مدیریت و سازماندهی فضای مجازی از مهم‌ترین شؤونات و وظایف دولت ها است
به گزارش سرویس پیشخوان خبرگزاری رسا به نقل از وسائل، با ورود به قرن بیستم اصطلاحی به نام فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی باب شد که در کشور ما چون در ابتدا کاربران این فضا محدود بودند توجه به این مساله از نظر فقهی اهمیت چندانی نداشت و اشخاصی که آن زمان در شبکه‌های اجتماعی عضو بودند بیشتر اوقات سعی می‌کردند با نام های مستعار و هویت متفاوت از هویت واقعی، خود را در این فضا معرفی کنند.
اما امروزه با گسترش ارتباطات و در دسترس قرار گرفتن آسان فناوری های هوشمند ارتباطی مانند گوشی های تلفن همراه پیشرفته، حضور در شبکه های اجتماعی و گروه های مختلف تلگرام، واتس اپ، وایبر و بسیاری از نرم افزارهای دیگر تحت عناوین مختلف مثل گروه های کاری، شعر، خرید و فروش و غیره افزایش یافته به گونه‌ای که منجر به زندگی دوم فرد شده و در حال حاضر افراد سعی می‌کنند در این شبکه ها خود را با هویت واقعی معرفی می‌کنند و همین موضوع زمینه ارتباطات گسترده را در این فضا میان کاربران فراهم کرده است به گونه‌ای که تعداد اعضای بعضی از گروه‌ها از مرز هزار نفر هم عبور می کند.
و از طرفی دیگر بیشتر این گروه‌ها و شبکه‌های اجتماعی مختلط بوده و همین موضوع و کنترل محتوای اخلاقی این گروه ها، ضرورت ورود فقه و حکومت دینی را به این عرصه بیش از بیش ضروری کرده است.
زیرا اگر چه افراد در این گروه‌ها همدیگر را نمی بینند و سعی می‌کنند که ادب را در کلام خود رعایت کنند ولی نمی‌توانند منکر بی قید شدن در سهولت ارتباط با نامحرم شوند و گذشته از این، این شبکه‌های اجتماعی به تقویت رابطه صمیمی با نامحرم منجر شده هر چند که افراد در فضای واقعی این کارها و رفتار را انجام ندهند.
بر همین اساس برای جویا شدن نظر فقه در خصوص فضای مجازی و تعاملات در این فضا با خانم ملکه صالحی، استاد جامعه الزهرا و کارشناس اداره پاسخ به سؤالات شرعی و شبهات دینی جامعه الزهرا(س) به گفت و گو نشستیم.
وسائل ـ نگرش اسلام را به فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی چگونه ارزیابی می کنید؟
محور نگرش اسلام به موضوعات و ابزار مختلف، سودمندی و مفید بودن آن‌ها است بر همین اساس اسلام آنچه را که برای انسان مفید بوده از انسان دریغ نکرده و اجازه داده انسان از مواهب آن بهره مند شود.
همچنین براساس قاعده لاضرر، اسلام هر چه را برای انسان و کمال او مضر باشد از او دور کرده و استفاده انسان را از آن ممنوع یا به اصطلاح حرام کرده است بر همین اساس اگر هدف استفاده فرد از فضای مجازی و اینترنت برای انجام کارهای خیر و مفید باشد بلامانع است و اگر ضرر داشته و مفسده به دنبال آن باشد استفاده از آن حرام است.
بر همین اساس اگر در فضای مجازی، فرد در گروه های مختلط عضو باشد که در آن مباحث علمی و کاری بدون مفسده بیان شود عضویت در این گروه و تعامل بدون مفسده با نامحرم از نظر فقیه اشکال ندارد
اما چت و گفت وگوی خصوصی با نامحرم حرام است زیرا از این نظر میان فضای مجازی و فضای واقعی تفاوتی وجود ندارد و اسلام خلوت میان دو نامحرم را حرام کرده است بنابراین چت و گفت وگوی خصوصی از آن جایی که مفسده انگیز بوده و زمینه مفسده را فراهم کرده، حرام است.
همچنین چت و گفت وگوی خصوص با نامحرم ممکن است موجب ایجاد رابطه عاطفی میان طرفین شود بر همین اساس هم چت خصوصی با نامحرم حرام است و فرقی میان زن مجرد و متأهل در این زمینه وجود ندارد.
وسائل ـ عده‌ای از افراد معتقد هستند که چت و گفت و گوی خصوصی زن و مرد متأهل در شبکه‌های اجتماعی فاقد اشکال است و نمی‌تواند مفسده انگیز باشد نظر شما چیست؟
به نظر من در این زمینه میان زنان مجرد و متأهل تفاوتی نیست و چه بسا که زن متأهل و مرد متأهل خیلی زودتر در شبکه‌های اجتماعی دچار خطا و اشتباه شوند همچنین زن متأهل باید به این نکته توجه داشته باشد که بدون رضایت و اجازه همسر حق ندارد در چننی شبکه‌هایی عضو شود و اگر بدون رضایت همسر اقدام به چنین کاری کند حتی اگر در گروه‌های هم جنس هم عضو شده باشد کارش حرام بوده و گناه کبیره مرتکب شده است و از سوی دیگر گفت و گو با نامحرم برای زنان و مردان چه مجرد و چه متأهل موجب تنوع طلبی می‌شود و تنوع طلبی دردی است که درمان ندارد.
اضافه بر اینکه رابطه یک زن متأهل با مردان نامحرم در فضای مجازی به مرور زمان زمینه بدبینی همسرش را فراهم می‌کند و در مورد مردان هم همین گونه است بنابراین برای زن و مرد متأهل بهتر است که خیلی محدود در شبکه‌های اجتماعی هم جنس عضو بوده و وقت خیلی کمی را برای این شبکه‌ها اختصاص دهند.
