سبک زندگی نرم افزار تمدن است

به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا در مشهد، وحید یامین پور، استاد دانشگاه تهران ظهر امروز در همایش «گفتاری در سبک زندگی» در حرم مطهر رضوی در پاسخ این پرسش که چگونه زیستن مهم تر است یا برای چه زیستن، اظهار داشت: با قدری تأمل در می یابیم که میان شیوه زیست و هدف زیست، ارتباط وثیقی وجود دارد و هر یک در شکل گیری دیگری مهم است.

وی سبک زندگی را نرم افزار تمدن خواند و گفت: فرهنگ، بعد غیر مادی دارد اما تمدن، مادی شده و مجسم شده فرهنگ است؛ نهادهایی که در تمدن شکل می گیرد، متناسب با فرهنگ است از این رو فرهنگ می تواند عرصه های مختلف تعلیم و تربیت، معماری، پوشش، آداب عبادی و اجتماعی را بسازد.

این استاد دانشگاه در ادامه به ذکر برخی نمونه ها پرداخت و افزود: توریسم و گردشگری با سیر آفاقی که در قرآن مورد تأکید قرار گرفته، بسیار متفاوت است. همچنین اوقات فراغت برای کسی است که از شغلش لذت نمی برد و کار را جدای از زندگی می بیند، مطرح است در حالی که در جامعه سنتی(پیشا مدرن)، شاغل بودن هنر تلقی می شد.

ساخت و سازهای اخیر مشهد را از کانون سیر و سلوک عبادی به کانون گردشگری و تفریح تبدیل کرده است

یامین پور تصریح کرد: فرهنگ غرب می گوید کار، شکنجه و بهانه ای است برای به دست آوردن پول و فراهم آمدن زمینه تلذذ در روزهای تعطیل اما اسلام کار را عبادت محسوب می کند؛ بنابراین در مسأله کار کردن بسته به این که غایت ما پول سازی باشد یا تقرب به خدا، سبک زندگی متفاوتی را می طلبد. از این جا در می یابیم که فرهنگ و غایت، تمدن را می سازد.

وی با بیان این که بخشی از حوزه فرهنگی، ابزار و بخشی دیگر، نرم افزار را می سازد و برای کنش اقتصادی، سیاسی، اجتماعی ما گزاره تولید می کند، به تغییر ساختار معماری مشهد به عنوان نمونه اشاره و خاطرنشان کرد: این ساخت و سازها، مشهد و مزاری را که کانون سیر و سلوک عبادی است به کانون گردشگری و تفریحات تبدیل کرده است به گونه ای که تعریف شهر و روابط میان فردی عوض شده است.

حتی زیارت را هم مصرف می کنیم

این پژوهشگر و استاد دانشگاه با انتقاد از رواج مصرف گرایی در اغلب عرصه های زندگی حتی عرصه زیارت و مسائل معنوی، ادامه داد: متأسفانه ما حتی زیارت را هم مصرف می کنیم، بنا می گذاریم تعطیلات را به زیارت برویم برای این که تعطیلات را بگذرانیم و ثواب جمع کنیم در حالی که فسلفه زیارت، سیر و سلوک و صعود به مقام های بالاتر است نه صرف جمع کردن ثواب و مصرف تعطیلات.

یامین پور تأکید کرد: در این میان، زائران پیاده و هیئات عزاداری، تجلی بارز سیر و سلوک هستند.

وی ابراز داشت: فروشگاه های زنجیره ای که اخیرا افزون بر تهران در سایر شهرها نیز در حال گسترش است، فقط لذت خرید و مصرف در مشتری ایجاد می کنند از این رو مردم صرفا برای خرید به این مراکز نمی روند بلکه برای تجربه یک زندگی رؤیایی به این مراکز روی می آورند و حتی گاهی یک روز خود را به آن اختصاص می دهند.

فروشگاه های زنجیره ای تجلی فرهنگ مصرف گرایی هستند

وی با اشاره به معماری خاص فروشگاه های زنجیره ای، یادآور شد: این مراکز اغلب شیشه، پنجره و هرگونه وسیله ارتباط با محیط بیرون را ندارند حتی ساعت دیواری نیز نصب نشده است تا مشتری متوجه گذر زمان نباشد و از زندگی واقعی فاصله بگیرد، در این فضا، بسیاری خریدهای غیر ضروری به مردم القا می شود بنابراین می توان این فروشگاه ها را تجلی فرهنگ مصرف گرایی دانست.

