اقناع سلیقه دانش‌آموزان با تولید نوشت‌افزارهای ایرانی اسلامی
به گزارش سرویس پیشخوان خبرگزاری رسا، هنوز هم بچه‌های ما دوست دارند شخصیتهای کارتونی ایرانی و چه بسا شخصیتهای ملی و اسلامی بر جلد دفترچه‌های مشقشان خوش بدرخشد و آن عده هم که ترجیح میدهند نمادها و شخصیتهای خارجی بر جلد دفترشان خود‌نمایی کند در اقلیت هستند و صد البته نمیتوان نسبت به این خواسته بی‌تفاوت بود وهمچنان جای کار بسیاری برای اقناع سلیقه کودکان باقی است. بنابر نظرسنجی که در میان کودکان و نوجوانان شهر تهران صورت گرفته است، شش برند اول محبوب فرزندان تهرانی برندهای خارجی و هفتمین برند محبوب این کودکان و نوجوانان یک برند ایرانی است.
به سراغ دست‌اندرکاران و فعالان عرصه نوشت افزار ایرانی و اسلامی می‌‌رویم تا ببینیم برای اقناع سلیقه مخاطب چه محصولاتی تولید کرده‌اند و چه کارهای دیگری باید انجام دهند.
تولیدات کانون پرورش فکری کودک و نوجوان
مناف یحیی‌پور معاون تولید کانون پرورش فکری کودک و نوجوان در گفت‌وگو با گزارشگر کیهان درباره محصولاتی که این مرکز تولید کرده است، توضیح میدهد: «امسال کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان دفترهایی در شش دسته طراحی و تولید کرد تا بتواند پیام‌های متنوع و مناسب با سلیقهها و گرایش‌های گوناگون را در طرح‌ها و جذابیت‌های مورد نظر مخاطب اصلی فراهم سازد. بهره‌مندی از حکایات موجود در آثار بزرگان ادب فارسی، استفاده از تصاویر کتابهای پرمخاطب منتشر شده درکانون پرورش فکری، سفارش تهیه تصاویری با موضوع‌هایی مانند طبیعت و محیط زیست برای انتقال پیام دوستی با طبیعت و محیط زیست و... از ویژگی‌های این دفترهاست.»
وی می‌‌افزاید: «در تعدادی از دفترهای تولیدی کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان، در سال جاری، از تصویر عروسکهای نسل سوم سارا و دارا استفاده شده و امیدواریم بتوانیم به شکل‌های گوناگون و با طراحی و ارائه محصولات جانبی در کنار عروسکهای نسل سوم سارا و دارا، به خواسته‌ها و علاقه‌مندی‌های دوستداران این عروسکها پاسخ مناسبی بدهیم.»
یحیی‌پور با اشاره به وجود تقاضا از سوی مردم در بازار نوشت افزار ابراز می‌‌دارد: «به طور کلی در حوزه تولید نوشت‌افزار ایرانی- اسلامی با تلاش و کوشش چندجانبه‌ای که بعضی از دوستان علاقه‌مند و با ذوق به کار برده‌اند، مخصوصا با توجه به درخواست متقاضیان در بازار، نوشت‌افزار و فعالیت چند نهاد مرتبط، به نظر میرسد که سرمایه‌گذاران بخش خصوصی رسما به فعالیت و حضور در این عرصه بیش از گذشته علاقه‌مند شده‌اند به طوری که امسال شاهد حضور جدی‌تر و گسترده‌تر تولید‌کننده‌ها در نمایشگاه ایران نوشت بودیم.»
نگاهی به عروسکهای ایرانی
کانون پرورش فکری کودک و نوجوان از سال 42 در زمینه تولیدات محصولات و محتوای فرهنگی برای گروه سنی کودک و نوجوان فعالیت دارد. این کانون در زمینه تولید کتابهای آموزشی، داستان، اسباب بازی و سایر محصولات فرهنگی و هنری این مقاطع سنی فعالیت دارد. چندین سال پیش که در نهادها و محافل فرهنگی دغدغه‌‌های زیادی نسبت به تولید عروسکهای برند ایرانی شکل گرفته بود، این کانون، عروسکهای سارا و دارا را طراحی و به بازار عرضه کرد. پس از آن نیز اقدام به تولید نوشت‌افزار مبتنی بر این دو عروسک نمود. اگرچه این اقدام، یک اتفاق مثبت و رو جلو بود اما آن چنان که انتظار می‌‌رود، این عروسک نتوانسته است بازار عروسک و نوشت‌افزار را در انحصار بگیرد.
