قانون مداری در اسلام ریشه در کمال درونی دارد

به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا در مشهد، حجت‌الاسلام حسین سوزنچی، استاد حوزه و دانشگاه عصر امروز در سلسله نشست‌های بازخوانی آثار شهید مرتضی مطهری که به همت دبیرخانه بینش مطهر باشگاه فکر و اندیشه انقلاب اسلامی در مؤسسه جوانان آستان قدس رضوی برگزار شد به بررسی و تحلیل کتاب «آزادی بندگی»، نوشته استاد شهید مرتضی مطهری اختصاص یافت.

وی به بیان مفهوم آزادی از منظر اندیشمندان غربی پرداخت و گفت: آزادی، مهم‌ترین محور و زمینه تصمیم‌گیری در فرهنگی غربی است در حالی‌که شهید مطهری، مبنای آزادی و پاسخ به آن را گره‌خورده به مفهوم رشد می‌داند که ابتدا باید هدف از آن مشخص شود و پس‌ازآن، آزادی طرح شود.

حجت‌الاسلام سوزنچی بابیان این‌که مفهومی به نام عبودیت در دیدگاه اسلام وجود دارد که باید مبانی آزادی را بر مبنای آن طرح‌ریزی کرد، اظهار داشت: کسانی که غرب‌زده می‌شوند درواقع از محور عبودیت خارج می‌شوند؛ ما در مسیر عبودیت، مفهوم عدالت وجود دارد، نگاه اسلامی می‌گوید عبودیت حد اعلای آن است و در نقطه تضعیف‌شده آن، عدالت نام می‌گیرد اما در نگاه غربی، عبودیت و عدالت معنا پیدا نمی‌کند و آزادی موضوعیت دارد.

نگاه سطحی به دین سبب تغییر جبهه فکری افراد می‌شود

وی به نوع نگاه برخی غرب‌زده‌های داخلی اشاره کرد و بیان داشت: آقای اصغرزاده صریحاً می‌گوید که ما تا دیروز فکر می‌کردیم باید عدالت را محور قرار دهیم اما امروز به این نتیجه رسیدیم که باید آزادی را محور قرار دهیم؛ چنین کسی که در تسخیر لانه جاسوسی حضورداشته امروز در جبهه اپوزسیون حاضرشده و از درک سطحی عدالت، وارد جبهه‌ای شده که آزادی را محور قرار می‌دهد.

این استاد حوزه و دانشگاه ادامه داد: در بخش هدف زندگی این کتاب، تحلیل کمال نهایی انسان از منظر متون دینی بحث می‌شود، اگر بخواهیم محور را مشخص کنیم ابتدا باید هدف را بدانیم؛ در این بخش تذکری می‌دهند که ابعاد معنوی یا فردی و اجتماعی درهم‌تنیده است.

اسلام، آرمان‌گرای واقع‌بین است

وی با بیان این‌که اسلام به انسان واقع‌بینانه نگاه می‌کند، خاطرنشان کرد: در تئوری‌ها، یک آرمان‌گرایی وجود دارد و یک واقع‌بینی، غربی‌ها همواره یا آرمان‌گرا هستند و یا واقع‌بین که این دو نگاه همواره در مکاتب غربی در برابر یکدیگر قرار دارند اما همان‌طور که مقام معظم رهبری نیز فرمودند، مکتب اسلامی، آرمان‌گرای واقع‌بین است.

وی افزود: ازاین‌رو است که اسلام به آرمان‌گرایی و واقع‌بینی توجه دارد و بیان می‌کند که انسان باتقوا نیز ممکن است بلغزد، مفهوم تقوا حد آرامانی موضوع است اما اگر کسی لغزید و از این مسیر خارج شد، توبه را برای بازگشت او قرار داده است.

حجت‌الاسلام سوزنچی افزود: تفکر واقع‌بین صرف، نان به نرخ روزخور می‌شود و آرمان‌گرا، خوارج و داعش؛ در مقابل، اسلام مسیر آرامانی را مطرح می‌کند و درعین‌حال به واقعیت‌های مسیر نیز توجه می‌کند، امکان بازگشت را نادیده نگرفته و راهکار آن را توبه قرار می‌دهد.

وی به راه‌حل برچیدن شبهات را تکیه ‌بر اصول دین دانست و بیان کرد: شهید مطهری در این کتاب روشی را برای حل مشکل هدف زندگی استفاده می‌کند؛ غربی‌ها روش حل مسأله را فرضیه و تحقیق می‌دانند اما شهید مطهری پیش از حل هر مسأله، اصول دین آن موضوع را حل می‌کند.