همچنین توجه به این نکته ضروری است که ارسال استیکرهای جذب کننده مانند گل و یا استکیرهای جنسی که قوای شهوانی فرد را تحریک می‌کند حرام است.
وسائل ـ آیا فرستادن استکیرهای جذب کننده و جنسی در گروه‌های هم جنس هم مشمول قاعده حرام بودن می شود؟
بله فرستادن استکیرهای جذب کننده و جنسی و هر نوعی تصویری که موجب تحریک قوای شهوانی شده یا فرد را به یاد قوه جنسی بیاندازد برای هم جنس نیز حرام است و اسلام از این کار منع کرده است و در همین زمینه بد نیست بدانیم اسلام حتی اجازه نداده که یک زن خود را برابر زن دیگر عریان و نیمه عریان کند و یا به مردان هم چنین اجازه ای نداده و دستور اسلام در این زمینه تنها به همسران اختصاص دارد.
همچنین بیان عبارت های عاشقانه و جذاب در کلام، تنها به رابطه همسران اختصاص دارد و از نظر فقهی افراد اجازه ندارند از این اصطلاحات در مقابل نه تنها نامحرم بلکه در مقابل هم جنس هم استفاده کنند.
وسائل ـ نظر اسلام در مورد فیلتر کردن سایت‌های مستهجن و غیر اخلاقی چیست و آیا دولت اجازه چنین فیلترینگی را دارد؟
با توجه به اینکه مجری اصلی اسلام در زمین حکومت دینی و حاکم اسلامی است بنابراین اجازه دارد بر هر نوع مفسده اخلاقی مقابله کند و از آن جایی که اسلام ورود به این مکان ها و سایت‌های مستهجن را مطلقاً ممنوع کرده است بنابراین حکومت اسلامی بدون هیچ قیدی اجازه فیلترینگ این سایت‌ها و گروه‌ها را دارد و این موضوع یکی از مهم‌ترین وظایف و شؤونات حکومت اسلامی به شمار می آورد.
وسائل ـ آیا دستور فیلترینگ و حرام بودن ورود به سایت‌های غیر اخلاقی شامل سایت‌های ضد اسلام و سایت‌هایی که به مقدسات توهین می‌کنند هم می شود؟
بله سایت‌های ضد اسلامی و سایت‌هایی که اقدام به شبهه پراکنی و ایجاد اختلاف میان فرق اسلامی می‌کنند نیز مشمول قانون حرام بودن ورود می‌شوند و یک مسلمان باید بداند که با ورود به این سایت‌ها و نشر نوشته‌های آن‌ها گناه کبیره و عمل حرامی را مرتکب شده و باید توبه کند و همانطور که امام خمینی(ره) به خاطر انتشار کتاب ضاله آیه‌های شیطانی خون سلمان رشدی را مباح اعلام کردند برخورد با مدیران سایت‌های مستهجن، سایت‌های ضد دین، گروه‌هایی که به مقدسات توهین کرده و اختلاف افکنی و تفرقه افکنی می‌کنند هم شامل این موضوع شده و کسانی که اعلام ارتداد از دین کرده و یا امور ضد دینی را در جامعه ترویج می‌کنند به دلیل اشتهار به حرام مشمول حکم قصاص می شوند.
وسائل ـ ترویج متون گروه‌های منحرف در فضای مجازی از نظر فقهی چه حکمی دارد؟
حرام است و فرد حق ندارد مطالب این‌گونه گروه‌ها را نشر دهد و کسی که اعمال و رفتار این گروه‌ها را نشر دهد به دلیل مخالفت با اسلام و ترویج امور ضد دین مشمول مجازات اسلامی شده و اگر این کار را از روی تعمد انجام دهد مشمول قصاص خواهد بود.
وسائل ـ انتشار استیکر، مطالب جنسی و تهییج کننده در فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی را از منظر اسلام جگونه می بینید؟
این کار هم حرام است و اسلام به شدت با آن مخالفت کرده و اگر بر اثر این کار نوجوانان و جوانان در دام انحراف گرفتار شوند و ثابت شود که فرد این کار را از روی قصد و غرض و با هدف انحراف اجتماعی و فساد اخلاقی انجام داده است حکمش سخت است.
وسائل ـ حکم فقهی فردی که تمام وقت خود را صرف شبکه‌های اجتماعی کرده و به همسر و فرزندان خود بی توجه است چیست؟
اگر حضور در این شبکه‌ها موجب بی توجهی به نیازهای اساسی همسر شده و موجب عدم انجام وظایف اسلامی در برابر همسر شود همسر با مراجعه به مراجع قضایی می‌تواند از مرد و زن به علت این تعلل در وظایف همسری شاکی شده و از نظر فقهی هم این کار حق الناس بوده و انجام آن حرام است.
وسائل ـ انتشار نمادهای فرق شیطانی و ضاله در شبکه‌های اجتماعی و تبلیغ کالا های کشورهای ضد اسلامی مانند اسرائیل در شبکه‌های اجتماعی بشدت در حال گسترش است، نگاه اسلام به این مقوله را چگونه ارزیابی می کنید؟
از آن جایی که اسلام به هیچ وجه اجازه سلطه بیگانه بر مسلمانان را نداده است به همین دلیل ترویج کالاهای بیگانه و ضد اسلام چون زمینه‌ساز سلطه مستکبران بر مسلمانان می‌شود حرام است و همچنین تروریج نمادهای ضد دین و به‌خصوص شیطان پرستی و مطالب مرتبط با ترویج آیین‌های ضاله مانند شیطان پرستی و بهاییت در شبکه‌های اجتماعی حرام است./836/د102/ل