پس از دارا و سارا، برندهای دیگری همچون شکرستان نیز به بازار عرضه شد. کلاه قرمزی و شهر موش‌‌ها و موارد مشابه همچون عروسکهای نمایش عروسکی تلویزیونی هادی و هدی نیز از جمله عروسک‌‌هایی بودند که ابتدا در تلویزیون ظاهر شدند و سپس به نوشت‌افزار و عروسک فروشی‌‌ها راه یافتند. اگرچه تولید همه این عروسکها از دارا و سارا گرفته تا شکرستان و کلاه قرمزی و هادی و هدی رخدادهایی مثبت در حوزه کودک و نوجوان بود اما ظاهرا هنوز این عروسکها نتوانسته‌اند رقبای خارجی خود را از میدان به در کنند.
رتبه هفتم محبوبیت شخصیتهای کارتونی ایرانی
مجید حسینی، مدیرعامل نشر شهر و دبیر اجرایی نمایشگاه باز باران در گفت‌وگو با گزارشگر کیهان درباره جایگاه عروسکها و برندهای ایرانی در نگاه کودکان و نوجوانان بیان می‌‌کند: «در نظرسنجی‌‌هایی که در میان کودکان و نوجوانان انجام داده‌ایم، شش برند اول محبوب فرزندان تهرانی برندهای خارجی است و هفتمین برند محبوب این کودکان و نوجوانان یک برند ایرانی است. این یک اشکال بزرگ و جدی در حوزه فرهنگ و تعلیم و تربیت فرزندان ماست. باید نسبت به این مسئله فکری کرد و با برنامه‌ریزی عروسکهای ایرانی را محبوب کنیم.»
دبیراجرایی نمایشگاه باز باران با اشاره به دغدغه شهرداری تهران در حمایت از تولیدکنندگان نوشت‌افزارهای منطبق با فرهنگ بومی کشور و نیز حمایت از مصرف‌کنندگان خبر میدهد و میگوید: «در جهت حمایت از تولیدکنندگان غرفه‌‌های ارائه و فروش این محصولات رایگان در اختیار این تولیدکنندگان قرار گرفته است تا بخشی از دغدغه‌‌های مالی این عزیزان که اکثر آنها از روی دغدغه داشتن وارد این کار شده‌اند، رفع شود. همچنین با هدف حمایت از محرومین بودجه‌ای بالغ بر 2 میلیارد تومان برای اختصاص تخفیف به مردمی که در بخش‌‌های کم درآمد شهر زندگی می‌‌کنند و توان مالی مناسبی برای خرید لوازم‌التحریر مناسب و کافی برای فرزندانشان ندارد، در نظر گرفته شده و در صدد هستیم این بودجه را نیز افزایش دهیم.»
توجه به کیفیت گرافیکی تولیدات
مدیرعامل نشر شهر درباره ارتقای کیفیت گرافیکی و طراحی نوشت‌افزار نیز با اشاره به برگزاری اولین مسابقه در زمینه طراحی برای نوشت‌افزار ایرانی و اسلامی میگوید: «برای ارتقای کیفیت هنری این محصولات شهرداری تهران امسال اقدام به برگزاری مسابقه طراحی از شخصیت‌‌ها و کاراکترهای کارتونی ایرانی کرد که در افتتاحیه نمایشگاه باز باران از هفت نفر از برگزیدگان این مسابقه تقدیر شد.»
حسینی، برگزاری این مسابقه را ایجاد حرکتی در ایجاد تنوع و جذابیت بیشتر در جنبه هنری و گرافیکی نوشت افزار ایرانی می‌‌داند و می‌‌افزاید: «تولیدکنندگان از طرح‌‌های ارائه شده در این مسابقه استقبال کردند و سرمایه‌گذاران عرصه نوشت‌افزار علاقه مند به همکاری با برگزیدگان این مسابقه برای ارتقای کیفیت طراحی‌‌های روی نوشت‌افزارهایشان هستند.»
ضرورت همراهی تبلیغات
محمد موسوی 25 سال است که در زمینه تولید کیف فعالیت دارد و برندهای شکرستان، دارا سارا، تهمینه و رستم و سهراب را تولید و عرضه می‌‌کند. وی گفت‌وگویی با گزارشگر کیهان انجام میدهد و معتقد است: «طیف‌‌های متفاوت از اقشار مختلف از محصولات ما استقبال می‌‌کنند اما مسئله این است که تبلیغات برای معرفی این محصولات به مردم ضعیف است وقتی تبلیغات ضعیف است، خیلی از مردم نمی‌‌دانند اصلا چنین برندهایی وجود دارد.»