راه‌حل رفع شبهات، تکیه‌بر اعتقاد قلبی به اصول دین است

عضو هیأت علمی دانشگاه باقرالعلوم(ع)، عامل حجم زیادی از شبهات در میان متدینان را شبهه در نبوت و خاتمت نبوت عنوان کرد و گفت: موضوع حجاب نیز به نحوی همین شبهه است، اگر فرد بی‌حجاب می‌گوید من پیامبر (ص) را قبول دارم، باید این را نیز قبول داشته باشند که پیامبر (ص) خاتم پیامبران است و سخن پیامبر که می‌گوید باید حجاب داشته باشید، حرف خداست و اطاعت آن واجب است؛ باید این را بداند که حرف پیامبر (ص)، سخن صریح خداوند است؛ بر این اساس، شهید مطهری پاسخ‌های خود را از متون دینی و سخنان پیامبر (ص) گرفته اما برای توجیه و بیان موضوع، تمام تئوری‌های موجود را ذکر می‌کند تا حقانیت احکام و کلام خدا را بیان کند.

وی ادامه داد: خداوند هدف زندگی را در این کتاب بعثت انبیا و خلقت بشر عنوان می‌کند، شهید مطهری نیز بابیان این‌که خداوند اساس خلقت را برای خلق انسان به وجود آورده است، به این نتیجه می‌رسد که هدف زندگی ما نیز باید هدف خداوند از خلقت را به نتیجه برساند؛ نتیجه‌گیری ایشان در این است که عبودیت اصل است یعنی ایمان به خدا موضوعیت دارد، عدالت می‌تواند یک هدف میانه باشد اما به‌عنوان هدف نهایی نمی‌تواند مطرح باشد.

حجت‌الاسلام سوزنچی با طرح این سؤال که عبودیت باایمان چه ارتباطی دارد، خاطرنشان کرد: عبودیت یعنی پیوند خوردن انسان و حقیقت محض که خداست، این پیوند نیز جز باایمان میسر نمی‌شود، تنها چیزی که از تمام اعمال ما دارای اهمیت بیشتری است، ایمان است.

هدف نهایی انسان عبودیت است

وی افزود: حق و حقیقت، خداست و کسی که خداوند را هدف زندگی خود قرار می‌دهد یعنی حد کمال را هدف خود قرار داده، پول‌پرستی و جاه پرستی را هدف قرار نمی‌دهد؛ هدف نهایی انسان عبودیت است یعنی پیوند خوردن انسان باخدا که در این مسیر، عمل نیز موضوعیت پیدا می‌کند.

دانشیار دانشگاه باقرالعلوم (ع) با تأکید بر این‌که تمام پیامبران مبعوث شدند تا همه مردم را به بهشت ببرند، یادآور شد: دلیل این‌که یک شخصیت خاص در لباس روحانیت می‌گوید وظیفه ما این نیست که مردم را به بهشت ببریم را نمی‌توانیم درک کنیم؛ از نگاه آزادی‌های غربی این امر صادق است که وظیفه حکومت تنها تأمین آزادی است اما در نگاه اسلامی و عبودیت، این وظیفه به عهده حکومت اسلامی است.

عضو هیأت علمی دانشگاه باقرالعلوم (ع) به سخنی از دکتر شریعتی اشاره کرد و بیان داشت: برای شریعتی، اسلام اجتماعی مهم‌تر از اسلام عبودیتی است، در بخشی از صحبت‌های خود اصلاحی انجام می‌دهد و می‌گوید: «عدالت هدف نهایی نیست، عبودیت هدف نهایی است، مسائل معنوی و عبادات نیز موضوعیت دارد»؛ ازاین‌رو می‌گوید: «در اسلام، دو بعد اسلام اجتماعی و اسلام عبادی وجود دارد».

قانون مداری در اسلام ریشه در کمال درونی دارد

وی به قانون مداری دیکته شده بر فرهنگ غرب اشاره کرد و گفت: قانون مداری در غرب این است که قانون را رعایت کنید چون دوربین‌های کنترلی وجود دارد، کودک را از خردسالی به این امر عادت می‌دهند که رعایت قانون برای نظارت خارجی است و موفق نیز واقع‌شده چون بنای آنان بر رشد درونی و کمال نیست؛ این تفکر مغایر با ذات قانون مداری است.

حجت‌الاسلام سوزنچی خاطرنشان کرد: در اسلام علاوه بر تأکید بر قانون مداری، رشد درونی و اخلاق‌مداری نیز طرح‌شده و دارای اهمیت است؛ یعنی آنجایی که دوربین ناظر بر تو نبود، به‌طور اخلاقی امر خلاف قانون را انجام ندهیم./9315/پ201/ب6