حوزه های علمیه شیعی از دیرباز قائل به انفتاح باب اجتهاد در ادبیات عرب بوده اند

به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا در مشهد، آیت الله صفایی بوشهری، روز گذشته در «نشست علمی روش اجتهاد در ادبیات عرب» که در مدرسه علمیه عالی نواب برگزار شد، گفت: آینده نظم نوین جهانی به حضور پررنگ و با دانش و مدیریت جهادی ایران اسلامی به رهبری رهبر معظم انقلاب و حضور فعال حوزه علمیه به عنوان سرچشمه فیاض معارف دینی در جهان بستگی دارد.

وی در ادامه افزود: هر قدر بتوانیم در رشته های معارفی در مجامع بین المللی توانمند تر ظاهر شویم، توفیقات و تأثیرگذاری نظام ما در جهان اسلام و فرا اسلام بیشتر خواهد بود؛ یکی از حوزه های مهم معارف اسلامی که نقش مهمی هم در ذات این علم و هم به عنوان ابزار ساختاری در دین ابفا می کند ادبیات عرب است.

نماینده ولی فقیه در استان بوشهر خاطرنشان کرد: گاه گفته می شود مراد از ادبیات عرب، علوم مهم آن یعنی صرف، نحو، لغت، معانی و بیان است، اما مهم تر از آن بیش از 13 علم در منظومه ادبیات عرب است که همگی نقش ویژه ای در این کهکشان علم ایفا می کنند و ما باید در این منظومه متبحر، توانمند و حتی در برخی از اضلاع علمی این هندسه دارای مرجعیت علمی باشیم.

آیت الله صفایی بوشهری اظهار کرد: همانطور که رهبر معظم انقلاب بار ها فرموده اند، باید در حوزه های علم و دانش، چه علوم پایه و انسانی و چه علوم تجربی با یک حرکت حساب شده و با برنامه و دانش بنیان، پس از تسلط به ذات علم به تولید علم و سپس به مرجعیت علمی برسیم که این کار در ادبیات عرب نیز مقدور است.

وی در پاسخ به این سوال که آیا اجتهاد در عرصه ادبیات عرب منسد شده است یا مفتوح مانده است، گفت: اطلاع دارید که برخی از رشته های ادبی عرب ذاتا دارای عمق اجتهادی نیستند مانند تاریخ ادبیات عرب که پژوهش، تحقیق و تحلیل است، اما برخی از رشته ها و علوم ادبیات عرب، به ویژه نحو، ظرفیت و استعداد اجتهاد دارند؛ بیشترین حوزه فعالیت اجتهادی در حوزه ادبیات عرب نیز از دیرباز با تمرکز و توجه روی نحو صورت می گرفت.

امام جمعه بوشهر افزود: امروز در حوزه ادبیات عرب این حالت آرام آرام ایجاد شده که انفتاح در ادبیات عرب می تواند موجود باشد، اما در حوزه شیعی از دیرباز این عقیده وجود داشته که قائل به انفتاح باب اجتهاد در ادبیات بودند با این وجود کسی در آن فعالیت نکرد تا حرف های نویی فراتر از 5 مکتب اهل تسنن عنوان کنیم، با این که در مشهد ادیب نیشابوری و در قم، نجف، کربلا و حله نیز بزرگانی در ادبیات عرب داشتیم اما هیچ گاه برای آن صرف وقت نکردیم تا مبانی نحوی قوی را در شیعه بیان کنیم.

آیت الله صفایی بوشهری در بیان علل عدم فعالیت مناسب در حوزه اجتهاد در ادبیات عرب بین شیعیان، خاطرنشان کرد: علت های زیادی وجود دارد که بی نیازی و اکتفا به مکاتب موجود، قائل به انسداد اجتهاد در ادبیات عرب در عمل، عدم احساس توانمندی علمی در خود از آن جمله بوده است. علت دیگر نیز این بود که سازمان حوزه، سازمانی منسجم با مدیریت جامع در طول تاریخ نبوده تا علمایی برای افراد آینده حوزه تفکر کنند، از همین رو شما «جواهر البلاغه» و «مختصر المعانی» را در حوزه می خوانید.

وی در تبیین روش های اجتهاد در ادبیات عرب افزود: ما رشته مهمی در جهان علم به نام «متدولوژی علم» داریم؛ هر علم برای خود یک متد دارد که با سایر علوم متفاوت است، مثلا در فلسفه متد پژوهش و تولید علم با فقه فرق می کند چرا که فلسفه کاملا یک علم نظری است و در حوزه و منظومه فکر و اندیشه است اما فقه این طور نیست و در حوزه تولید اندیشه است، در حالی که حوزه تحقیق و پژوهش میدانی است و کاربردش حوزه رفتار است.

نماینده ولی فقیه در استان بوشهر به روش نقلی بررسی اجتهاد در ادبیات عرب اشاره و  اظهار کرد: روش نقلی اقتضائات خاص خود را دارد، یکی این که نقل مستعمل اثبات شده باشد، دیگر این که نقل هم از نظر شخص ناقل، هم از نظر زمان و مکان دارای شرایط استنباط باشد./820/پ202/ب5