نشست تطبیقی اعلامیه حقوق بشر با حقوق بشر اسلامی برگزار شد

به گزارش خبرگزاری رسا در تبریز به نقل از روابط عمومی دفتر منطقه 7 کمیسیون حقوق بشراسلامی، حجت الاسلام والمسلمین هاشم هاشم ‌زاده هریسی، نماینده مردم آذربایجان شرقی در مجلس خبرگان رهبری امروز در نشست « مقایسه تطبیقی اعلامیه جهانی حقوق بشر با حقوق بشر اسلامی » که در محل خانه ستارخان برگزار شد، اظهار داشت: انسان دو نوع حقوق دارد که یکی مجموعه‌ای از حقوق ذاتی و فطری است و دیگری حقوق اکتسابی است، حقوق ذاتی یعنی اینکه انسان بما هو انسان و فارغ از دین، نژاد، قومیت و ... دارای یک سری حقوق است.

وی با بیان این‌که حقوق ذاتی حقوقی است که هر انسان با هر دین، عقیده و ملیتی و تنها به واسطه انسان بودن این حقوق را به طور ذاتی دارد، افزود: حقوق ذاتی مانند حق حیات، حق برخورداری از کرامت و حرمت، حق دادخواهی، حق آموزش و این حقوق برای همه انسان‌هاست و تفاوتی میان انسان‌ها در برخورداری از این سلسله حقوق وجود ندارد. به عبارتی حقوق ذاتی حقوق فراملی و فرادینی است که در آن میان مسلمان و غیرمسلمان و شرقی و غربی تفاوتی وجود ندارد.

عضو شورای عالی کمیسیون حقوق بشر اسلامی با بیان این‌که سکولارها و مسلمانان به این حقوق نگاه یکسانی دارند و تنها تفاوت به منشأ این حقوق از این دو منظر بازمی‌گردد افزود: سکولاریسم منشأ این حقوق را طبیعت می‌داند اما ادیان و به ویژه اسلام منشأ این حقوق را الهی می‌داند.

وی تصریح کرد: یعنی اسلام می‌گوید خداوند انسان‌ها را آفریده است و به واسطه اینکه انسان بنده خداوند است برای آنها حقوقی تعیین کرده است و دستور داده است که انسان‌ها این حقوق را رعایت کنند و خود خداوند پشتیبان و ضامن اجرای این حقوق است و هر کس حقوق انسان‌ها را راعایت نکند توسط خداوند مجازات می‌شود.

نماینده مجلس خبرگان رهبری یادآور شد: با چنین نگاهی، اسلام به حقوق بشر قداست داده است و به صورت واجب و حرام مطرح شده است و این تفاوت این دو نگاه است ولی در نتیجه تفاوتی ندارند، یعنی هر دو دیدگاه این حقوق ذاتی بشر که همان مفاد اعلامیه جهانی حقوق بشر است را قبول دارند.

وی افزود: به همین دلیل است که شهید مطهری می‌گوید؛ حقوق بشر حقوق نیست بلکه فلسفه است، چراکه وقتی حقوق است که جعل و اعتبار شود و قابل اسقاط باشد، در صورتی که این حقوق ذاتی و مفاد اعلامیه جهانی حقوق بشر قابل جعل و اسقاط نیست، مانند حق حیات و حق کرامت. شهید مطهری در ادامه می‌فرماید؛ نویسندگان و تنظیم‌کنندگان این اعلامیه، و همچنین فیلسوفانی که در حقیقت الهام‌دهنده نویسندگان این اعلامیه هستند، مورد ستایش و تعظیم ما می‌‌باشند. ولی چون این اعلامیه یک متن فلسفی است، و به دست بشر نوشته شده، نه به دست فرشتگان، و استنباط گروهی از افراد بشر است، هر فیلسوفی حق دارد آن را تجزیه و تحلیل کند و احیانا ضعفی که در آن می‌بیند را تذکر دهد.

حجت الاسلام والمسلمین هریسی با بیان این‌که کلیات مفاد اعلامیه حقوق بشر بر مبنایی فلسفی تدوین شده است، افزود: این سلسله حقوق، حقوقی فراملی و فرادینی است و اسلامی و غیراسلامی ندارد، حتی می‌توان گفت این‌گونه حقوق که در اسلام به صورت واجب و حرام مطرح شده است و اصلا فقه ما نیز بر روی این حقوق اصرار دارد و به عنوان نمونه اگر کسی با آب دیگری وضو بگیرد وضو و نمازش باطل است و اگر در مکان غصبی نماز بخواند آن نماز باطل است نشان از توجه ویژه اسلام به حقوق انسان و قداست آن در نزد اسلام دارد.

وی با بیان این‌که حقوق ذاتی انسان‌ها در اسلام مقدم بر حق الله است، افزود: حقوق الله یک حق است، اما حقوق ذاتی بشر دو حق است که هم حق خداست که دستور داده است این حقوق رعایت شود و هم شامل حقوق افراد نسبت به یکدیگر است و ذوجنبتین است.

نماینده خبرگان رهبری با بیان این‌که حقوق الله با رحمت خدا، توبه و شفاعت پروردگار عفو می‌شود، اما عدم رعایت حقوق بشر با هیچ عاملی قابل بخشش، توبه‌پذیر و شفاعت‌پذیر نیست و رحمت الهی شامل آن نمی‌شود، گفت: مگر اینکه صاحب حق از حقش بگذرد و این نشان‌دهنده اهمیت بالای حقوق ذاتی بشر در نگاه اسلام است.

