انسان تا به صفات الهی نزدیک نشود به آرامش دست پیدا نمی‌کند
به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، آیت الله سیدمحمد امین خراسانی، استاد درس خارج فقه و اصول حوزه علمیه قم در درس اخلاق خود که با حضور طلاب و فضلا در قم برگزار شد، خاطرنشان کرد: هر چیزی که مورد ملائمت نفس و پسند طبع باشد، برای انسان حالت التذاذ حاصل می کند و متعلق محبت او قرار می گیرد و هر چیزی که مخالفت با تبع و نفس داشته باشد و مورد پسند تبع انسان نباشد، انسان نسبت به آن شیء نوعی گریز و نفرت پیدا می کند و آن را مبغوض می دارد.
قلمرو حواس به هر عضوی از اعضا محدود است
امام جمعه اسبق شهر ری درباره حواس ظاهریه انسان اظهار داشت: این مسأله یکی از ابزار مهمی است که انسان او را به این حب و بغض می رساند؛ یعنی اینکه آیا چیزی برای انسان ملائمت دارد تا محبوب واقع شود یا نفرت آور است تا مبغوض واقع شود، حواس ظاهریه است.
وی تصریح کرد: قلمرو حواس به هر عضوی از اعضا محدود است، به این معنا که چشم از دیدن ها لذت می برد؛ آنچه را که مرئی باشد و ببیند و حالت التذاذ برای او حاصل شود را محبوب خود می گیرد؛ گوش از شنیدنی ها لذت می برد و هر شنیدنی که سبب التذاذ انسان شود، آن صدا و شنیدنی محبوب است و در بوئیدنی ها و جشیدنی ها نیز همین طور است.
حواس ظاهری ابزاری برای حب و بغض انسان است
استاد درس خارج فقه و اصول حوزه علمیه قم یادآور شد: قلمرو اینها محدود است، یعنی چشم از شنیدنی ها لذت نمی برد، بنابراین از طریق چشم نمی توانیم یک شنیدنی را محبوب بگیریم و نسبت به بوییدنی ها و چشیدنی ها نیز همینطور است،
وی افزود: به جز حواس ظاهری که مجرا و ابزار برای احساس لذت و درد و مایه حب و بغض انسان است، یک حس ششم نیز داریم که گاهی از آن به عقل عملی و گاهی به قلب تعبیر می شود؛ بالأخره این حواس ابزاری در اختیار نفس هستند که اگر آنچه از این طریق برای انسان حاصل و ادراک می شود، لذت بخش باشد، نفس آن را محبوب خود می گیرد و اگر مایع التذاذ نباشد و سبب تنفر شود، مبغوض می دارد.
قلب منبع حب و بغض است
آیت الله امین خراسانی قلب را منشأ حب و بغض عنوان و خاطرنشان کرد: از مجموع اینها حسی برای انسان ایجاد می شود که چه بسا چیزهایی که برای قلب مایه التذاذ و درد است یا ملائمت و منافرت پیدا می کند، اصلا در قلمرو حواس ظاهری نباشد.
استاد درس خارج فقه و اصول حوزه علمیه قم اظهار داشت: صفاتی که به عنوان فضائل اخلاقی مطرح است، چنانچه برای قلب احساس شود و قلب آنها را درک کند، محبوب است؛ یعنی انسان قلبا راستگویان، درستکاران و اهل کرم و بزرگواران را دوست دارد و این صفات و فضائل در قلمرو حواس ظاهری نیست، اما قابل ادراک بوده و ادراکی قلبی است؛ عقل حسن و قبح شناس اینها را تمییز می دهد؛ قلب و عقل عملی، فرد عادل را دوست دارد و ظالم را نیز مبغوض می شمارد.
کمال تابع میزان شناخت و معرفت انسان ها است/ میل کمال در انسان حد یقف ندارد
وی دیدن کمال چیزی را تابع میزان معرفت انسان ها دانست و تصریح کرد: اینکه انسان کمال را در چه چیزی بداند، تابع میزان شناخت، آگاهی و معرفت انسان ها است؛ عده ای از مردم ثروت را برای خود کمال می دانند و به لحاظ اینکه کمال دوستی یک امر فطری است، به عنوان محبوب خود انتخاب می کنند، عده ای دیگر ریاست یا قدرت یا علم را محبوب خود اختیار می کند، اما وقتی به آن چیزی که محبوب خود می دارد و می رسد، آرام نمی گیرد و احساس پوچی می کند و می گوید این چیزی نبود که به دنبال آن بودم.
آیت الله امین خراسانی با اشاره به کمال طلبی انسان گفت: انسان مجهولات را فراتر از معلومات می بیند، بنابراین میل به کمال که همان عشق و محبت است، حد یقف ندارد و انسان از طریق محبت قلبی و گزینش محبوب می تواند راهی به سوی خدا پیدا کند و اهل معرفت مهم ترین راه وصول به حق و تحقق لقاء الله را طریق محبت دانسته اند و از ادعیه مأثور نیز همین معنا استفاده می شود.
نهایت سیر محبت، رسیدن به کمال مطلق است
استاد درس خارج فقه و اصول حوزه علمیه قم درباره رسیدن به کمال مطلق یادآور شد: انسان در هر مرتبه ای از مراتب کمال، هر چند که مجازی باشد، احساس آرامش نمی کند و بالاتر را طلب می کند، نهایتا این سیر محبت و گزینش محبوب و محبوب های متعدد ادامه پیدا می کند تا انسان را به کمال مطلق برساند.
وی افزود: در نهایت به این می رسد که یگانه محبوبی که شایستگی دارد انسان عشق و محبت خود را نسبت به او ابراز کند، فقط ذات اقدس الهی است و به این دلیل که انسان به ذات کبریایی راه ندارد، باید در مرحله صفات و اسماء، خود را به آنچه که به عنوان جلوه های کمال او است، نزدیک کند و تقرب به اسماء و صفات به منزله تجلی بخشیدن به صفات ربوبی است، یعنی اسمای الهی در وجود انسان به هر اندازه که می تواند تجلی پیدا کند، چرا که او علم مطلق است و انسان به هر مرتبه ای که می تواند، در تحصیل علم بکوشد.
لزوم سعی انسان در راستای انعکاس صفات خدا در وجود خود
آیت الله امین خراسانی درباره اهمیت پرداختن به انعکاس صفات خدا در وجود خود خاطرنشان کرد: انسان باید به هر اندازه که می تواند هر یک از صفات خدا که جنبه روحی و معنوی دارد، کسب کند؛ اگر انسان از نظر صفاتی خود را به خدا نزدیک کند، مقام قرب حاصل می شود و این قربت الی الله که انسان در عبادات می گوید یعنی اینها وسیله قرب انسان به خدا باشد و مراد از قرب، قرب مکانی نبوده، بلکه قرب معنوی و صفاتی است که انسان باید از حیث صفات کاری کند که آن صفات در وجودش انعکاس پیدا کند.
استاد درس خارج فقه و اصول حوزه علمیه قم در پایان به نقش محبت در سازندگی معنوی اشاره کرد و اظهار داشت: در دعاها به لحاظ اینکه محبت آثار فراوانی دارد، در مناجات رسیده از اهل بیت(ع)، مشاهده می شود که ائمه اطهار(ع) متقاضی محبت هستند و این مسأله نشان می دهد که محبت جایگاه و نقش مهمی در سازندگی معنوی انسان دارد که به این کیفیت اهل بیت(ع) دعا کرده اند. /822/پ202/س