاری نکردند ولی ضبط شد. بازخوردش می رود برای سازمان. سازمان وقتی گزارشات استان های مختلف را شنید تعجب کرد. هم استقبال مردم هم نشر حداکثری تفسیر در کل کشور. تا اینکه خودشان مشتاق شدند گفتند خیلی طرح جالبی بود. با کمترین بها این کار را کردند.

سال بعد گفتند هر استانی دو شهر را مفسر ارسال کنیم. مفسرین در مساجد و منبرشان تفسیر بود. نهادهای دولتی که کسی که فرهنگ و امکانات کشور دستش است باید کمک کنند. یک قسمت فرهنگ کشور به عهده حوزه است و آن هم روش چهره به چهره با مردم را دارد انجام می دهد. اصلا جعل حوزه برای تبلیغ است اما مقداری مقدمات بیرون از حوزه هم میخواهیم که ما را تقویت کند و بسترها را باید آن ها فراهم کنند.

الان ما این کار را در تمام مراکز جوانان خصوصا در مدارس و دانشگاه این بضاعت را داریم و راه و زمینه را آماده کنند که ما استاد را به دانشگاه بفرستیم در قالب پرسش و پاسخ با قرآن کریم. یعنی این ها سوال کنند و قرآن جواب بدهد. هیچ سوالی نیست مگر اینکه جوابش در قرآن هست.

رسا ـ در مراکز آموزشی هم این طرح ها اجرا شده است؟

بله. ما یک روزی رفتیم در یک دانشگاهی، ‌دانشجویان را جمع کرده بودند در یک سالنی. بچه های علوم پایه بودند. گفتم من سخنرانی نمی کنم. گفتم شما سوال کنید. ببینیم فضای فکری اینها چه هست؟ چرا ما اینجا یک موضوعی را برویم سخنرانی کنیم صرفا؟ به قول غربی ها مونولوگ نباشد بلکه دیالوگ باشد. اول دیدم این ها هیچ سوالی نمی کنند حالا یا بلد نبودند یا خجالت می کشیدند. من از هر یک از رشته هایشان از قرآن کریم یک موضوعی را طرح کردم.

مثلا در زیست شناسی درباره آوندها در درخت که چگونه آب را بالا می کشد چند دقیقه ای توضیح دادیم. راجع به جنین شناسی، راجع به جاذبه زمین، راجع به ریاضی و چهار عمل اصلی در کجای قرآن آمده است؟ ما در سوره مبارکه عنکبوت آیه شریفه 14 به اینکه حضرت نوح هزارسال تبلیغ کرد الا خمسین، هزار منهای پنجاه، خوب این تفریق است دیگر.

مثلا ارث در سوره مبارکه نساء آیات 11 و 12 ، هم ضرب و هم تقسیم را آنجا در باب ارث گفته است. در شیمی بحث هایی که درباره این علم هست را گفتیم. دیدم نه، جمعیت تازه فهمیدند قضیه چیست! شروع کردند به سوال کردن. یک ساعت و نیم جلسه طول کشید و نه آنها خسته شدند و نه ما.

رسا ـ در رسانه‌ها چطور؟

یک روزی حدود 15 سال پیش تقریبا به ما گفتند که شبکه برون مرزی برنامه داریم. بعد گفتند که شما بیایید در شبکه و حفاظ خردسال را بیاورید، آنجا یک برنامه گفت و گوی مستقیم با خارج از کشور در ماه مبارک انجام شود. من دو تن از حفاظ را بردم. خودم چون ملبس بودم پشت دوربین بودم و نرفتم و از پشت دوربین هدایت می کردیم.

یکی از غیرملبسین که استاد هم بود فرستادم در بین اینها. بچه ها را از قبل آماده کرده بودیم. گفتم آن طرف نه اعتقادی سوال می کنند و نه احکام، از اینها بیرون بیایید. آن طرف هر چه هست درباره تکنولوژی و علم سوال می کنند. به مجری هم گفتیم که چه کند.

