مروری بر فرمان هشت ماده‌ای امام راحل(ره)
به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا در تبریز، امروز بعد از گذر سال‌ها نیاز مبرمی به اجرای فرمان هشت ماده‌ای امام راحل(ره) در نظام اسلامی‌مان داریم و امیدواریم که این فرمان در کشور و نظام ما همیشه زنده مانده و روح امید در کالبد جامعه ما بدمد. مفاد این فرمان وسیله‌ای است برای آشنایی نسلهای متوالی با اندیشه و سیره امام راحل(ره).
صدور فرمان هشت ماده‌ای
فرمان معروف هشت ماده‌ای امام راحل(ره) که در 24 آذرماه 1361 صادر گردید، یک فرمان تاریخی و سرنوشت ساز است. فرمانی است به طول تاریخ، نه در تاریخ، که روزی روزگاری به علت نیاز خاصی صادر و ثبت تاریخ گردیده و تمام شده، بلکه آن فرمان «منشور جاودانه جمهوری اسلامی» است که از سوی بنیانگذار آن صادر شده و باید پیوسته و در تمام ادوار، سر مشق و آویزه گوش تمام مسئولان نظام گردد. در نیروهای نظامی، انتظامی، قضایی، اجرایی و در مراکز آموزشی، نیز آموزش داده شود. فرازهای آن هم به صورت قانون در آمده، کاربردی شده و مورد اجرا قرار گیرد.
این منشور هم عظمت اندیشه امام(ره)، عدالت‌خواهی و آزادی‌خواهی او و هم عظمت و مردم‌سالاری نظام اسلامی را ترسیم می‌کند. همان‌گونه که برنامه کاری و ره‌توشه عملی رهروان نظام و انقلاب اسلامی است.
بحث و گفت‌وگو در مورد این منشور و بررسی آن، بهترین یاد و زیباترین خاطره از حضرت امام(ره) است که یقینا روح آن بزرگوار را شاد می‌کند. زیرا که این منشور، اهداف، نگرانی‌ها و دغدغه‌های آن رهبر کبیر را بازگو می‌کند.
انگیزه صدور فرمان هشت ماده‌ای
اگر دقت کنیم از گفته‌ها و رهنمودهای حضرت امام(ره) به‌وضوح چنین استفاده می‌شود که آن بزرگوار در مورد انقلاب و نظام، از دشمنان داخلی و خارجی و از فعالیت‌های آنان واهمه نداشت، بلکه بیشتر از خود دست‌اندکاران نظام و انقلاب و از عملکرد آنان و از نحوه برخورد آنان با مردم نگران بود که در موارد گوناگون این نگرانی‌ها نمایان است. بدین جهت گاهی مسئولان و کارگزاران نظام، ارگان‌ها و نهادهای انقلاب و حتی نزدیک‌ترین دوستان خود را که برای مسئولیت‌های بزرگ نصب کرده بود، مورد خطاب و عتاب قرار می‌داد و به ایشان هشدار و تذکر می‌داد و مردم، جوانان و نظام را به آنان سفارش می‌کرد.
اگر این نوع سخنان حضرت امام(ره) را جمع‌آوری کنیم، کتاب مستقلی را تشکیل خواهد داد. این منشور یکی از نشانه‌های روشن این دغدغهها و نگرانی‌ها و یکی از مصادیق قابل توجه این سلسله گفتارها و اخطارهاست. این منشور در شرایطی صادر شد که اگر قدرت و قاطعیت امام راحل(ره) نبود، هرگز اجرا نمی‌شد. در آن شرایط کوه آتشفشان انقلاب در غلیان و فوران بود، قوانین کاملا اسلامی نشده بود، افراد و گروه‌های مختلف با سلیقه‌ها، دیدگاه‌ها و انگیزه‌های مشکوک و ناسالم، در ارگان‌های نظام اسلامی مخصوصا در نهادهای انقلاب نفوذ داشتند و هرکس با فکر و سلیقه و یا انگیزه خاص خود عمل می‌کرد.
ویژگی‌های زمان صدور فرمان
در این شرایط غیرعادی، فرمان تاریخی و قاطع از سوی امام(ره) صادر شد. بنیان گذار انقلاب اسلامی هم در صدور آن و هم در اجرای آن قاطعیت داشت و هیچ‌گونه ظاهرسازی، ملاحظه‌کاری و مصلحت‌اندیشی را روا نمی‌دانست و بر اجرا و کاربردی شدن کامل آن مصمم بود. به‌طوری‌که اگر در اجرای آن تعلل می‌شد، افراد ذی‌ربط را بازخواست می‌کرد و برای اجرای آن متولی و ناظر تعیین نموده بود. نخست‌وزیر وقت را که مسئولیت اجرایی کشور را بر عهده داشت و ریاست دیوان عالی کشور را که مسئولیت قضایی نظام را بر عهده داشت، برای حسن اجرای آن مسئول و متولی قرار داد و طی حکمی ستاد پیگیری تشکیل داده و اعضای آن را تعیین فرمود و بر مبنای این فرمان، از سوی جامعه مدرسین هیأت‌های نظارت تشکیل شد و جهت بررسی موارد تخلف و نظارت بر اجرای کامل فرمان، به استان‌ها و شهرستان‌ها اعزام گردید.