رضا حدیدی مدیرعامل شرکت آزاده در گفت‌وگو با گزارشگر کیهان درباره جایگاه تبلیغات در موفقیت نوشت‌افزار ایرانی و اسلامی بیان می‌‌کند: «نمونه‌‌های خارجی تبلیغات زیادی بر روی محصولات خود دارند و برای موفقیت در کار خود دو برنامه‌ریزی کوتاه مدت و بلندمدت همزمان را اجرا می‌‌کنند؛ مثلا برای یک عروسک خاص برنامه‌ای?-? ساله طراحی می‌‌کنند که در این برنامه حتی تعیین می‌‌کنند که این عروسک قرار است در کدام کشور و در چه حد در نهادهایی همچون خانواده نفوذ داشته باشد. گاهی بر روی یک عروسک خاص میلیون‌‌ها دلار هزینه می‌‌کنند و تبلیغات رسانه‌ای بسیار زیادی برای آن می‌‌کنند تا یک عروسک را وارد یک جامعه اسلامی کنند و با نفوذ آن عروسک در ذهن کودکان و ارائه سبک زندگی که با آن عروسک انجام میدهند، در درازمدت خانواده را متزلزل کنند.»
عدم حمایت تولیدکنندگان در زمینه تبلیغات
حدیدی با انتقاد از عدم حمایت‌‌های لازم در زمینه تبلیغات نوشت‌افزار ایرانی و اسلامی تصریح می‌‌کند: «برای معرفی این محصولات به مردم باید نهادهای متولی تبلیغات در کشور، کمک کنند تا ما تولیدکنندگان بتوانیم تبلیغات ارزان داشته باشیم. از این منظر ما نمی‌‌گوییم از ما برای تبلیغ پول نگیرند اما وقتی ما با دغدغه می‌‌خواهیم کار فرهنگی کنیم، ما را با شرکت‌‌ها و کارخانه‌‌های بزرگ تولید محصولات غذایی یکی نبینند و تخفیفات قابل توجهی برای فعالان فرهنگی اختصاص دهند زیرا فعالیت فرهنگی درآمدزایی کلان ندارد که از عهده هزینه سنگین تبلیغات بر بیاید. به هر حال ما داریم به خاطر دغدغه‌‌های شخصی کار فرهنگی را انجام می‌‌دهیم از این نظر باید از تولیدکنندگان فرهنگی حمایت شود. متاسفانه در این زمینه حمایتی وجود ندارد و ما نیز توان مالی انجام این تبلیغات گرانقیمت را نداریم.»
استراتژی شخصیت‌سازی برای کودکان
این تولید‌کننده درباره ضرورت برنامه‌ریزی صحیح برای تولید انیمیشن، عروسک و نوشت‌افزار میگوید: « به‌طور کلی روند صحیح انتقال فرهنگ از طریق اسباب بازی، انیمیشن، عروسک و نوشت‌افزار این گونه است که اول باید کودک با شخصیت کارتونی آشنا باشد که با نوشت‌افزار آن نیز ارتباط برقرار کند. طبیعتا وقتی نوشت‌افزار شامل تصویر یک شخصیت کارتونی است کودک ارتباط بهتری می‌‌گیرد تا وقتی که یک کاراکتر به عنوان کاراکتر نوشت‌افزار معرفی شود بدون آن که سابقه انیمیشن و کارتون داشته باشد.»
مدیرعامل شرکت آزاده با تأکید بر اینکه در زمینه تربیت کودک انتقال فرهنگ باید به صورت یکدست و پیوسته رخ دهد ادامه میدهد: «وقتی یک کار، پشتوانه و یک برنامه‌ریزی 4-5 ساله داشته باشد، موفق خواهد بود. برای داشتن یک برنامه موفق انیمیشن باید به روز بود و برای آن تبلیغات مفیدی انجام شود. خیلی از انیمیشن‌‌ها و عروسکها همچون کلاه قرمزی را بچه‌‌ها می‌‌شناسند. بنابراین موفقیت در تولید نوشت افزار از این انیمیشن‌‌ها بیشتر خواهد بود تا تولید نوشت‌افزار از کاراکتری که سابقه انیمیشن برای کودک ندارد.»
