نشست تحلیل و بررسی شعر در حوزه برگزار شد
به گزارش خبرگزاری رسا به نقل از پایگاه اطلاع رسانی بیست و پنجمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران، نشست تحلیل و بررسی شعر در حوزه، ظهر امروز 16 اردیبهشت‌ماه با حضور جمعی از شاعران حوزوی و علاقه‌مندان این عرصه در سرای اهل قلم بیست و پنجمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران برگزار شد.
بر اساس این گزارش، در این جلسه حجت‌الاسلام میثم حسینی، حجت‌الاسلام محمد عابدینی، حسن بیاتانی، ابراهیم اکبری‌دیزگاه، حامد آهور، یوسف رحیمی و سیدجواد شرافت، شاعر و مجری برنامه به شعرخوانی و بررسی ویژگی‌های شعر در حوزه پرداختند.
شعر از آغاز خلقت
در آغاز، حسینی شعری خواند و درباره شاعران آذری‌زبان حوزه توضیحاتی ارایه کرد؛ وی با تاکید بر مرسوم بودن شعر از زمان خلقت انسان گفت: برهمین اساس حتی حضرت آدم (ع) مرثیه‌ای در سوگ فرزندش سروده است و شعر از جایگاه و اهمیت ویژه‌ای در میان ائمه‌اطهار(ع)، بزرگان دین و به‌ویژه علمای حوزه‌های علمیه برخوردار بوده است.
این شاعر ادامه داد: مرحوم نیر تبریزی نیز از بزرگان عرصه شعر حوزه و متخلص به سعدی زمان بوده است و در میان شاعران حوزه بسیار خوش درخشیده است.
وی در پایان سخنانش توضیح داد: اکنون کتابی با عنوان «تذکره عالمان شاعر آذری‌زبان» در دست تدوین دارم. تاکنون بیش از 200 عالم و شاعر آذری‌زبان را در این اثر معرفی کرده‌ام. همچنین خوشبختانه در حال حاضر شاعران بسیاری چه فارسی‌زبان و چه آذری‌زبان یا با دیگر زبان‌ها در حوزه‌های علمیه حضور دارند و به سرایش شعر می‌پردازند.
در ادامه، شرافت، مجری برنامه اشاره‌ای به شاعران ملبس و شاعران غیر ملبس حوزه داشت و از افرادی چون علیرضا قزوه، صادق رحمانی، یدالله گودرزی، حسینی ژرفا و ذکریا اخلاقی نام برد.
شعر حوزه محتوایی غنی دارد
در بخش بعد، حسن بیاتانی، دبیر دومین سلسله برنامه‌های شعر حجره، به شعرخوانی و سخنرانی پرداخت؛ وی گفت: اگر بخواهیم برای شعر حوزه تشخصی قایل شویم، بیشترین سهم را باید برای محتوای این نوع شعر قایل شد و اگر شعر حوزه برگ‌برنده‌ای نسبت به دیگر اشعار دارد، در همان محتوا، مضمون و دردمندی طلبه‌هاست.
این شاعر افزود: طلبه‌های شاعر، درد شخصی ندارند، بلکه درد آنان درد اجتماعی است و از فطرت انسان سرچشمه می‌گیرد.
وی خاستگاه شعر را در حوزه معرفی کرد و اظهار داشت: حدود دو سال است که طرح شعر حجره، برای استعدادیابی شاعران طلبه پایه‌ریزی شده است. هدف این طرح، نخست شناسایی استعدادها و پس از آن فراهم کردن ابزار آموزشی برای پرورش این استعدادهاست، تا این شاعران محتوای غنی خود را در قالب شعر فخیم ارایه کنند.
بیاتانی ادامه داد: در این دو سال حدود 25 شب شعر برگزار شده است و تاکنون بیش از 100 نفر از طلبه‌های شاعر شناسایی شده‌اند. امیدواریم با فراهم کردن امکانات مورد نیاز، پرورش این استعدادها به خوبی صورت بگیرد تا تصویری روشن از شعر حوزه، که شعری متعهد است، برای دیگران ترسیم کنیم.
وی در بخش دیگری از سخنانش درباره شعر ولایی توضیحاتی ارایه کرد و گفت: تحصیلات حوزوی به غنای محتوای شعر آیینی شاعران کمک می‌کند. طی این سال‌ها به برکت انقلاب، محفل‌های مذهبی فراوانی راه‌اندازی شده است.
این شاعر توضیح داد: برهمین اساس شاعران بسیاری پا به پای این محفل‌ها رشد کرده‌اند. گاهی در این محافل، اشعاری دیده می‌شوند که سرشار از احساس پاک اند، اما از محتوای کافی بهره نمی‌برند. البته این آسیب در شعر ولایی شاعران حوزه کمتر دیده می‌شود.
وی ادامه داد: برای مثال، گاهی شاعران ولایی به بحث خط قرمز در این نوع شعر و غلو کردن نزدیک می‌شوند، اما شاعران حوزوی که دغدغه‌های اصیل دینی و معرفتی دارند، کمتر دچار چنین اشتباهاتی می‌شوند و اندیشه، که حلقه مفقوده برخی از اشعار این‌چنینی است، در آثار آن‌ها بیشتر است.