این پژوهشگر و استاد دانشگاه افزود: فرهنگ، بسته به غایتی که ما در زندگی داریم، دو نرم افزار ارائه می دهد بنابراین شیوه زیست، فرزند غایت زیست است و این شیوه زیست ما است که بهره مندی ما از غایت را تعیین می کند.

یامین پور در پاسخ این پرسش که با وجود پیشی غایت بر سبک در زندگی، آیا باید از غایت شروع به تجدیدنظر کرد یا از شیوه، اظهار داشت: درست است که این فرهنگ است که سبک زندگی را شکل می دهد اما باید توجه داشت که در مرحله بعد، این سبک زندگی است که فرهنگ را قوام می بخشد، بشر بریده از غایت را تربیت می کند و نگرش های هستی و انسان شناختی فرد را می سازد.

وی گفت: این اثرگذاری به حدی است که انسانی که در سبک زندگی اش مدرن است، به تدریج مبادی هستی شناختی اش نیز مدرن شده و به مبانی غرب ملتزم می شود بدون این که حتی در حوزه تئوریک، تعریف این مبانی و ارائه دهندگان آن را بشناسد.

مدیر دفتر فرهنگی مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی افزود: این سبک غلط زندگی است که دختران به گونه ای به ورود به دانشگاه تشویق می کند که آمار ورودی دختران دو برابر پسران می شود.

تحول ادارک هویتی زنان؛ منشأ اصلی افزایش آمار طلاق

یامین پور درباره جایگاه رسانه در سبک زندگی، خاطرنشان کرد: امروز فرآیند یادگیری را از والدین گرفته و در اختیار رسانه گذاشته ایم بنابراین نباید از این که شخصیت نسل چهارم انقلاب شبیه کاراکترهای رسانه ای شده است، تعجب کنیم، رسانه حتی اگر صبح تا شب درس تفسیر پخش کند نمی تواند جایگاه تربیتی والدین را پر کند.

وی ادامه داد: منشأ اصلی طلاق و افزایش روزافزون آمار آن، تحول ادارک هویتی زنان و بر هم خوردن ارتباطات میان فردی خانواده تحت تأثیر رسانه است.

این پژوهشگر و استاد دانشگاه یادآور شد: این که امروز خود رهبری آشکارا پرچمدار الگوی ایرانی ـ اسلامی پیشرفت شده اند و گفتمان سازی می کنند و ادبیاتی وجود دارد که اجازه طرح این مباحث را می دهد، نشانه رشد ما نسبت به 15 سال گذشته است، رهبر معظم انقلاب در سال 88 کلمه «توسعه» را از ادبیات سیاسی و اقتصادی ما حذف کردند چرا که این واژه اقتضائات غربی داشت و به جای آن کلمه پیشرفت را جایگزین کردند.

وی با تأکید بر این که اصلاح سبک زندگی و عدم تقلید از غرب به معنای بازگشت به گذشته و تحجرگرایی نیست، افزود: به عنوان نمونه، ما نمی گوییم از صنایع استفاده نکنیم، بلکه بحث اینجا است که صناعت یعنی ساخته دست بشر و این ساختن لزوما نباید عین ساخته های غرب باشد، می توان فکر کرد و طور دیگری ساخت.

آغاز تمدن سازی، آگاهی و داشتن جرأت نقد است

وی در خصوص راهکارهای پیشرفت به سوی تمدن اسلامی، گفت: خودآگاهی نخستین گام در شناخت راهکارهای اصلاح سبک زندگی است که خوشبختانه سیر رو به رشدی دارد، ما تازه جرأت کرده ایم بگوییم مدرنیزاسیون غربی ایراد دارد اما نسخه و راه حل باید جزء به جزء توسط نخبگان تولید شود.

یامین پور افزود: به عنوان مثال وقتی در دولت های پیشین، بالابردن تحصیلات بانوان به منظور کاهش باروری جزو اسناد و ابلاغیه های دولت بوده است، باید ببینیم امروز که در پی افزایش باروری هستیم، آیا باید لزوما از ادامه تحصیل بانوان جلوگیری کنیم یا راه دیگری هم وجود دارد؟

گفتنی است سلسله همایش های «سبک زندگی ـ تمدن اسلامی» به همت کانون غرب پژوهی و اندیشه اسلامی دانشگاه علوم اسلامی رضوی برگزار می شود./930/پ201/ج