حال و هوای کلاب هاوس

اشاره: جالب است بدانید که کلاب هاوس تا چند ماه پیش (حدود دی 99) تنها ششصدهزار عضو داشت اما بعد از حدود دو ماه و تا 25بهمن99 با رشدی قابل توجه به شش میلیون کاربر رسید. جریان انقلابی و دغدغه‌مند باید پاسخی روشن به این سؤال داشته باشد که امروز موج «کلاب‌فارسی» به چه سمت حرکت می‌کند؟

برای دستیابی به گزارشی جامع، باید نظرات مخالف و موافق این شبکه اجتماعی را از زوایای مختلف شنید و بررسی کرد. از این رو، خبرنگار سرویس فرهنگی و اجتماعی خبرگزاری رسا با دکتر سینا تفنگ‌چی، استاد ارتباطات دانشگاه پیام‌نور در باره حال و هوای کلاب هاوس به گفت‌وگو پرداخته و نظر وی را راجع به این فضا جویا شده است.

رسا ـ به نظر شما لزوم حضور جبهه انقلاب در فضای مجازی و شبکه اجتماعی چیست؟

من از این زاویه به موضوع شبکه‌های اجتماعی نگاه می‌کنم. اصولا شبکه‌های اجتماعی بستری است فراهم شده که جمعی در آن حضور دارند؛ هرچند غالب این فضا از جانب ما پدید نیامده ولی صحنه‌ای است که مردم ما در آن حاضر اند. حال ما می‌توانیم دو نوع مواجهه داشته باشیم، یا اینکه کنار بنشینیم و عرصه را خالی بگذاریم یا اینکه وارد شویم و گفتگو کنیم. نظر من این است که باید وارد این فضا شد و اتفاقاً باب گفتگو را باز کرد.

اگر عرصه را خالی کنیم، به نوعی اجازه جولان را به جبهه مقابل داده‌ایم و معاندین ما _هرچند من موافقت چندانی با لفظ معاند ندارم_ با سرعت بیشتری پیش می‌آیند؛ ولی اگر ما در برابر حملات دشمن مقاومت کنیم، احتمال پیروزی بالا می‌رود. این را هم باید بگویم که ما مخالف آزادی بیان نیستیم؛ همچنین که موافقان ما اجازه سخن گفتند دارند، جبهه مخالف هم حرف‌های خودش را می‌زند ولی ما بستر را خالی نمی‌کنیم تا اجازه پیشروی را از دشمن بگیریم و در نهایت عرصه را به دست می‌گیریم. فضای مجازی در واقع فضای است بدون مرز که اگر ما این فضا را خالی کنیم، افرادی با تفکرات نامناسب سکان‌دار عرصه می‌شوند.

رسا ـ در این ایام اسم کلاب‌هاوس بسیار به گوش می‌خورد؛ شما به عنوان کارشناس فضای مجازی این پلت‌فرم را چگونه ارزیابی می‌کنید؟

ببینید؛ باب گفتگو در اوایل انقلاب باز بود. در آن اوایل، گفتگوهایی را شاهد هستیم که بین متفکرین انقلاب اسلامی با متفکرین سوسیالیسم برگزار می‌شد و تلویزیون جمهوری اسلامی نیز آن را پخش می‌کرد. لذا ما نباید فضای گفتگو را ببندیم و اصلا این خاصیت انقلاب و اسلام است که به دنبال برقرار کردن دیالوگ و گفتگو بین تفکرات مختلف می‌باشد؛ البته ما به‌دنبال اقناع مخاطب هم هستیم تا مسیر درست را به آنها نشان دهیم.

کلاب‌هاوس به نظر من فضای اول انقلاب را تداعی و باب گفتگو را بین افراد موافق و مخالف برقرار می‌کند. در یکی از همین کلاب‌ها که پیرامون انتخابات برگزار شد، خبرنگار یک شبکه خارجی حضور داشت و سعی می‌کرد خودش را نشان دهد؛ او سعی می‌کرد نام امام خمینی را بیاورد ولی نمی‌توانست لفظ امام را بیان کند و از طرفی هم نمی‌توانست بی احترامی کند، در نتیجه در تلاش بود بحث خود را به گونه‌ای ارائه کند که از طرفی افراد مقابل او را نفی نکنند و از گفتمان خویش هم پایین نیاید.

همین که طرف مقابل به نوعی درون گفتگو قرار می‌گیرد و سنجیده می‌شد، یک حرکت مثبت است و از طرفی تلاش می‌کند با سعه‌صدر گفتگو را ادامه دهد. اینها نکات مثبتی است که از چت‌های کلاب هاوس برداشت کردم.

رسا ـ بیشتر از فضای درونی کلاب هاوس بگویید.