در واقع بیان این موضوع نقل خاطراتی است که از فرصت سالروز صدور این فرمان مبارک استفاده کرده و به عنوان یادآوری از آن بزرگوار نقل می‌کنیم تا از آسیب‌شناسی‌ها و دغدغهها و نحوه مدیریت آن رهبر بی‌بدیل یادی شود و بر جاودانگی این فرمان و منشور انقلاب اشارتی گردد. این فرمان گرچه در آن شرایط ویژه انقلاب و کشور صادر شد، ولی اصول کلی و ثابتی را در بر داشته و برگرفته از احکام بیّن شرع و محکمات نظام اسلامی است و در همه شرایط و زمان‌ها برای کشور و نظام اسلامی ما ضرورت شرعی و حیاتی دارد. این فرمان، منشور جاودانه جمهوری اسلامی بوده و همیشه زنده است و حیات نظام اسلامی ما بدان بستگی دارد. این منشور پیوسته باید سرلوحه برنامه‌ها و سیاست‌ها و رفتارهای حکومتی ما بوده و در جامعه و نظام ما نهادینه شود.
مفاد فرمان هشت ماده‌ای
این منشور در کل و به ظاهر از هشت ماده تشکیل یافته است. ولی هر کدام از مواد آن دارای احکام زیاد و شامل فرازهای مهمی از حقوق شهروندی و حقوق اساسی ملت ما است که در اینجا فرازهای مهم آن را با تقطیع و تلخیص و به صورت نقل به معنا ذکر می‌کنیم:
1. قوانین مخصوصا، قوانین قضایی باید هرچه سریع‌تر اسلامی و شرعی شود.
2. در رسیدگی به صلاحیت افراد جهت جذب آنها به نهادها و ارگان‌های نظام، مخصوصا به دستگاه قضا از تاخیر و تعلل و از تندرویها و برخوردهای جاهلانه و طرد افراد با تجربه و مفید خودداری و جلوگیری شود.
3. شرایطی باید فراهم شود که مردم از صحت و سلامت قضا، در تمام مراحل آن، از احضار تا صدور حکم و اجرا، احساس آرامش قضایی کنند و اطمینان داشته باشند که در سایه احکام عدل اسلامی، جان، مال و حیثیت آنان مصون و در امان است.
4. مردم باید نه تنها از دادگاه‌ها، بلکه از همه ارگان‌های نظام و نهادهای انقلابی، اعم از مجلس، دولت، قوای نظامی و انتظامی، سپاه پاسداران و بسیج، احساس امنیت و آرامش کنند و احدی حق ندارد با هیچ کس به هر عنوان و بهانه‌ای، رفتار غیراسلامی داشته باشد.
5. توقیف و احضار به عنف، جرم و موجب تعزیز شرعی است.
6. هیچ کس حق ندارد بدون حکم قاضی کسی را توقیف یا احضار و یا جلب کند؛ اگر چه به مدت کوتاه.
7. هیچ کس حق ورود به خانه و یا مغازه و یا محل کار کسی را بدون اجازه صاحب آن ندارد.
8. هیچ کس حق ندارد به نام کشف جرم و گناه، کسی را مورد تعقیب و مراقبت قرار دهد و یا تلفن او را کنترل و یا سخنان کسی را ضبط نموده و به آن گوش دهد و یا برای کشف جرم و گناهی هرچند گناه بزرگ، شنود بگذارد.
9. هیچ کس حق ندارد نسبت به فردی اهانت نموده و اعمال غیر انسانی در مورد او مرتکب شود.
10. هیچ کس حق ندارد دنبال اسرار مردم برود و گناهان او را مورد تجسس قرار داده و حریم‌های شخصی او را بشکند و اسرار کسی را که اطلاع پیدا کرده ولو برای یک نفر، فاش نماید. شکستن حریم شخصی و خصوصی افراد، خلاف بین شرع و ممنوع است.
11. اگر اشتباها به منزل و یا محل کار کسی وارد شد، آلات لهو و یا آلات قمار و فحشا و یا مواد مخدر و یا هر چیز انحرافی دیگری را در آنجا یافت، حق ندارد آنها را افشا نماید.
12. تعدی از حدود الهی، به وسیله مأمورین و مسئولین در مورد مجرمین و یا متهمین، ظلم و موجب تعزیر و گاهی موجب تقاص است.
13. قابل قبول و تحمل نیست که به اسم انقلاب و انقلابی بودن، خدای نخواسته به کسی ظلم شود و کارهای خلاف مقررات الهی و اخلاق اسلامی، انجام شود.
14. همه این‌ها جرم و گناه و برخی از آنها اشاعه فحشا و از گناهان کبیره است و مرتکبین آنها باید مورد تعزیر شرعی قرار بگیرند.
15. باید مردم در حکومت اسلامی، احساس آرامش و امنیت نمایند و آسوده خاطر از همه جهات به کارهای خویش ادامه دهند. دولت اسلامی، قوه قضاییه، قوای نظامی و انتظامی و سپاه پاسداران باید موجب آرامش و امنیت مردم باشند.
این فرمان مبارک که منشور حکومت اسلامی در همیشه تاریخ است، در آن شرایط حساس و ویژه کشور صادر شده و از بسیاری تخلفات و تندرویها جلوگیری به عمل آورد. فرمان مذکور کاملا درجهت احقاق حقوق حقه مردم و نیز سیستم اداره کشور تحول ایجاد نموده و چهره نظام را دگرگون کرد. امروز هم بعد از گذر سال‌ها همواره نیاز به اجرای این فرمان در نظام اسلامی‌مان داریم و امیدواریم که این فرمان در کشور و نظام ما همیشه زنده بوده و روح امید در کالبد جامعه ما بدمد. از بهترین اسباب آشنایی نسلهای متوالی با اندیشه و سیره امام(ره) همین فرمان است که این خود، نظام اسلامی را برای همیشه بیمه می‌کند.
/935/703/ر
نماینده مجلس خبرگان رهبری؛
حجت الاسلام والمسلمین هاشم زاده هریسی