در نشست تبیین اندیشه امام خمینی مطرح شد؛
اجتهاد در فقه، فلسفه و عرفان رمز موفقیت و تأثیرگذاری امام راحل بود
خبرگزاری رسا ـ رییس گروه فلسفه و کلام اسلامی دانشگاه امام صادق (ع) اظهار داشت: باید فلسفه و فقه به روش سنتی که در حوزه بوده در دانشگاه ها نیز تدریس شود و الا شخص به این قوه اجتهاد نمیرسد تا بتواند از مسائل استفاده کند.
به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا در مشهد، حجت الاسلام و المسلمین سید حسن سعادت مصطفوی، استاد حوزه و دانشگاه، مدیرگروه فلسفه دانشگاه امام صادق(ع)، نویسنده در زمینه علوم اسلامی، استاد حکمت در حوزه و دانشگاه و رییس گروه فلسفه و کلام اسلامی دانشگاه امام صادق(ع) در نشست تبیین اندیشه‌های فلسفی و عرفانی امام خمینی که 18 خرداد در مدرسه علمی عالی نواب مشهد برگزار شد، گفت: ما در زمانی زندگی می‌کنیم که متفاوت از گذشته است و با وجود پیشرفت های دنیای امروز، فضا برای ایراد اشکال به دین باز است.
وی در ادامه تأکید کرد: هر طلبه‌ای مسؤولیت دارد که در مسائل اعتقادی و اصول دین حداقل در سه اصل مسلم بین سنی و شیعه توحید، نبوت و معاد به تحقیق بپردازد.
دانستن فقه، ادبیات، اصول و این‌گونه علوم برای پاسخ دادن به شبهات کافی نیست
حجت الاسلام و المسلمین مصطفوی با اشاره به این که برخی از علما همچون علامه حلی کسی را که در اصول دین تقلید کند فاسق می دانند، ولی در مقابل افرادی مانند شیخ الطائفه و شیخ طوسی می فرمایند «هدف از ایمان به دست آوردن آرامش است حتی اگر با تقلید به دست بیاید و کسی که در این مسائل تقلید کند مرتکب حرامی نشده اما یک واجب نفسی را ترک کرده است»، تصریح کرد: اگر کسی در اصول عقاید تقلید کند و با همین حال از دنیا برود عاقبت به خیر شده، اما اگر در جایگاهی قرار گرفت که در عقاید خود دچار تزلزل شد در آن زمان است که عدم تحقیق باعث مشکل می شود؛ به عنوان مثال فرض کنید ما خدا را اثبات کنیم و پی به وجودش ببریم مسائل خیر و شر که یک مسأله ثانویه است مطرح می شود؛ یا اگر مسأله نبوت را اثبات کنیم کسی می گوید این نبوت در وقتی بوده که بشر به کمال نرسید وقتی به کمال رسید پیغمبر به چه کاری می آید. یا در مسأله معاد این سوال مطرح می شود که منظور از معاد چیست؟ معاد روحانی است؟ که همه جهنم و بهشت را به همین تاویل می کنند؟ یا معاد جسمانی است؟ یا هم روحانی و هم جسمانی؟ جسمانی چطور ترسیم می شود؟ اگر کسی نتواند مسأله تناسخ را حل کند توان اثبات معاد را ندارد.
وی خاطرنشان کرد: این گونه مسائل را نمی توان صرفا با اخبار و روایات پاسخ داد، زیرا خود اخبار و روایات هم گاهی مجمل است. یا فرض کنیم کلمات متشابهی که در قرآن وجود دارد که بنا به فرموده خود قرآن اکثر آیات را تشکیل می دهد آنجا که در آیه هفت سوره آل عمران می فرماید « مِنْهُ آیَاتٌ مُحْکَمَاتٌ هُنَّ أُمُّ الْکِتَابِ وَأُخَرُ مُتَشَابِهَاتٌ» را چطور بدون استدلال عقلی می توان حل کرد؟ اینها مسائلی است که شبهه ایجاد می کند. امروزه بعضی ها در مورد قرآن حرف زدند که سلمان رشدی نخستین اینها بود برای همین طلبه باید در مسائل عقلی مجهز باشد، دانستن فقه، ادبیات، اصول و این‌گونه علوم به تنهائی برای پاسخ دادن به این اشکالات کفایت نمی کند.
تهدید امروز جوانان جامعه ما پدیدآمدن عرفان های نوظهور است
مدیر گروه فلسفه دانشگاه امام صادق(ع) نیز با یادآوری این که امروز یک آفت بسیار بزرگی که جوان های ما را تهدید می کند مسأله عرفان است، توضیح داد: گروهی از افراد پیدا شده اند که ادعای عرفان دارند؛ کسی که عرفان نداند نمی تواند حیله آن‌ها را خنثی کند. مرحوم آقای جلال آشتیانی یکی از چیزهائی که به نظر بنده باعث نجات ایشان می شود مقابله ای است که با محیی الدین می نماید که درآن عقائد محیی الدین را با استدلالات خود او پاسخ می دهد؛ بنابراین با بی تفاوتی نمی توان اصول عقاید، مبانی اعتقادی و معارف دینی خصوصا معارف قرآنی و روایی را از منابع استخراج کرد.
