وحدت حوزه و دانشگاه با ورود حوزویان به عرصه علوم انسانی تحکیم می شود

وحدت حوزه و دانشگاه از مسائل اساسی است که از زمان حضرت امام مورد توجه ایشان قرار گرفت، ایشان در این رابطه می فرمودند «سعادت و شقاوت یک ملت بستگی به دو پایگاه حوزه و دانشگاه دارد»، لذا از همان ابتدای پیروزی انقلاب فعالیت هایی در این زمینه آغاز شد، همانند دفتر تحکیم وحدت و همچنین دفتر همکاری حوزه و دانشگاه و برخی از شخصیت های حوزوی و اساتید دانشگاه در این عرصه به فعالیت پرداختند و تعدادی کتاب توسط دفتر همکاری حوزه و دانشگاه در حوزه علوم اسلامی نوشته شد، اما آن اثری که مورد انتظار بود حاصل نشد. این مسأله تا به امروز یکی از مهمترین دغدغه های نخبگان علمی حوزه و دانشگاه و مورد تأکید مقام معظم رهبری است.

باتوجه به آغاز هفته وحدت حوزه و دانشگاه گفتگویی را پیرامون این مقوله مهم و سرنوشت ساز با حجت الاسلام محسن غرویان، مدرس حوزه علمیه قم و عضو هیئت علمی جامعه المصطفی العالمیه صورت دادیم.

رسا ـ در حال حاضر چه نهادهایی برای تحکیم وحدت حوزه و دانشگاه پویا و فعال هستند؟

امروز پژوهشگاه حوزه و دانشگاه قم در همین خصوص فعال است و گروه هایی از حوزه و دانشگاه، تحقیقات و پژوهش هایی انجام می دهند که حاصل این ها برای دانشگاه ها و حوزه های ما در مقولات علوم انسانی مفید است، ولی با همه این ها باز حجم وسیعی از کتاب های درسی دانشگاه ها، ترجمه متون غربی است، لذا مقام معظم رهبری در سفر اخیر خود به قم بار دیگر تأکید کردند «باید علوم انسانی بر اساس پایه های فکری بومی و اسلامی خودمان نوشته شود و پی ریزی شود» در این زمینه کارهای بجا مانده بسیار زیاد است که باید پیگیری و دنبال شود.

مهم ترین نکته در وحدت حوزه و دانشگاه همین علوم و دانش هایی است که در حوزه و دانشگاه تدریس می شود، چون شخصیت استاد و شاگرد در حوزه و دانشگاه براساس متون علمی شکل می گیرد، در نتیجه متون علمی باید درست شود و به حالت مطلوب در آید.

رسا ـ در مقوله وحدت حوزه و دانشگاه، چه مقدار با معیارهای امام راحل و مقام معظم رهبری فاصله داریم؟

من فکر می کنم که فاصله زیاد است و ما هنوز هم مشاهده می کنیم که وضعیت دانشگاه ها مطلوب نیست به هر حال نوع فضایی که در دانشگاه های ما است این فضاها بیشتر شبیه فضاهای اروپایی امریکایی و غربی است، یعنی این ذات و طبیعت درس ها و دانشهایی است که آن جا تدریس می شود، این دانش ها جوانان را به سمت سکولاریزم و لیبرالیزم می برد و این فضا فضای مطلوب دانشگاه جمهوری اسلامی نیست، لذا باید خیلی تلاش ها صورت بگیرد.

رسا ـ دانشگاه های امام صادق(ع) و رضوی تا چه حد می توانند در مقوله وحدت حوزه و دانشگاه موثر باشند؟

این قدم بسیار خوبی است. یعنی دانشگاه رضوی یا دانشگاه امام صادق(ع) در تهران و امثال این ها گام های خوبی را برداشته اند، خوبی های دانشگاه را گرفته اند و مزایای حوزه را در این محیط ها برده اند، اما این ها استثنا هستند و کلیت فضای آموزش عالی و دانشگاهی ما هنوز نیاز به کار بسیار زیادتری دارد.