وی با بیان این‌که اسلام این حقوق ذاتی را تأسیس نکرده است، ادامه داد: چون این حقوق، حقوقی فطری است و اسلام نیز دین فطرت است، اسلام در واقع این حقوق را امضاء کرده است، پس این حقوق در اسلام حقوق امضایی است و تاسیسی نیست، اما چون اسلام درباره این حقوق نظر دارد و شرح و تفسیر ارائه داده و بر آن تأکید کرده است و ما می‌خواهیم این حقوق را از دیدگاه اسلامی بررسی کنیم آنگاه می‌توان بحثی تحت عنوان «حقوق بشر از دیدگاه اسلام» را مطرح کرد که به طور خلاصه با عنوان حقوق بشر اسلامی بیان می‌شود.

حجت الاسلام والمسلمین هریسی تصریح کرد: اگر حقوق بشر را به اسلامی و غیر اسلامی تقسیم کنیم، نادرست است، چراکه در حقوق ذاتی همه بندگان خداوند برابر هستند و برخورداری از این حقوق ربطی به خوب و بد بودن انسان‌ها ندارد و خوبی و بدی انسان‌ها در دنیای دیگر محاسبه می‌شود اما در دنیا همه ابناء بشر از حقوق یکسان به واسطه انسان بودن برخوردار هستند. نباید عینک سیاه بدبینی درباره اعلامیه جهانی حقوق به چشم بزنیم زیرا با این کار خودمان منفعل شده و از عرصه‌های بین‌المللی جدا می‌شویم و پرچمداری حقوق بشر را به دست سکولارها و غرب می‌دهیم.

وی با اشاره به دو نوع حقوق ذاتی و اکتسابی برای انسان‌ها گفت: حقوق ذاتی حقوقی است که هر انسان با هر دین، عقیده و ملیتی و تنها به واسطه انسان بودن این حقوق را به طور ذاتی دارد؛ مانند حق حیات، حق برخورداری از کرامت و حرمت، حق دادخواهی، حق آموزش. و حقوق اکتسابی حقوقی است که بعضی انسان ها می‌توانند آن را به دست آورند و برخی دیگر از آن محروم بمانند. مثلا وقتی فردی تحصیل می‌کند و کسب علم می‌کند حقوقی پیدا می‌کند که خود کسب کرده است، یا فردی که مؤمن است احترام و حرمت بیشتری کسب می‌کند.

حجت الاسلام والمسلمین هریسی عنوان کرد: به عبارتی این حقوق، همگانی نیست بلکه هر کس رنج و زحمتی کشیده و از لحاظ معنوی، علمی، مادی به مراتبی دست یافته است از حقوق اکتسابی برخوردار می‌شود. پس در نتیجه همه بشریت از حق کرامت، حرمت، حیات و ... برخوردار هستند و در چنین حقوقی همه برابرند. اما اگر کسی که به عنوان نمونه مؤمن و با تقوا باشد از احترام بیشتری برخوردار است که این از حقوق اکتسابی وی است.

نماینده مجلس خبرگان رهبری افزود: تفکیک این دو حقوق پاسخ مناسبی به بسیاری از سؤالات و ایرادات است. عده ای ایراد می‌گیرند چطور ممکن است در حقوق بشر همه افراد برابر و مساوی باشند در حالی که اصلا چنین ایرادی وارد نیست، زیرا در اعلامیه حقوق بشر حقوق ذاتی افراد بیان شده است و آنجا که تفاوت وجود دارد در حقوق اکتسابی است.

وی تأکید کرد: یک انسان مؤمن با یک انسان کافر در حقوق ذاتی برابرند، اما این فرد مؤمن دارای کرامت بیشتر و مقام بالاتر نسبت به آن فرد کافر است اما این درجه بالاتر ، نافی و ناقض آن حقوق ذاتی نیست. نباید در مسائل حقوقی فله‌ای و شعاری قضاوت کنیم و نباید عینک سیاه بدبینی درباره این اعلامیه به چشم بزنیم زیرا با این کار خودمان منفعل می‌شویم و از عرصه‌های بین‌المللی جدا می‌شویم و پرچمداری حقوق بشر را به دست سکولارها و غرب می‌دهیم.

وی خاطرنشان کرد: این در حالی است که پرچمدار حقیقی حقوق بشر، اسلام است و باید مسلمانان این پرچم را به دست بگیرند و این در صورتی است که مسلمانان شعار حقوق بشر بدهند، از حقوق بشر حمایت کنند و خودشان به حقوق بشر پایبند باشند، آن‌گاه می‌توانند دولت‌های ناقض حقوق بشر را محکوم کنند و آنها را به سوء استفاده از حقوق بشر متهم کنند.

عضو شورای عالی کمیسیون حقوق بشر اسلامی ایران یادآور شد: اگر ما مسلمانان این پرچم را زمین بیاندازیم و دست دیگران بدهیم و خودمان منفی‌بافی کنیم آنگاه دیگر نمی‌توانیم از اسناد بین‌المللی حقوق بشر استفاده کنیم و دیگر نمی‌توانیم به دیگران بگوییم که از حقوق بشر استفاده ابزاری و سیاسی می‌کنید زیرا پاسخ آنها این است که شما که اساساً این اعلامیه جهانی را به رسمیت نمی‌شناسید پس نمی‌توانید دیگران را متهم کنید.

حجت الاسلام والمسلمین هریسی گفت: باید بدانیم حقوق بشر برای اسلام است و اسلام بالاترین مقام و کرامت را برای انسان قائل است و بر مبنای این نگاه والا حقوق بشر همان حقوقی است که خداوند به بندگانش عنایت کرده است و رعایت آن را واجب و نقض آن را حرام کرده است./935/د101/ب