موضوع شناسی احکام فقهی جهاد علمی واقعی است

به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، حجت الاسلام جواهری معاون پژوهش مؤسسه موضوع شناسی احکام فقهی عصر امروز در افتتاحیه دومین دوره آموزش تخصصی موضوع شناسی که در این مؤسسه برگزار شد، با اشاره به برنامه های تدارک دیده شده برای این دوره آموزشی گفت: باید دانست که در موضوع شناسی قرار است که چه کاری انجام شود از این رو باید ابعاد کار را مورد بررسی قرار داد.

وی افزود: منظور از موضوع شناسی این است که ابعاد و زوایای یک گزاره فقهی غیر از آنچه محمول فقیه است و به عنوان حکم نامیده می شود مورد بررسی و شناسایی قرار گیرد، از این رو موضوعات، قیود و شروط، ماهیت و عناصر تشکیل دهنده موضوع بررسی می شود.

حجت الاسلام جواهری با بیان این که قلمرو موضوع شناسی احکام بسیار گسترده و پهناور است، اظهار داشت: در همه فقه تعاریف، اقسام و شروطی مطرح شده است، زمانی که در این رابطه موضوع مورد بررسی قرار می گیرد بقیه مسائل موضوع شناسی نامیده می شوند.

وی ادامه داد: در بین حوزویان مشهود شده است که تعیین موضوع و مصداق شأن فقیه نیست البته تعیین مصداق جزئی امکان پذیر نبوده و شأن فقیه نیست اما همانند فقهای گذشته در طول تاریخ باید درباره مصادیق کلی اظهار نظر کرد.

معاون پژوهش مؤسسه موضوع شناسی احکام فقهی با بیان این که گفته می شود فقیه کاری به موضوع ندارد بدان معنا است که به فقیه اجازه داده شود تا از روی جهل و بدون علم فتوا دهد، ابراز داشت: مگر می شود که بر امری مجهول حکم بار کرد.

وی عنوان کرد: هر قضیه ای مرکب از موضوع و محمول است و موضوع کلی فقه فعل مکلف اعم از مستقیم و غیر مستقیم به شمار می رود، تا زمانی که موضوعی به درستی ترسیم نشود نمی توان حکم حلال یا حرام داد، از این رو نمی توان حکم به مجهول را تصور کرد.

حجت الاسلام جواهری با بیان این که شناخت موضوع به معنای استخراج جنس و فصل نبوده و نمی توان ماهیت حقیقی آن را به دست آورد، خاطرنشان کرد: اگر افراد در بسیاری از ماهیت های حقوقی و غیر حقوقی فقه وارد نمی شوند به دلیل این است که در آن تعریف حدی وجود ندارد اما این بدان معنا نیست که باب علم موضوع شناسی بسته شود.

وی اضافه کرد: شناخت موضوعات احکام از طریق احصا عناصر تشکیل دهنده ممکن بوده اما احصای جنس و فصل ممکن نیست، از این رو در بسیاری از موارد این موضوعات مقدور است؛ موضوع شناسی احکام کاری زمین مانده بود باید دانست که این کار فقه را زنده می کند.

معاون پژوهش مؤسسه موضوع شناسی احکام فقهی با بیان این که رهبر معظم انقلاب از فعالیت های این مؤسسه تقدیر کردند، گفت: این فعالیت جدید و سرنوشت ساز است و یک جهاد علمی واقعی به شمار می رود، هر آنچه در ورای حکم مطرح می شود در قلمرو موضوع شناسی قرار می گیرد.

وی با اشاره به نتایج موضع شناسی فقهی افزود: احصا عناصر موضوع، تعیین یا تشخیص مصادیق کلی موضوع و موضوع یابی از نتایج فعالیت های موضوع شناسی به شمار می رود، یکی از رسالت ها این است که قدرت پیش بینی داشته باشیم.

حجت الاسلام جواهری با بیان این که هر روز موضوعات جدیدی مطرح می شود که باید شناسایی شده و پیش بینی شود، اظهار داشت: علمای سلف ریزترین مسائل را پیدا و رصد می کردند، این موضوعات جدید رها شده است.

وی ادامه داد: یکی دیگر از فعالیت ها موضوع بانی است یعنی اگر موضوعی در شرایط خاص زمانی و مکانی کاربرد خاصی داشت ببینیم که آیا آن موضوع اکنون نیز با همان حدود مطرح می شود یا در آن تغییر ایجاد شده است، از دیگر فعالیت ها می توان به تطبیق دادن رویدادها و مسائل مستحدثه بر موضوعات شناخته شده فقهی اشاره کرد.

معاون پژوهش مؤسسه موضوع شناسی احکام فقهی با بیان این که این دوره ها پژوهش محور است، ابراز داشت: موضوع شناسی فقهی باید با مشارکت داشتن و پیگیری و استدامه به صورت محققانه صورت گیرد./1323/پ202/ف