ما حفاظ را بردیم، آنجا. یک بار صبح رفتند روی آنتن برای اروپای مرکزی، بعد از ظهر می رفتیم مجددا چون ماه رمضان هم بود می آمدیم قم که روزه خراب نشود و برمی گشتیم. بعد از ظهر هم می رفتیم روی آنتن برای آمریکا. بچه ها را معرفی می کردم. از آن طرف که سوال می آمد، بعضی ها انتقاد داشتند و برخی تشکر و برخی سوال داشتند. یکی از اینها که در مارسِی فرانسه بود. گفت حیف نیست که این بچه ها با این استعداد گذاشتید در قرآن و از علوم روز برخوردار نیستند؟

ما اشاره به بچه ها کردیم و به مجری که بگوید اینها به علوم تجربی هم آشنا هستند. سن حفاظ بین 7 تا 8 سال بود. بعد ما نمونه ای از علوم تجربی را آنجا برایشان نقل کردیم. چگونگی تشکیل باران و فرایند آن را گفتیم و اثرش بر روی زمین چیست. خیلی از موضوعات علمی را گفتیم. آن زنی که از فرانسه زنگ زده بود تعجب کرد. گفت من نمی دانستم که قرآن این همه علوم تجربی را هم دارد.

یکی از اینها به رایانه خیلی وارد بود. آن موقع خیلی ها به رایانه وارد نبودند ولی یک از بچه ها وارد بود. یکی سوال کرد راجع به رایانه و او راجع به رایانه آیه خواند. بعد راجع به علوم رایانه توضیح داد. آن ها تعجب می کردند و نظیر این بحث زیاد داشتیم.

رسا ـ در باب تفسیر و مفاهیم قرآن کریم چه پیشرفت هایی داشتیم؟

اما در تفسیر ما در چهل سالگی انقلاب اسلامی رشد زیادی کرده است و الان ما خیلی وقت هست مفسرین را دپو کردیم و نمی آید کسی از ما سوال کند. اگر جامعه روزی میخواهد از این فرهنگ بیگانه و فرهنگ این فضای مجازی که الان دارد بعضی از قسمت هایش به مردم ما ضرر میزند، اگر میخواهیم جوانان ما در برابر این فرهنگ بیگانه  بتن آرمه کرده بقول امروزی ها و محکم کنیم، راهی غیر از انتقال فرهنگ قرآن به بچه ها نیست.

رسا ـ پیشنهاداتتان به مسئولین کشور در این حوزه چیست؟

بله ما زیاد کار داریم. هر وزرات خانه ای، اعم از وزارت آموزش عالی، آموزش و پرورش، جهاد سازندگی، اقتصاد، همه ی نهاد های دولتی هستند، اینها بیایند سازوکار خودشان، لااقل کلیاتش را از قرآن بگیرند. خب چه اشکالی دارد در کتاب فیزیک، وقتی رسیدیم به زندگی روی جاذبه، آیه ی نیروی جاذبه را اینجا، سر مطلب، سر فصل بنویسیم، به معلم کلاس هم از قبل آموزش بدهیم ، که این آیه را چطوری توجیه کنیم. یا یک کتابچه ای را بنویسیم راجع به سرفصل های آیه هایی که آوردیم، در کنار اینها بگذاریم.

هزینه زیادی هم ندارد در دیگر وزارت خانه هاهم به همین شکل می توان عمل کرد. سرفصلها، کلیاتش که در قرآن هست حالا روی جزئیات، خودتان باید تلاش کنید. ما الان در فقه در حوزه چه میکنیم؟ مگر همه ی فقهی که ما میخوانیم، آیه داریم؟ کلیات هست.  مثلا در مورد نماز کلیات آمده است. جزئیات را باید از روایات کاوید.

من یک روز در جهاد سازندگی در شهرکرد رفتم، صحبت کردم گفتم من چه بگویم به درد اینها بخورد؟ آمدم بحث خاک شناسی و آب شناسی را از منظر قرآن برایشان گفتم. اکثرشان مهندس هستند، گفتند حاج آقا این بحث ها رو از کجا آوردی؟ گفتم این قرآن شما که ۱۴۰۰ سال پیش نازل شده است.

اتفاقا من خودم دوره کارشناسی ام را کشاورزی خوندم، یک استاد داشتیم از بین اساتید، رفته بود توی آزمایشگاه کار می کرد، این بنده خدا ۸ نمره از نمره مون رو می گفت که بروید در زمینه فلان چیز، آیات را استخراج کنید.

از فلان صفحه تا فلان صفحه اگر آیه ای بود، بیاورید، یک تفسیر کوچکی هم انجام بدهید. همه ی بچه ها این کار را انجام داده بودند و جالب این بود که اصلا نمی دانستند که چنین چیزی وجود دارد.

گفتنی است، بخش دوم گفت و گو با حجت الاسلام والمسلمین مسیبی در سرویس فرهنگی اجتماعی خبرگزاری رسا منتشر خواهد شد./829/گ401/س

خبرنگاران: محمد اصغری و محمدمهدی مرادی