رسا ـ شما چه راهکاری را برای تقویت وحدت حوزه و دانشگاه پیشنهاد می کنید؟

من در مصاحبه ها گفته ام که باید بهترین دانشمندان رشته های علمی در دانشگاه ها شناسایی شوند و در میان حوزویان هم کسانی که مطالعات کافی دارند و صاحب تئوری و فکر هستند، باید هم اندیشی و هم فکری کنند، اساتید دانشگاه باید به نظریات اسلامی آشنا شوند و حوزویان هم باید با آخرین تئوری های علوم انسانی در دنیای امروز آشنا شوند. پرداختن به علوم انسانی جدید از نیازهای شیعیان در دوره معاصر است، ما باید تفکر شیعی خود را در حوزه های علوم انسانی بسط و گسترش دهیم، در جامعه شناسی، روان شناسی، علوم تربیتی، فلسفه سیاست، اندیشه سیاسی، حقوق و به خصوص بحث حکومت دینی و مسأله ولایت و امامت را در قالب ولایت فقیه باید ترجمه و تشریح و تبیین کنیم، چون تبلور تفکر شیعی در جهان امروز در قالب همین حکومت دینی و ولایت فقیه است که در نظام جمهوری اسلامی وجود دارد، لذا باید به این بحث پرداخت شود و این هم از ضرورت هایی است که اکنون برای شیعیان احساس می شود.

آن کسانی که می خواهند وارد عرصه وحدت حوزه و دانشگاه شوند باید از لحاظ فکری به یکدیگر نزدیک شوند و براساس تبادل نظر و تضارب آرا، متونی را برای دانشجویان تنظیم کنند. به نظر من هیچ راه دیگری جز نزدیک شدن دانش های بین حوزه و دانشگاه برای وحدت پایدار وجود ندارد. باید فضای دینی، اخلاقی و معنوی را از حوزه به دانشگاه آورد و با توجه به اینکه دانشگاهیان بیشتر به مسائل سیاسی و مدیریت جامعه و نحوه اداره حیات اجتماعی انسان توجه دارند، این دغدغه‌ها را به میان عالمان دین بیاوریم که گام بسیار مؤثری است.

رسا ـ وحدت حوزه و دانشگاه چه آثار مفیدی در زندگی اجتماعی مردم دارد؟

اکثریت مردم یک مملکت به دنبال نخبگان فکری حرکت می کنند، یعنی بر اساس تئوری حکومت نخبگان که در جامعه شناسی مطرح است نخبگان هر جامعه هستند که در حقیقت بر سایرین حکومت می کنند و مردم عادی هم به دنبال نخبگانشان حرکت می کنند و پایگاه نخبگان در کشور ما حوزه و دانشگاه است. به جهت این که دانش های دینی در آن حوزه تدریس می شود و دانشگاه ها هم به جهت اینکه دانش های مربوط به دنیای بشر و زندگی دنیوی و حیات دنیوی در آن جا ترسیم می شود از این جهت دو پایگاه نخبه پروری هستند. وقتی این دو پایگاه هم فکر باشند و اهداف مشترکی را تبیین کنند، جامعه هم قطعا به سمت آن هدف مورد نظر نخبگان حرکت می کند و آن همان است که سعادت جامعه را می تواند تأمین کند. اما اگر دانشگاه یک مسیری را برود و حوزه به عنوان پایگاه دین، مسیر دیگری را برود، این تفرقه و اختلاف باعث می شود که مردم دچار تحیر شوند و ما نمی توانیم در دنیای امروز مسیر مشخصی را برای رسیدن به آن عزت مورد نظر اسلام که شامل عزت اقتصادی، سیاسی، اجتماعی، اخلاقی، فرهنگی و سیاسی است، برسیم.

رسا ـ مخالفان وحدت حوزه و دانشگاه چه کارشکنی هایی برای تحقق پیدا نکردن این امر داشته اند؟

از عواملی که وحدت حوزه و دانشگاه را تهدید می کند، دستهای خارجی می باشد که شدیدا در فعالیت هستند تا این وحدت شکل نگیرد و عوامل داخلی نیز وجود دارند که این وحدت برای آنها خوشایند نیست.

مسؤولان حوزه و دانشگاه باید قبل از هر چیز، دلها، افکار و اندیشه‌هایشان به هم نزدیک شود؛ ولی متاسفانه این همدلی و نزدیکی فکر و ایده کمتر دیده می‌شود و حتی برخی از مسؤولان و دست‌اندرکاران که می‌توانند گام مثبتی بردارند، نه تنها همدلی ندارند بلکه آثاری از عناد و کارشکنی نیز در سخنان و عملکرد آنان دیده می‌شود و تا این وضعیت حاکم باشد، وحدتی صورت نمی‌گیرد./968/گ402/ر