ضعف در مهارت‌های تربیتی، تهدیدکننده خانواده‌ها
حجت الاسلام محمود لطفیان، کارشناس ستاد اقامه نماز استان قم، در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاری رسا، با اشاره به پیام اخیر رهبر معظم انقلاب درباره اهمیت نماز به شیوه‌های جذب کودکان به نماز اشاره کرد و گفت: برای جذب کردن کودکان باید به چهار «میم» آموزشی توجه داشت.
محورهای جذب کودکان و نوجوانان به نماز
وی به محورهای جذب کودکان و نوجوانان به نماز اشاره کرد و افزود: مربی برای جذب کودکان به نماز باید چهار میم آموزشی که شامل کلیدواژه‌های مربی، مخاطب، محتوا و مهارت است را مدنظر داشته باشد و چهار محور وقت، حوصله، تدریج و ایجاد احساس خوشایند نسبت به معنویات را رعایت کند.
کارشناس ستاد اقامه نماز قم، الگوسازی را از دیگر شیوه‌های جذب کودکان به نماز برشمرد و گفت: هنگامی که کودکان، نماز خواندن والدین خود را ببینند، بدون این که به آنها امر و نهی شود، به نماز خواندن علاقه‌مند خواهند شد.
وی افزود: افزون بر الگوسازی، فضاسازی نیز در جذب کودکان به نماز مهم است که هر فرزندی سجاده و مهر مخصوص به خود داشته باشد و محل آرام و ساده‌ای در منزل به عنوان نمازخانه در نظر گرفته شود.
حجت الاسلام لطفیان به نقش تشویق در ایجاد احساس خوشایند فرزندان به نماز اشاره و خاطرنشان کرد: تشویق والدین، توجه به نوع دوستان و همسالان، حضور در هیأت‌ها، مساجد و ساده‌سازی اعمال عبادی در علاقه و جذب کودکان به نماز مهم است.
نقش تشویق والدین در ایجاد احساس خوشایند فرزندان به نماز
وی ابراز داشت: کودکان در سال‌های نخست، محبت‌پذیر هستند و هر کسی که به آنها محبت کند، به وی علاقه‌مند می‌شوند؛ بنابراین کودک در هفت‌سال نخست، محبت‌پذیر است و بیشترین ارتباط با او از طریق بازی صورت می‌گیرد که مطالعه کتاب «بازی بازوی تربیت» اثر حجت الاسلام عباسی در این زمینه مفید خواهد بود.
کارشناس ستاد اقامه نماز گفت: فرزندان در هفت سال دوم، آموزش‌پذیر هستند و ضمن این که مفاهیمی را در قالب بازی یاد می‌گیرند، باید دقت شود که اگر اشتباهی از آنها صورت گرفت، به جای قهر کردن، با آنها سرسنگین رفتار شود؛ اما این امر به صورت محدود و مشروط باشد.
وی با اشاره به این که فرزندان در هفت سال سوم زندگی نقش مشاور را دارند، تأکید کرد: برخی از نسل امروز جامعه ما با مشکلاتی از قبیل عدم قدرت تشخیص، یأس و ناامیدی ناشی از نوع رفتار منفی‌گرایانه والدین، عدم مسؤولیت‌پذیری و اولویت‌سنجی مواجه هستند.
طرح هر خانه ایرانی یک هیأت قرآنی
حجت الاسلام لطفیان به طرح هر خانه ایرانی یک هیأت قرآنی اشاره و خاطرنشان کرد: برای حل مشکلات نوجوانان پیشنهاد می‌شود در هر خانه ایرانی یک هیأت قرآنی وجود داشته باشد؛ زیرا وقتی نوجوانان کنار هم جمع می‌شوند و هر کدام یک صفحه قرآن یا حدیث و احکام می‌خوانند، این کار سبب بالارفتن روحیه مسؤولیت‌پذیری در آنها می‌شود.
وی بالابردن معنویت در خانواده‌ها را از روش‌های مؤثر در تربیت دینی فرزندان خواند و گفت: به عنوان مثال به خانواده‌ها پیشنهاد می‌دهیم که یک جلد صحیفه سجادیه یا نهج‌البلاغه را تهیه کرده و در غالب جست‌وجوی حروف مختلف توسط کودک، معانی و معارف این کتاب‌های ارزشمند را به وی انتقال دهند و او را با سیره و زندگی شخصیت‌های بزرگ اسلام همچون امام علی(ع) آشنا کنند.
