اصطلاح صد در فقه/ وظیفه حاکم اسلامی در برگزاری حج

به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، شب گذشته نشست علمی صد سبیل حج با حضور حجج اسلام والمسلمین رضا عندلیبی مدیر گروه فقه و حقوق پژوهشکده حج و زیارت و مهدی درگاهی عضو شورای پژوهشی پژوهشکده حج و زیارت به همت مجمع جهانی صادقین برگزار شد.

در آغاز این نشست حجت الاسلام سید احمد رضا اصفهانی دبیر علمی نشست با بیان این که نظام اسلامی به دلیل ایجاد مشکلات شجره خبیثه ملعونه آل سعود تصمیم گرفت در حج حضور نداشته باشد، اظهارداشت: امسال حرم نبوی از وجود حجاج ایرانی خالی است بنابر این تصمیم گرفته شد در این نشست علمی چنین تصمیمی مورد بررسی قرار گیرد.

وی ادامه داد: پیام رهبر معظم انقلاب و فرمایشات ایشان در دیدار با خانواده شهدای منا پرداختن به این بحث را اهمیت می بخشد؛ در مقایسه پیام امام(ره) در سال 66 و رهبر معظم انقلاب در سالگرد شهدای منا در سال 95 مشاهده می شود که پیام رهبر معظم انقلاب شدیدتر است.

دبیر علمی نشست صد سبیل حج با اشاره به سخنان رهبر معظم انقلاب در دیدار با خانوده های شهدای منا بیان داشت: در سال 66 فقط حجاج ایرانی مورد هجوم قرار گرفتند اما در فاجعه منا حجاج فراوانی از کشورهای اسلامی و حتی اروپایی به شهادت رسیده اند و هیچ یک از مسؤولان کشورهای اسلامی نسبت به موضوع فاجعه منا انتقادی نکرده اند.

اصطلاح صد در فقه

در ادامه مهدی درگاهی عضو شورای پژوهشی پژوهشکده حج و زیارت به بیان نظرات خود پرداخت و بیان داشت:  تعطیلی حج به معنای برگزار نشدن حج است که این برگزار نشدن حج می تواند از سوی همه مسلمانان یا برخی از آنها باشد.

وی اضافه کرد: مراد اصلی از تعطیلی حج مربوط به تعطیلی آن از سوی برخی مسلمانان است؛ از دلیل های تعطیلی حج می توان به نا امنی اشاره کرد که به نا امنی در راه حج و نا امنی در حرم امن الهی تقسیم می شود که این حرم مقداری از شهر مکه را نیز شامل می شود.

عضو شورای پژوهشی پژوهشکده حج و زیارت با بیان این که نا امنی حرم نیز دارای دو قسم است، گفت: نا امنی در حرم  به واسطه درگیری نظامی یا در اثر سوء رفتار با حجاج پیش می آید؛ صد حرم دومین دلیل تعطیلی حج است که از آن موارد می توان به درگیری حاکمان در مکه، اختلافات سیاسی، رواج بیماری های واگیر دار اشاره کرد.

حجت الاسالم درگاهی به موارد تعطیلی حج به دلیل سوء رفتار با حجاج اشاره کرد و گفت: از جمله موارد تعطیلی حج به سبب سوء رفتار با حجاج می توان به رفتار بد دولت عثمانی و متعصبان سنی با ایرانیان و به شهادت رسیدن تعداد فراوانی از حجاج ایرانی،  همچنین ماجرای سید ابوطالب یزدی که وی را به بهانه این که براساس فقه فریقین شخصی که عمدا بخواهد کعبه را نجس کند حکمش اعدام در حرم است، اعدام کردند و این عمل منجر به تعطیلی حج از سوی محقق اصفهانی گردید، اشاره کرد.

وی خاطرنشان کرد: صد در فقه امامیه بازدارندگی دشمن از ورود احرام‌گزار است، یعنی  محرم شده اما از انجام اعمال بازداشته می‌شود با این نگاه صد فقهی از موضوع این نشست خارج است؛ مراد از صد در قرآن کریم عواملی است که باعث می‌شود عده‌ای نتوانند به حج روند.

در ادامه حجت الاسلام رضا عندلیبی با طرح سؤالی مبنی بر استقرار وجوب در حج سال جاری بیان داشت: استطاعت از شرایط وجوب حج است که به مالی، زمانی، طریقی و بدنی تقسیم می شود؛ در حج سال جاری استطاعت طریقی یا هموار بودن مسیر وجود نداشته است.

وی با بیان اینکه به نظر برخی بزرگان و مراجع حج واجب کفایی است، اظهارداشت: براساس این نظریه کعبه نباید از حاجی خالی شود و اگر چنین شد وظیفه حاکم اسلامی است که از بیت المال مردم را به حج فرستد؛ برخی دیگر نیز مانند شیخ صدوق(ره) حج را واجب عینی می دانند بنابراین هر سال حج بر ثروتمندان واجب است.

وظیفه حاکم اسلامی در برگزاری حج

مدیر گروه فقه و حقوق پژوهشکده حج و زیارت با اشاره به وظیفه حاکم اسلامی در برگزاری حج بیان داشت: بر اساس آیات قرآن نخستین وظیفه حاکم اسلامی اجرای احکام اسلامی مانند حج و حجاب و موارد دیگر است؛ در وسایل تاکید شده اگر مردم حج را ترک کنند حاکم اسلامی باید آنان را مجبور کند و اگر پول نداشتند باید از بیت المال مسلمین خرج کند و افراد را به حج فرستد.

در ادامه حجت الاسلام درگاهی خاطرنشان کرد: روایاتی که بیان می کنند اگر مردم حج را ترک کنند حاکم اسلامی باید آنان را مجبور کند مربوط به زمانی است که مردم این وظیفه را ترک می کنند و به عبارت دیگر طغیان می کند.

وی با بیان اینکه تعطیلی حج مبغوض شارع است و حاکم اسلامی وظیفه دارد تا جایی که می‌شود از تعطیلی حج جلوگیری کند، گفت: رهبر معظم انقلاب اعتقاد داشتند در هر صورتی که امکان دارد مسیر حج سال جاری هموار شود.

عضو شورای پژوهشی پژوهشکده حج و زیارت ادامه داد: زمانی که در عربستان سفارت خانه داشتیم و بعثه فعالیت داشت چنین ناامنی بود تا رسد به این که از فعالیت آنها حتی نصب پرچم ایران جلوگیری شود البته باید توجه داشت شیعیان کشورهای دیگر به حج می‌روند بنابراین وظیفه حاکم اسلامی کمرنگ شده است.

وی با طرح سؤالی مبنی بر اینکه آیا ولی فقیه براساس حکم ثانوی و حکومتی می‌تواند حج را تعطیل کند، گفت: چنین موردی دارای پیشینه تاریخی است؛ میرزای قمی بیان می کند امسال حج نمی‌روم و اذن هم نمی‌دهم که کسی برود.

حجت الاسلام درگاهی در پایان خاطرنشان کرد: ولی فقیه در صورت مصلحت، ولایت بر تعطیلی یا تعلیق حج دارد اما آیا در دوره کنونی به لحاظ موضوعی تعطیلی و یا تعلیق حج، جزء مصالح است؟ امروزه شیعه در اقلیت است و بیشتر مسلمانان از وقایعی که در جهان اسلام رخ می‌دهد بی خبر هستند و بهترین مکان برای ارتباط با مسلمانان دیگر کشورها حج است بنابراین لازم است که افراد شیعه به حج روند و این فضا را بشکنند./1324/پ201/ی