این فعال عرصه نوشت‌افزار با اشاره به اینکه تعداد شخصیتهای انیمیشینی نیز باید بالا باشد، تصریح می‌‌کند: «ما نمی‌‌توانیم با چند انیمیشن و عروسک تمام سلیقهها را راضی کنیم. طبیعتا باید شخصیتهای عروسکی و انیمیشنی متفاوت و متنوعی برای اقناع همه سلیقهها داشته باشیم. وقتی تنوع در این زمینه کم باشد، شادابی این عرصه کمترخواهد شد و همه مخاطبین را نمیتوان جذب کرد.»
فقدان تنوع در شخصیتهای کارتونی ایرانی
حدیدی با بیان اینکه در نمونه‌‌های خارجی تنوع بسیار زیادی در معرفی کاراکترها و شخصیت‌‌ها وجود دارد، می‌‌افزاید: «ما برای آن که ذهن و سلیقه کودک ایرانی را از نمونه‌‌های خارجی معطوف به عروسکها و شخصیتهای ایرانی کنیم باید محصولات جذاب، متنوع و متفاوتی تولید کنیم به طوری که همه سلیقهها را در بربگیرد. نمیتوان چند عروسک و شخصیت محدود تولید کرد و انتظار داشت همه بچه‌‌ها با روحیات، فرهنگ‌‌ها و سلیقه‌‌های متفاوت از همین چند عروسک خوششان بیاید. البته باید توجه کرد که در کنار این تنوع محصول حتما باید روند صحیح تولید انیمیشن و تبلیغ همزمان نیز مورد توجه قرار گیرد.»
پاسخ پویا پسر ده ساله‌ای که به همراه والدینش در نمایشگاه ایران نوشت شرکت کرده بود، به این سوال که «کدام طرح‌‌های ایرانی را در این نمایشگاه بیشتر می‌‌پسندد؟» گواه گویایی بر صحت نکاتی است که مدیرعامل شرکت آزاده که محصولات شکرستان را عرضه کرده است، می‌‌باشد. پویا در پاسخ به سوال گزارشگر کیهان میگوید: «از طرح‌‌های کلاه قرمزی و شکرستان بیشتر خوشم می‌‌آید ولی طرح‌‌های دیگر را نمی‌‌پسندم چون جذاب نیستند.»
کودکان با شخصیتهای کارتونی و عروسک‌هایشان زندگی می‌‌کنند
علت عدم جذابیت کاراکترهای غیرانیمیشینی خیلی پیچیده نیست. پویا و هم‌سن و سالان او با شخصیتی که از آن انیمیشنی ندیده‌اند، ناآشناهستند. این شخصیت‌‌ها با او غریبه‌اند و طبیعی است که خیلی از بچه‌‌ها از دوستی و انس ذهنی و روحی با شخصیتی که شناختی از آن ندارد، خودداری کنند زیرا اگرچه ما بزرگترها نوشت‌افزار را فقط نوشت‌افزار و عروسک را فقط اسباب سرگرمی می‌‌دانیم اما کودکان با این محصولات زندگی می‌‌کنند و در تخیل خود با آنها مانوس می‌‌شوند و دوستی می‌‌کنند.
بنابر آن چه کارشناسان، تولیدکنندگان و شخصیتهای مختلف در زمینه مشکلات عدم پذیرش کامل شخصیت‌‌ها و کاراکترهای ایرانی از سوی کودکان اشاره کردند به نظر میرسد، لازم است برای موفقیت در این راه، از استراتژی بلندمدت و پیوسته فرهنگی تبعیت شود. در این خصوص لازم است ابتدا شخصیتهای کارتونی براساس فرهنگ ایرانی و اسلامی تعریف شوند. سپس داستان‌‌هایی مبتنی بر این شخصیت نوشته شود و این داستان‌‌ها تبدیل به فیلمنامه‌‌های انیمیشن و نمایش نامه‌‌های عروسکی شود. سپس این نمایشنامه‌‌ها در تلویزیون و سینما و سایر رسانه‌‌های جمعی به نمایش در بیاید. همچنین به‌طور همزمان عروسکها و محصولات نوشت‌افزار این شخصیت‌‌ها نیز تولید و در اختیار مصرف‌کنندگان قرار داده شود. این حلقه زمانی کامل می‌‌شود که تبلیغات مناسبی نیز برای آن صورت پذیرد./998/د102/س
منبع: روزنامه کیهان