امام خمینی(ره) در سه رشته از علوم به درجه اجتهاد رسیده بود
وی در بخش دیگری از سخنانش با ذکر این که امام(ره) همه این ابعاد را دارا بود و حسن کار امام این بود که در سه رشته از علوم به درجه اجتهاد رسیده بود، توضیح داد: این دسته ها عبارتند از اجتهاد در فقه، اجتهاد در فلسفه و عرفان. اجتهاد در فلسفه بدین معنا است که شخص بتواند از مسائل فلسفی استفاده کند و در هر زمینه ای از فلسفه و علوم عقلی بتواند با استدلال نظر بدهد.
حجت الاسلام و المسلمین مصطفوی ادامه داد: فیلسوف به کسی گفته می شود که این توانایی را دارا باشد، نه این‌که چند کتاب فلسفی را بخواند و مدرک دکترا بگیرد و مدعی شود که من فیلسوف هستم.
فلسفه و فقه به روش سنتی در دانشگاه ها تدریس شود
وی با تأکید بر این که باید فلسفه و فقه به روش سنتی که در حوزه بوده در دانشگاه ها نیز تدریس شود و الا شخص به این قوه اجتهاد نمی رسد تا بتواند از مسائل استفاده کند، ابراز داشت: امام راحل در سخنان خود از این جمله زیاد استفاده می کردند که فقه صاحب جواهر اجتهاد است؛ در مورد صاحب جواهر نقل شده که ایشان در یک مجلس به هفتاد مسأله مشکل فقهی بدون هیچ مطالعه قبلی پاسخ دادند.
این استاد حوزه و دانشگاه در خصوص عرفان امام گفت: امروز متأسفانه در زمینه عرفان نظری متن درستی نوشته نشده است؛ در زمان نوجوانی ما امام در قم اسفار می گفتند، البته مقداری از آن در دو جلد چاپ شده اما با توجه به نوشته های امام از جمله شرح دعای سحر و اسرار الصلات می توان عنوان کرد که این دوجلدی که از تدریس امام به چاپ رسیده بخش کوچکی از دانسته های امام در زمینه عرفان نظری است. امام در زمینه عرفان عملی که اسلام به آن سفارش کرده که شخص باید تزکیه روح کند، سیئات اخلاقی را از بین ببرد و همین گونه مراحل را طی کند تا به مقام فنا برسد؛ دلیل این که می بینیم امام فقط به اسلام و پیشرفت دینش فکر می کرد و اصلا اهمیتی به خود نمی دهد به خاطر این بود که امام به مقام فنا رسیده بودند.
امام راحل می خواستند جامعه در مسیر علمی عمیق قرار گیرد
وی با بیان این که امام به دنبال دو هدف بودند و هدف نخست ایشان واژگونی نظام طاغوتی و حاکم کردن عدالت بود که به آن رسیدند، یادآور شد: هدف دوم امام این بود که جامعه در مسیر علمی عمیق قرار گیرد، اما متأسفانه به جهت وجود مشکلات از جمله جنگ، ترور شخصیت ها و فعالیت احزاب و فرقه های مختلف در اول انقلاب اجازه این کار را به امام ندادند و امام فقط فرصت این را پیدا کرد که با این فرقه ها مبارزه کرده و آن‌ها را از بین ببرند؛ از این رو فرصت رسیدن به هدف دوم را به دست نیاوردند. اگر امام بیست سال دیگر فرصت داشت می توانست به این هدف خود هم برسد.
مدیر گروه فلسفه دانشگاه امام صادق(ع) سپس اظهار داشت: به نظر بنده هدف ائمه اطهار(ع) نیز همین دو مورد است، اول این که امام زمان(عج) می آید و دنیا را از ظلم و ستم خالی و عدالت را حاکم می کند و پس از آن به اصلاح علمی جامعه می پردازد؛ اما بر اساس روایات چون امام را به شهادت می رسانند امام فرصت کافی برای این کار نمی یابد؛ از این رو مسأله رجعت اتفاق می افتد و ائمه می آیند و به تبیین علوم برای مردم می پردازند.
امام از مسائل فلسفی در تفسیر استفاده نمی کرد
وی در بخش دیگری از این نشست بیان داشت: یکی دیگر از هنرهای امام این بود که مسائل را با هم خلط نمی کرد، به بیان ساده تر از مسائل فلسفی در تفسیر استفاده نمی کرد و یا از تفسیر در عرفان استدلال نمی آورد.
حجت الاسلام و المسلمین مصطفوی در ادامه بحث خود به مسأله اهمیت علوم ظاهری همچون فقه و اصول اشاره کرد و افزود: در بیان اهمیت این علوم و ارتباط ظاهر و باطن در بخشی از کتاب شرح دعای سحر می فرمایند «این علوم ظاهری هستند که ما را به علوم باطنی می رسانند اگر فقه نباشد چگونه می توان احکام را از آیات و روایات استخراج کرد این عبادات ظاهری را فقط از این علوم می توان فهمید».
وی ادامه داد: این مسأله ظاهر و باطن در قرآن هم وجود دارد، برخی می گویند «ما از قرآن فقط باطن را می گیریم و ظاهر آن را برای عوام قرار می دهیم» این حرف کاملا اشتباه است چراکه ظاهر با باطن به هم پیوند ناگسستنی دارند بدون دقت در ظاهر قرآن نمی توان به باطن آن پرداخت همان طور که بدون باطن نمی توان ظاهر آن را بررسی کرد چرا که هم ظاهر قرآن حجت است و هم باطن آن./968/پ201/س
ارسال نظرات