در بین این طیف‌های داخلی اصولگرا و اصلاح طلب تاکنون بحث جدی و گفتمانی را شاهد نبودیم. فضای کلاب هوس این باب را گشود و می‌تواند مدخل خوبی باشد تا اشخاص از طریق گفتمان خودشان را ثابت کنند و مردم آنها را در ترازوی قضاوت و تحلیل قرار دهند.

نه فقط در مسائل سیاسی بلکه در مسائل دیگر نیز افراد مختلفی که صاحب نظر هستند می‌توانند کلاب خود را راه بیندازند و به گونه‌ای جذاب بحثشان را ارائه دهند. اگر مباحث به صورت جذاب ارائه شود مخاطب پای صحبت‌ها می‌نشیند و یاد می‌گیرد. به نظر من از این فضا باید استفاده کرد. صدا و سیما نیز در این برنامه کلاب خود را تشکیل داده است. خبرگزاری‌ها هم به نظرم باید وارد شوند و با جهت‌گیری‌های خودشان مباحث خود را ارائه دهند و هر گفتمانی غنی‌تر باشد و بتواند با ادبیات رسانه ارائه بحث کند، موفق خواهد بود.

به عنوان مثال خبرگزاری شما در مباحث خوبی ورود کرده که من کمتر دیده‌ام؛ از جمله هوش مصنوعی. اینها اتفاقات نو و جدیدی است که می‌تواند برای مخاطب جذاب باشد.

رسا ـ با توجه به اینکه این اپلیکیشن مختص سیستم عامل اپل است، آیا نسخه‌های اندروید نمی‌تواند از لحاظ ایمنی ضعیف باشد و اصلا میزان امنیت این شبکه اجتماعی را تا چه اندازه می‌بینید؟

حالا که وارد بحث امنیتی شدید، من از خودم شروع می‌کنم. بنده گوشی اپل ندارم و از طریق نسخه غیر اصلی اندروید وارد این فضا شدم. من دیتای خاصی را در تلفن همراه خود ذخیره نمی‌کنم که از انتشار آن هراس داشته باشم ولی اگر بحث امنیتی را بخواهیم پیش بکشیم و یکی از دلیل‌های وارد نشدن به این نرم‌افزار را این بدانیم، باید دانست که سیستم عامل‌های مورد استفاده ما نیز از لحاظ امنیتی هیچ تضمینی ندارند و حتی به شبکه‌های اجتماعی داخلی نیز نمی‌توانیم اطمینان زیادی داشته باشیم چه برسد به شبکه‌های اجتماعی خارجی؛ چرا که به راحتی اطلاعات رد و بدل شده قابل دسترسی است.

باید برای مردم روشن شود که از اطلاعات آنها چه استفاده‌هایی می‌شود و چه چیزهایی از داده‌های آن ها استخراج می‌گردد. اگر از همه اینها بگذریم، من حضور فعالانه در فضای مجازی را تأکید می‌کنم زیرا رهبری معظم، مباحث زیادی را درباره تولید محتوا در فضای مجازی فرموده‌اند.

رسا ـ در پایان اگر نکته‌ای دارید، بفرمایید.

نکته دیگری که به نظرم می‌رسد این است که ما از کلاب هاوس می‌توانیم برای افزایش سواد مردم استفاده کنیم. در زمانه فعلی که سرانه مطالعه به شدت پایین است، می‌توانیم مردم را به شنیدن کتاب صوتی دعوت کنیم. اگر ما به سیر حرکت وب و فضای سایبر توجه کنیم، در می‌یابیم به مرور زمان و از سال ۲۰۱۷ به بعد، سرچ‌های ویدیویی رونق گرفت و قابلیت‌های جدیدی در شبکه‌های اجتماعی برای انتشار ویدیو به وجود آمد.

به نظر من روحانیت می‌تواند با استفاده از این فضا به راحتی صحبت‌های خود را منتقل کند. من وقتی پای صحبت‌های آیت الله اعرافی می‌نشینم و وقتی صحبت‌های ایشان را در رابطه با فناوری گوش می‌دهم، واقعا لذت می‌برم که یک روحانی با دید مذهبی و از دریچه دین به مسأله‌ای مانند فناوری نگاه می‌کند و البته صاحب نظر است. اگر این نوع مسائل در فضایی کلاب هاوس مطرح شود، بسیار پر مخاطب است.

در این فضا، بستر مباحثه هم باز است و یک روحانی فاضل به راحتی می‌تواند با جوانان به گفتگو بپردازد و شبهات آنان را رفع کند. نسل امروز نسل اینترنت است؛ مردم و بخصوص جوانان می‌توانند از طریق این فضا با روحانیت اصیل اسلام روبرو شوند و به گفتگو بپردازند.