عضو هیأت علمی مرکز اخلاق و فلسفه بررسی کرد؛
رابطه اخلاق کاربردى با فلسفه اخلاق
خبرگزاری رسا ـ عضو هیأت علمی مرکز اخلاق و فلسفه گفت: نباید دچار این پندار نادرست شد که اخلاق کاربردى خود را از معیارهاى الزام و ارزشى که در قالب اخلاق هنجارى صورت می‌پذیرد، بى نیاز می‌داند.
به گزارش خبرگزاری رسا به نقل از پایگاه اطلاع‌رسانی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، حجت‌الاسلام محمدتقی اسلامی در پاسخ به این پرسش که فلسفه اخلاق چه مباحثی را شامل می‌شود، گفت: پاسخ به این سؤال بستگی به این دارد که قلمرو فلسفه اخلاق را حداقلى بپنداریم و موضوع آن را صرفاً مطالعات تحلیلى و فرااخلاقى بدانیم یا اینکه قلمرو این رشته را حداکثرى تلقى کرده و آن را مشتمل بر دو حوزه «اخلاق هنجارى» و «فرااخلاق» بدانیم.
عضو هیأت علمی مرکز اخلاق و فلسفه و اسلامی در پاسخ به این پرسش فلسفه اخلاق چه مباحثی را شامل می‌شود گفت: اگر قلمرو فلسفه اخلاق را حداقلى بپنداریم و موضوع فلسفه اخلاق را صرفاً مطالعات تحلیلى و فرااخلاقى بدانیم، دیگر اخلاق کاربردى ارتباط مستقیمى با فلسفه اخلاق نخواهد داشت. البته از این نظر که اخلاق تحلیلى یا فرااخلاق متکفل مسائل مبنایى در اخلاق است، با اخلاق کاربردى مانند دیگر بخش‌های اخلاق مرتبط می‌شود.
وی با بیان اینکه پژوهش در مبانى اخلاق منطقاً مقدم بر انواع دیگر پژوهش‌های اخلاقى است اذعان داشت: دست یافتن به دیدگاهى درست در این خصوص به حل مسائل در حوزه هاى دیگر کمک می‌کند و باید توجه شود که مباحث مطرح در اخلاق کاربردى به کلى متفاوت از مباحث اخلاق تحلیلى است و از این جهت با هم ارتباطى ندارند.
این پژوهشگر حوزه اخلاق و تربیت اسلامی به دیدگاه دیگری که در این مورد وجود دارد اشاره کرد و گفت: اگر همانند عده اى از فیلسوفان اخلاق قلمرو این رشته را حداکثرى تلقى کنیم و فلسفه اخلاق را مشتمل بر دو حوزه "اخلاق هنجارى" و "فرااخلاق" بدانیم، باید گفت میان اخلاق کاربردى و اخلاق هنجارى رابطه درخور تأملى برقرار است.
وی ادامه داد: از یک نظر اخلاق کاربردى شاخه اى از اخلاق هنجارى است، منتها در اخلاق هنجارى بر آن هستیم تا پایه‌اى‌ترین احکام اخلاقى و عام‌ترین معیار خوب و بد و درست و نادرست را به دست آوریم، اما اخلاق کاربردى به بحث از هنجارهاى اخلاقى در موارد خاص و کاربردى می‌پردازد.
اسلامی در تشریح این دیدگاه با ذکر برخی از پرسش‌هایی که در حوزه اخلاق کاربردی پاسخ داده می‌شود، مانند اینکه: آیا مجازات اعدام در ملأ عام عملى اخلاقى است؟ آیا می‌توان شخصى را که امیدى به زنده ماندنش وجود ندارد براى مبتلا نشدن به درد و رنج مضاعف از بین برد؟ آیا اخلاقاً می‌توان به دلایل مختلف امنیتى قداستِ حریم زندگى شخصى افراد را شکست؟ اشاره کرد و اذعان داشت: بررسى این حوزه هاى اخلاقى خاص که اغلب چالش خیز بوده و بدون بررسى جزئیات مسائل نمی‌توان به سادگى به دیدگاه اخلاقى درستى در این موارد دست یافت، رسالت اخلاق کاربردى است.
وی با تاکید بر اینکه: دغدغه اصلى این رشته، مباحث عملى اخلاق و توجه به ویژگی‌ها و خصوصیات مواردى است که باید درباره آن‌ها تصمیمى اخلاقى گرفت تصریح نمود: شاید غفلت از این وظیفه و ضرورت تأسیس رشته اى پژوهشى که به عرصه هاى عملیاتى بپردازد، موجب شد که برخى رویکرد عام و کلى محور در اخلاق هنجارى را ناقص و ناتوان در پاسخ گویى به نیازهاى عملى در تصمیم‌گیری‌های اخلاقى بدانند و با نام «وضعیت گروان اخلاقى» به کلیت پذیرى و قاعده مدارى در اخلاق با بى اعتنایى برخورد کرده، عامل تعیین کننده در انتخاب نوع رفتار اخلاقى را موقعیت و وضعیتى بدانند که شخص فاعل اخلاقى در آن قرار گرفته است.
وی افزود: هم چنین دیدگاه هاى فمنیستى نظریه‌هایی مانند «اخلاق مراقبت» را مطرح کرده‌اند که بر اساس آن توجه به نگرش‌های قاعده‌مند نظیر عدالت محورى در اخلاق، خشک و بى روح و ناکارآمد به شمار می‌رود.
عضو هیأت علمی مرکز اخلاق و تربیت اسلامی در پایان صحبت‌های خود متذکر شد: نباید دچار این پندار نادرست شد که اخلاق کاربردى خود را از معیارهاى الزام و ارزشى که در قالب اخلاق هنجارى صورت می‌پذیرد، بى نیاز می‌داند. رویکرد اصلى در اخلاق کاربردى این است که قاعده پردازى در افق یک نگاه کلان و کلى صورت می‌پذیرد و بسنده کردن به کلى گویى در اخلاق عملى نمی‌تواند راه گشا باشد.
وی افزود: فهم صحیح این مطلب در گرو آن است که براى رسیدن به تشخیص و تصمیم در مواجهه هاى خاص اخلاقى، وجود قواعد کلى اخلاقى را شرط لازم ولى ناکافى تلقى کنیم./9191/د101/ی
ارسال نظرات