بررسی مکلف بودن کفار در نظریه داعویت

به گرازش خبرنگار خبرگزاری رسا، حجت الاسلام علی نهاوندی عصر سه شنبه در نشست علمی فقه رسانه که در ساختمان انجمن های علمی حوزه علمیه برگزار شد به نظریه داعویت که در جلسه گذشته بیان شده بود اشاره کرد و بیان داشت: داعویت به عنوان یک فریضه الهی و به وجه واجب کفایی بر کلیه مکلفان واجب است.

مدیر کل پژوهش های اسلامی رسانه ادامه: از نظر مباحث کلامی تمامی انسان ها اعم از مسلمان، مشرک، ناصبی و مرتد مکلف هستند به عبارت دیگر همه انسان ها مکلف به اصول همچنین مکلف به فروع و تکالیف شرعی هستند.

وی با طرح سؤالی مبنی بر چگونگی مکلف بودن کافر به فروع دین بیان داشت: در این زمینه دو نظریه وجود دارد؛ مشهور فقها اسلام را شرط صحت عمل می دانند یعنی شخص کافر و ناصبی نیز باید فروعات را همانند مسلمانان انجام دهد به عبارت دیگر کافر نیز باید نماز بخواند گرچه قبول نیست؛ علمای متأخر نیز می گویند اسلام شرط تکلیف است و مکلف به فروع نیست.

حجت الاسلام نهاوندی با بیان دلایل نظریه شرط تکلیف دانستن اسلام اظهارداشت: دلایل طرفداران این نظریه شامل دو دلیل قرآنی و روایی است که دلایل قرآنی عبارت اند از آیات 58 آل عمران، 88 انعام، 54 و 28 توبه و همچنین 16 هود است.

وی ادامه داد: این آیات نه تنها اسلام را شرط تکلیف معرفی نمی کنند بلکه آن را شرط صحت نیز می دانند به عبارت دیگر در مقام بیان قبولی عمل در حال کفر و شرک است و بیان می کنند نماز، زکات و حج در حال کفر مورد قبول قرار نمی گیرند و در مورد اصل تکلیف ساکت هستند.

مدیر کل پژوهش های اسلامی رسانه ادامه داد: در پاسخ به استدلال به آیه 28 توبه که اجازه ورود به مسجدالحرام را به کفار نمی دهد در نتیجه مکلف شدن کفار به حج اجتماع امر و نهی است باید گفت اجتماع در جایی است که موضوع و حکم دو چیز باشد اما در اینجا موضوع و حکم یک چیز یعنی اسلام است.

وی به دلایل روایی نظریه شرط تکلیف دانستن اسلام اشاره کرد و افزود: در ذیل روایتی از زراره بیان شده است آنچه در قلوب مؤمنین از ایمان به خدا و ائمه معصوم(ع) است خداوند قرار داده و آنچه در قلوب کفار است شیطان قرار داده است بنابراین در صورتی که کافر به خدا ایمان نداشته باشد مکلف به معرفت امام نیست و در صورت مکلف نبودن به معرفت امام مکلف به فریضه نیز نیست.

حجت الاسلام نهاوندی اضافه کرد: استدلال به این روایت کامل نیست زیرا معرفت امام از اصول مذهب است و نیازمند شرط طولی ایمان به خدا و فرستاده او است که نمی توان از آن تعدی کرده و عدم تکلیف کفار را ثابت کرد.

وی وجود قصد قربت در انجام تکالیف را از دلایل طرفداران نظریه شرط تکلیف دانستن اسلام معرفی کرد و بیان داشت: انجام تکلیف منوط به قصد قربت است آن هم نه قصد صوری بلکه به معنای قصد تشریع است و اگر کافر قصد تشریع کند مسلمان محسوب می شود.

مدیر کل پژوهش های اسلامی رسانه در ادامه به بیان دلایل طرفداران نظریه مکلف بودن کفار پرداخت و اظهار داشت: هر انسانی دارای عقل و اراده است بنابراین مکلف است و بین انسان مؤمن و کافر تفاوتی وجود ندارد همچنین خطاب برخی احکام تمامی انسان ها هستند زیرا از لفظ ناس استفاده شده است چنانچه صاحب عروه در بحث حج به این مطلب تصریح کرده است.

وی ادامه داد: مراد از مؤمن در آیاتی که مؤمن را مورد خطاب قرار داده اند تمام مردم است مگر آنکه قرینه ای برخلاف آن یافت شود از سوی دیگر آیه 43 سوره بقره به صورت خاص کفار را مورد خطاب قرار داده است./1324/پ202/ج