شعر حوزه و رسالت‌محوری
در ادامه این جلسه، عابدینی ضمن قرائت سروده‌ای سرشار از اصطلاحات حوزوی به رسالت محوری شعر حوزه اشاره کرد؛ وی گفت: شعر حوزه می‌تواند بار عظیمی از محتوا، رسالت ناب شاعرانه، رسالت‌های دینی و دغدغه‌های الهی را با زبان زیبای شعر منتقل کند؛ چراکه معتقدم شعر بدون رسالت و دغدغه اصیل، مانند قطاری بدون ریل است.
شعر سپید و شاعر حوزه
در بخش بعدی این نشست ابراهیم اکبری‌دیزگاه، شاعر سپیدسرا و نویسنده، صحبت‌هایی درباره شعر آزاد در حوزه و فعالیت‌های سال‌های اخیر شاعران ارایه کرد.
وی توضیح داد: جریان قالب شعر در حوزه، شعر کلاسیک است، اما از دهه 60 به بعد و در سال‌های اخیر و شاعران سپیدسرا نیز فعالیتی داشته‌اند. شاعرانی مانند صادق رحمانی یا م.موید، که در حوزه تحصیل کرده‌اند و از شاعران تاثیرگذار بوده‌اند.
این شاعر ادامه داد: برای مثال م. موید از شاعران تاثیرگذار شعر حجم بوده است. همچنین شعرهای سپید این شاعر در فضای حوزه علمیه نجف و قم جریان می‌یابد و اندیشه‌های حوزوی را بازتاب می‌دهد.
وی به شاعران جوان اشاره و تشریح کرد: در میان شاعران جوان و در طول دهه 80 عده‌ای شعرهای خوبی در زمینه شعر سپید سروده‌اند، که گاه به دلیل حجب و حیا از چاپ سروده های خود خودداری کرده‌اند. یوسف شیخی، قاسم منتظری و محمدحسین محمدی از جمله این شاعرانند.
اکبری‌دیزگاه در ادامه چند نمونه از اشعار کوتاهش را قرائت کرد؛ وی همچنین درباره نهاد «مدرسه اسلامی هنر» گفت: این نهاد از کانون‌های فعال در حوزه هنر است و طی دوره‌ای حدود سه ساله برنامه‌ای برای شعر و بیشتر شعر سپید داشته است. در این نهاد شاعران و داستان‌نویسان خوبی پرورش یافته‌اند.
این شاعر افزود: البته این روزها سیاست مدرسه اسلامی هنر تغییر کرده و به سوی فلسفه هنر پیش می‌رود.
آسیب‌شناسی شعر ولایی
در ادامه جلسه، حامد آهور ضمن شعرخوانی توضیحاتی درباره شعر حوزه و آسیب‌شناسی شعر آیینی ارایه کرد؛ وی گفت: ورود به هر عرصه‌ای مستلزم اشراف به وجوه مختلف و آگاهی نسبت به آن عرصه است.
این شاعر با تاکید بر لزوم رعایت قیودی در شعر ادامه داد: هنگامی به نوشته‌ای شعر مِی‌گوییم که قیودی داشته و چارچوب‌هایی بر آن حاکم باشد. یعنی تعریف شعر از آن برآید و کلامی موزون، مقفی و خیال‌انگیز باشد.
وی قید بزرگ شعر ولایی را قید معرفت معرفی کرد و توضیح داد: فهم عمیق دینی در این عرصه اهمیت بسزایی دارد و هنگامی‌که شاعری پا به این عرصه می‌گذارد، باید از فهم عمیق دینی برخوردار باشد. فهم سطحی دینی به شعر خنثی می‌انجامد و نمی‌تواند نتیجه موثری را به دنبال داشته باشد.
آهور درباره لرزشگاه‌های شعر ولایی اظهار داشت: یکی از این لرزشگاه‌ها حفظ حریم شخصیت‌های مذهبی و جایگاه آن‌هاست. برخی از این حریم‌ها به واسطه حفظ مصالح باید از ورود به آن‌ها خودداری کرد.
وی افزود: گاهی برخی از شاعران به دلیل نداشتن اشراف به مفاهیم و تاریخ واقعه مذهبی تمام توان خود را صرف پرداختن به یکسری از حلقه‌های مفقوده روایت‌های مذهبی می‌کنند، که اغلب نادرست است و حریم آن‌ها را می‌شکند.
این شاعر مثالی در این زمینه ارایه کرد و گفت: برای مثال اگر کتاب‌های شعر ولایی را ورق بزنیم به واژه‌هایی چون خلخال یا دیگر واژه‌ها و الفاظ درباره شخصیت های مذهبی و تصاویری از این دست درباره آن‌ها روبه‌رو می‌شویم.
بخش پایانی این جلسه به شعرخوانی یوسف رحیمی، شاعر و شرافت، شاعر و مجری برنامه اختصاص داشت./928/د102/ی