کارشناس ستاد اقامه نماز قم با اشاره به برخی از طرح‌های تربیتی افزود: از کودک خود در سنین بالاتر بخواهیم لغات همچون دریا، آسمان، آفرینش را در کتاب نهج‌البلاغه پیدا کند، همچنین از فرزند نوجوان خود بخواهیم بر این کتابها حاشیه بزند؛ به این صورت که کلمات متضاد، هم‌خانواده و مترادف را پیدا کرده و با این کلمات ارزشی در قالب بازی مأنوس شود که اجرای این طرح پس از مدت کوتاهی سبب بالارفتن معنویت در خانواده می‌شود.
تقویت روحیه شکرگزاری در خودشناسی فرزندان
وی مسابقه شمردن نعمت‌های الهی را سبب تقویت روحیه شکرگزاری و خودشناسی فرزندان خواند و گفت: یکی دیگر از راه‌های مؤثر در تربیت دینی، شمردن نعمت‌های خداوند است و پدر و مادر با این روش می‌توانند فرزندشان را به شناخت استعدادها و ظرفیت‌های وجودی‌اش ترغیب کرده و او را برای رسیدن به اهدافش کمک کنند.
حجت الاسلام لطفیان به اهمیت محیط معنوی در تربیت افراد اشاره و تأکید کرد: پیوند میان چهار میم، یعنی تحولات منزل، مدرسه، مسجد و محله می‌تواند در فرد بسیار اثرگذار باشد.
وی با اشاره به نقش خانواده در تربیت فرزندان افزود: اگر فرزندان در محیط‌های سالم رشد پیدا کنند، ویژگی‌های مداح، مؤذن، مکبر یا یک عالم منبری را دارا خواهند بود؛ از این‌رو فرزند دین‌مدار و مسؤولیت‌پذیر در خانواده دیندار و متدین رشد پیدا می‌کند.
روش‌های انتقال مفاهیم دینی به کودکان
کارشناس ستاد اقامه نماز قم به روش‌های انتقال مفاهیم دینی به کودکان اشاره و خاطرنشان کرد: استفاده از روش تمثیل می‌تواند در انتقال مفاهیم دینی مؤثر باشد؛ توصیه می‌شود که خانواده‌ها تمثیلات کتاب «مثل یک حبه قند، مثل یک شاخه گیلاس» از محمدرضا رنجبر را مطالعه کنند؛ زیرا برای همه گروه‌های سنی قابل فهم است.
وی آشنایی خانواده‌ها با کتب دینی را ضروری دانست و گفت: دوره‌های تربیت مدرس رساله حقوق امام سجاد(ع) یا تربیت مدرس صحیفه سجادیه در مساجد، ضروری است، تا خانواده‌ها در تربیت فرزندان از این کتاب‌های دینی استفاده کنند.
حجت الاسلام لطفیان یادآور شد: چند سؤال در این جا مطرح است، نخست این که آیا مردم دین‌گریز هستند یا دیندار گریز؟ دوم این که آیا باید کارها از ریشه و اساس اصلاح شود یا درست کردن ظاهر امور کفایت می‌کند؟
ضعف در مهارت‌ها، مشکل خانواده‌ها در قبال نسل امروز
وی افزود: با داشتن محتوای غنی دینی و مشخص بودن مخاطب، مشکل ما در قبال نسل امروز، ضعف در مهارت‌ها است؛ از این‌رو می‌توان با استفاده از فضای مجازی و از طریق کارشناسان مختلف، روش‌های نوین، کارآمد و بدون هزینه را به خانواده‌ها منتقل کرد.
کارشناس ستاد اقامه نماز قم تأکید کرد: انگیزه، برنامه و امکانات، سه شاخصه مهم در موفقیت افراد است و خداوند، طبق آیه 94 سوره اعراف، فراهم کردن امکانات را ضمانت کرده است؛ در صورتی که فرد از قبل، انگیزه و برنامه‌ای داشته باشد.
جذابیت تبلیغ کوتاه و کارآمد
وی به جذابیت‌های تبلیغ کوتاه و کارآمد اشاره و خاطرنشان کرد: در قالب تبلیغ چند دقیقه‌ای و کارآمد می‌توانیم بالاترین مفاهیم و آموزه‌های کلیدی قرآن و روایات را به مخاطبان به صورت جذاب و ماندگار انتقال دهیم.
حجت الاسلام لطفیان افزود: به عنوان مثال، چهار عامل فقرا، نماز، دوستان، قیامت و قرآن را می‌توانیم در قالب کلمه جذاب فندق به عنوان رمز سعادت و شقاوت انسان مطرح کنیم./908/ت301/س